Quarter 1/2014

อ างอิ ง ๑. ทรงสรรค นิ ลกำแหง, “น้ ำศั กดิ์ สิ ทธิ์ ” โลกประวั ติ ศาสตร ป ที่ ๖ ฉบั บที่ ๑ (มกราคม – มี นาคม) ๒๕๔๓, หน า ๕-๑๘ ๒. นุ ชนารถ กิ จงาม (บรรณาธิ การ) “น้ ำศั กดิ์ สิ ทธิ์ (ภาคผนวก๓) “ พระราชพิ ธี บรมราชาภิ เษก : ประวั ติ ศาสตร จากจารี ตประเพณี จากพระราชนิ พนธ “ยอพระเกี ยรติ พระบาทสมเด็ จพระพุ ทธเลิ ศหล า นภาลั ย รั ชกาลที่ ๒” พระราชนิ พนธ ในพระบาทสมเด็ จพระนั่ งเกล า เจ าอยู หั ว รั ชกาลที่ ๓ , กรุ งเทพ : บริ ษั ทเอดิ สั น เพรสโพรดั กส จำกั ด, ๒๕๔๖ ๓. ตรี อมาตยกุ ล, “สระแก ว สระคา สระยมนา สระเกต” โบราณวิ ทยา เรื่ องเมื องอู ทอง ,พระนคร : ห างหุ นส วนจำกั ดศิ วพร, ๒๕๐๙ ๔. ส.พลายน อย, “น้ ำสรงมุ รธาภิ เษก “ศิ ลปวั ฒนธรรม ป ที่ ๑๓ ฉบั บ ที่ ๗ (พฤษภาคม ๒๕๓๕) ,หน า ๑๐๔-๑๑๓ ๕. มนั ส โอภากุ ล, ประวั ติ ศาสตร และโบราณคดี เมื องสุ พรรณบุ รี กรุ งเทพ : จิ นดาสาส นการพิ มพ , ไม ปรากฏป พิ มพ ๖. วารุ ณี โอสถารมย , เมื องสุ พรรณบนเส นทางการเปลี่ ยนแปลงทาง ประวั ติ ศาสตร พุ ทธศตวรรษที่ ๘ – ต น พุ ทธศตวรรษที่ ๒๕ , กรุ งเทพ : โรงพิ มพ มหาวิ ทยาลั ยธรรมศาสตร , ๒๕๔๗ ๗. อั ตถสิ ทธิ์ สุ ขขำ และ เยาวลั กษณ บุ นนาค , รายงานเบื้ องต น การดำเนิ นงานทางโบราณคดี สระศั กดิ์ สิ ทธิ์ ทั้ งสี่ ประจำป งบประมาณ ๒๕๔๙ , เอกสารพิ มพ คอมพิ วเตอร , ๒๕๔๙ เอกสารชั้ นต น ๑. หอวชิ รญาน แผนกตั วเขี ยนและจารึ ก หอสมุ ดแห งชาติ , จดหมายเหตุ รั ชกาลที่ ๔ จ.ศ.๑๒๑๗ (พ.ศ.๒๓๙๘) เลขที่ ๖๘ เรื่ องหนั งสื อถึ งพระยาสุ พรรณบุ รี ให นายกองช างถื อหนั งสื อมา ต องพระประสงค น้ ำ ๒. หอวชิ รญาน แผนกตั วเขี ยนและจารึ ก หอสมุ ดแห งชาติ , จดหมายเหตุ รั ชกาลที่ ๔ จ.ศ.๑๒๒๒ (พ.ศ.๒๔๐๓) เลขที่ ๑๕๙ เรื่ องหนั งสื อพระศรี สหเทพราช ปลั ดกรมมหาดไทยมาถึ งพญาสุ พั น ๓. หอวชิ รญาน แผนกตั วเขี ยนและจารึ ก หอสมุ ดแห งชาติ , จดหมายเหตุ รั ชกาลที่ ๔ จ.ศ. ๑๒๑๖ (พ.ศ.๒๓๙๗) เลขที่ ๔๑ เรื่ องร างตราถึ งพระยาสุ พรรณ เร งให ทำพระปรางค ทั้ งสี่ สระ ๔. หอจดหมายเหตุ แห งชาติ , จดหมายเหตุ รั ชกาลที่ ๔ จ.ศ. ๑๒๒๖ เลขที่ ๖๑ เรื่ องสารตราถึ งเมื องสุ พั น ให หมายขุ นพิ ไชย ฤกษ โหร ออกไปตั กน้ ำ สระแก ว คา ยมนา เกษ ป ชวด ๕. หอจดหมายเหตุ แห งชาติ , ใบบอกเมื องสุ พรรณบุ รี วั นอาทิ ตย ที่ ๑๕ กั นยายน ร.ศ.๑๐๘ รหั สเอกสารที่ ร.๕ ม.๒.๑๒ ก/๔ ๖. หอจดหมายเหตุ แห งชาติ ,ข าวตั ดหนั งสื อพิ มพ (๒ พ.ค. ๒๔๗๑ – ๑๖ พ.ย. ๒๔๗๒) รหั สเอกสาร ร.๗ ม.๒๖.๕ ก/๙

สระศั กดิ์ สิ ทธิ์ ทั้ งสี่ ในอดี ต พื้ นที่ บริ เวณแหล งน้ ำสระศั กดิ์ สิ ทธิ์ ทั้ งสี่ ซึ่ งมี ความสำคั ญ มาตั้ งแต สมั ยอยุ ธยานั้ น สั นนิ ษฐานว าคงมี การแต งตั้ งเจ าหน าที่ ผู ดู แลรั กษาสระมาตั้ งแต แรก เพื่ อป องกั นไม ให เจ าเมื องอื่ นมา ลั กลอบตั กน้ ำไปใช แต ก็ ไม ปรากฏรายชื่ อผู รั กษาสระอย าง ชั ดเจน ต อมาในสมั ยรั ชกาลที่ ๓-๔ เริ่ มพบเอกสารจดหมายเหตุ กล าวถึ ง ชื่ อของ “ขุ นคงคา” ว าเป นผู ดู แลรั กษาสระศั กดิ์ สิ ทธิ์ ทั้ งสี่ โดยมี เลกในสั งกั ดจำนวนหนึ่ งในเขตชุ มชนโดยรอบ เพื่ อ ช วยกั นดู แลรั กษาสระเหล านี้ สำหรั บตำแหน งพนั กงานดู แลพิ ทั กษ สระนั้ น มี การรั บ ราชการติ ดต อกั นเรื่ อยมา จนกระทั่ งถึ งรั ชกาลพระบาทสมเด็ จ พระปกเกล าเจ าอยู หั ว จึ งได ยุ บเลิ กตำแหน งดั งกล าว

อรุ ณศั กดิ์ กิ่ งมณี จบการศึ กษาปริ ญญาตรี และโท จากคณะโบราณคดี มหาวิ ทยาลั ยศิ ลปากร สนใจเป นพิ เศษเกี่ ยวกั บเรื่ องเทพฮิ นดู รวมถึ งประติ มานวิ ทยาของพุ ทธและฮิ นดู ป จจุ บั นรั บราชการตำแหน ง นั กโบราณคดี ชำนาญการพิ เศษ สำนั กศิ ลปากรที่ ๒ สุ พรรณบุ รี