quarter 4/2015

การคาความชั่วอยางหนึ่ง.....” ร.๖ ทรงใหพระพี่ยาเธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ เสนากระทรวงพระคลัง ไดทรง พยายามตระเตรียมการเลิกหวยมาหลายป จนในป มะโรง พ.ศ. ๒๔๕๙ จึงทรงพระกรุณาใหยกเลิกหวย ไดสำเร็จในรัชสมัย ร.๖ รวมเวลา ๘๑ ป (ร.๓ พ.ศ. ๒๓๗๘ - ร.๖ พ.ศ. ๒๔๕๙) ในชวงเวลาสมัย ร.๕ ยังมีการออกหวยอยู แตก็มี การออกลอตเตอรี่ไปดวย การออกลอตเตอรี่ครั้งแรก ในสมัย ร.๕ พระองคทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ พระราชทานราชานุญาตใหกรมทหารมหาดเล็กหลวง ออกลอตเตอรี่ (คำวา ลอตเตอรี่ มาจากภาษาอังกฤษ Lottery แปลวา การเสี่ยงโชค) เปนครั้งแรกในงาน พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา จุลศักราช ๑๒๓๖ (พ.ศ. ๒๔๑๗) ณ ตึกคองคาเลียในพระบรมมหาราชวัง (ปจจุบันคือศาลาสหทัยสมาคม ตั้งอยูในเขตพระราชฐาน ชั้นนอก ในพระบรมมหาราชวัง หนาประตูพิมานไชยศรี ทางทิศตะวันออก ร.๕ ทรงใหสรางขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๕ เมื่อแรกใชเปนสโมสรมหาดเล็กเรียกวา หอคองคอเดีย ตามอยางอาคารสโมสรคองคอเดียคลับ (Congcordia Club) ที่เมืองปตตาเวีย ปจจุบันคือ กรุงจาการตา) อยูบริเวณหลังวัดพระศรีรัตนศาสดาราม โดยมีนายเฮนรี่ อาลาบาสเตอร (Henry Alabaster) ชาวอังกฤษ (ตนตระกูลเศวตศิลา) เปนผูอำนวยการในการออก ลอตเตอรี่เปนตัวเลขในครั้งนั้นโดยเลียนแบบมาจาก ยุโรป นายเฮนรี่ อาลาบาสเตอร ถือไดวาเปนผูให กำเนิดลอตเตอรี่ สลากกินแบงในสยาม จำนวนสลาก ที่ออกจำหนายจำนวน ๒๐,๐๐๐ ฉบับ ราคาฉบับละ ๑ ตำลึง (๔ บาท) ถาจำหนายหมดจะไดเงิน ๒๐,๐๐๐ ตำลึง แตขายไดเพียง ๔,๙๓๐ ฉบับ ในวันจัดงาน เฉลิมพระชนมพรรษานั้น พอคาชาวตางประเทศไดนำ สินคามารวมจัดแสดงเพื่อตองการขายสินคาในงาน วันเฉลิมพระชนมพรรษา ร.๕ ใหออกลอตเตอรี่ใหกับ บุคคลทั่วไป โดยมีเงื่อนไขวา “ผูถูกรางวัลจะไดรับ สิ่งของจากพอคาชาวตางประเทศในมูลคาเทากับรางวัล แตถาตองการแลกเปนเงินจะตองถูกหักรอยละ ๑๐ ของเงินรางวัล” เนื่องจากขายสลากไดเพียง ๔,๙๓๐ ฉบับ ทำใหรางวัลลดลงตามสัดสวน ดังนี้ ลอตเตอรี่มีครั้งแรกสมัย ร.๕

นายเฮนรี่ อาลาบาสเตอร

การยกเลิกอากรหวย ร.๕ ทรงพระราชดำริตกลง ใหเลิกอากรบอนเบี้ยและอากรหวยแตเนื่องจากอากร ทั้งสองรวมกันมีจำนวนมากถึง ๙,๑๗๐,๖๓๕ บาท แตถาจะเลิกทันทีเกรงวาทางราชการจะไมสามารถ หารายไดมาชดเชยไดทัน ก็จะเปนเหตุติดขัดในทาง ราชการที่จะจัดการบานเมืองเพราะเงินไมพอใชจาย จึงทรงใหผอนลดบอนเบี้ยกอนเปนลำดับจนบอนเบี้ย หมดจึงจะเลิกอากรหวยตอทีหลัง กรมพระยาดำรง- ราชานุภาพ กลาวไวในตำนานการเลิกบอนเบี้ยและ หวยความวา “ .....การเลนเบี้ยเหมือนคนเปนโรค อหิวาตกโรค คนเลนหวยเหมือนคนเปนวัณโรค โรคทั้งสองใครไดเปนแลวในสมัยกอนตองตายทุกคน (เพราะในสมัย ร.๕ ยังไมมียาสำหรับแกโรคทั้งสอง- ผูเขียน) ผิดกันแตวาจะตายชาตายเร็วกวากันเทานั้น และเปนการยากนักที่นักเลงเลนเบี้ยเลนหวยจะรวย เพราะการเลนเบี้ยเลนหวยแมวาอากรทั้งสอง คนเลน ท้ังเบี้ยและหวยตางเต็มใจที่จะจายเพราะไดเลนเบี้ย และหวยก็ตาม ราษฎรผูเลนตางไมบนวาเดือดรอน เพราะอากรทั้งสอง ราษฎรตางพากันสมัครหาเงินให รัฐบาล แมสิ้นเนื้อประดาตัวที่สุดถึงตองขายสมบัติ บานชองตลอดจนขายตัวเอง ก็ยังเต็มใจที่จะเสียภาษี ทั้งสอง แมภายหลังก็ปรากฏวาผูเลนโทมนัสตอง เสียทรัพยจำนวนมาก ก็ยังโทษตัวเองวาเพราะคิด ไมถูกหรือเคราะหไมดี จึงเห็นวาอากรทั้งสองอยางเปน

รางวัลที่ ๑ เลข ๑๖๗๒ เงินรางวัล ๑๐๐ ชั่ง รางวัลที่ ๒ เลข ๑๔๒๕ เงินรางวัล ๕๐ ชั่ง รางวัลที่ ๓ เลข ๓๖๖๘ เงินรางวัล ๒๕ ชั่ง