quarter 4/2015

การค าความชั่ วอย างหนึ่ ง.....” ร.๖ ทรงให พระพี่ ยาเธอ กรมพระจั นทบุ รี นฤนาถ เสนากระทรวงพระคลั ง ได ทรง พยายามตระเตรี ยมการเลิ กหวยมาหลายป จนในป มะโรง พ.ศ. ๒๔๕๙ จึ งทรงพระกรุ ณาให ยกเลิ กหวย ได สำเร็ จในรั ชสมั ย ร.๖ รวมเวลา ๘๑ ป (ร.๓ พ.ศ. ๒๓๗๘ - ร.๖ พ.ศ. ๒๔๕๙) ลอตเตอรี่ มี ครั้ งแรกสมั ย ร.๕ ในช วงเวลาสมั ย ร.๕ ยั งมี การออกหวยอยู แต ก็ มี การออกลอตเตอรี่ ไปด วย การออกลอตเตอรี่ ครั้ งแรก ในสมั ย ร.๕ พระองค ทรงพระกรุ ณาโปรดเกล าฯ พระราชทานราชานุ ญาตให กรมทหารมหาดเล็ กหลวง ออกลอตเตอรี่ (คำว า ลอตเตอรี่ มาจากภาษาอั งกฤษ Lottery แปลว า การเสี่ ยงโชค) เป นครั้ งแรกในงาน พระราชพิ ธี เฉลิ มพระชนมพรรษา จุ ลศั กราช ๑๒๓๖ (พ.ศ. ๒๔๑๗) ณ ตึ กคองคาเลี ยในพระบรมมหาราชวั ง (ป จจุ บั นคื อศาลาสหทั ยสมาคม ตั้ งอยู ในเขตพระราชฐาน ชั้ นนอก ในพระบรมมหาราชวั ง หน าประตู พิ มานไชยศรี ทางทิ ศตะวั นออก ร.๕ ทรงให สร างขึ้ นเมื่ อ พ.ศ. ๒๔๑๕ เมื่ อแรกใช เป นสโมสรมหาดเล็ กเรี ยกว า หอคองคอเดี ย ตามอย างอาคารสโมสรคองคอเดี ยคลั บ (Congcordia Club) ที่ เมื องป ตตาเวี ย ป จจุ บั นคื อ กรุ งจาการ ตา) อยู บริ เวณหลั งวั ดพระศรี รั ตนศาสดาราม โดยมี นายเฮนรี่ อาลาบาสเตอร (Henry Alabaster) ชาวอั งกฤษ (ต นตระกู ลเศวตศิ ลา) เป นผู อำนวยการในการออก ลอตเตอรี่ เป นตั วเลขในครั้ งนั้ นโดยเลี ยนแบบมาจาก ยุ โรป นายเฮนรี่ อาลาบาสเตอร ถื อได ว าเป นผู ให กำเนิ ดลอตเตอรี่ สลากกิ นแบ งในสยาม จำนวนสลาก ที่ ออกจำหน ายจำนวน ๒๐,๐๐๐ ฉบั บ ราคาฉบั บละ ๑ ตำลึ ง (๔ บาท) ถ าจำหน ายหมดจะได เงิ น ๒๐,๐๐๐ ตำลึ ง แต ขายได เพี ยง ๔,๙๓๐ ฉบั บ ในวั นจั ดงาน เฉลิ มพระชนมพรรษานั้ น พ อค าชาวต างประเทศได นำ สิ นค ามาร วมจั ดแสดงเพื่ อต องการขายสิ นค าในงาน วั นเฉลิ มพระชนมพรรษา ร.๕ ให ออกลอตเตอรี่ ให กั บ บุ คคลทั่ วไป โดยมี เงื่ อนไขว า “ผู ถู กรางวั ลจะได รั บ สิ่ งของจากพ อค าชาวต างประเทศในมู ลค าเท ากั บรางวั ล แต ถ าต องการแลกเป นเงิ นจะต องถู กหั กร อยละ ๑๐ ของเงิ นรางวั ล” เนื่ องจากขายสลากได เพี ยง ๔,๙๓๐ ฉบั บ ทำให รางวั ลลดลงตามสั ดส วน ดั งนี้ รางวั ลที่ ๑ เลข ๑๖๗๒ เงิ นรางวั ล ๑๐๐ ชั่ ง รางวั ลที่ ๒ เลข ๑๔๒๕ เงิ นรางวั ล ๕๐ ชั่ ง รางวั ลที่ ๓ เลข ๓๖๖๘ เงิ นรางวั ล ๒๕ ชั่ ง

นายเฮนรี่ อาลาบาสเตอร

การยกเลิ กอากรหวย ร.๕ ทรงพระราชดำริ ตกลง ให เลิ กอากรบ อนเบี้ ยและอากรหวยแต เนื่ องจากอากร ทั้ งสองรวมกั นมี จำนวนมากถึ ง ๙,๑๗๐,๖๓๕ บาท แต ถ าจะเลิ กทั นที เกรงว าทางราชการจะไม สามารถ หารายได มาชดเชยได ทั น ก็ จะเป นเหตุ ติ ดขั ดในทาง ราชการที่ จะจั ดการบ านเมื องเพราะเงิ นไม พอใช จ าย จึ งทรงให ผ อนลดบ อนเบี้ ยก อนเป นลำดั บจนบ อนเบี้ ย หมดจึ งจะเลิ กอากรหวยต อที หลั ง กรมพระยาดำรง- ราชานุ ภาพ กล าวไว ในตำนานการเลิ กบ อนเบี้ ยและ หวยความว า “ .....การเล นเบี้ ยเหมื อนคนเป นโรค อหิ วาตกโรค คนเล นหวยเหมื อนคนเป นวั ณโรค โรคทั้ งสองใครได เป นแล วในสมั ยก อนต องตายทุ กคน (เพราะในสมั ย ร.๕ ยั งไม มี ยาสำหรั บแก โรคทั้ งสอง- ผู เขี ยน) ผิ ดกั นแต ว าจะตายช าตายเร็ วกว ากั นเท านั้ น และเป นการยากนั กที่ นั กเลงเล นเบี้ ยเล นหวยจะรวย เพราะการเล นเบี้ ยเล นหวยแม ว าอากรทั้ งสอง คนเล น ท้ั งเบี้ ยและหวยต างเต็ มใจที่ จะจ ายเพราะได เล นเบี้ ย และหวยก็ ตาม ราษฎรผู เล นต างไม บ นว าเดื อดร อน เพราะอากรทั้ งสอง ราษฎรต างพากั นสมั ครหาเงิ นให รั ฐบาล แม สิ้ นเนื้ อประดาตั วที่ สุ ดถึ งต องขายสมบั ติ บ านช องตลอดจนขายตั วเอง ก็ ยั งเต็ มใจที่ จะเสี ยภาษี ทั้ งสอง แม ภายหลั งก็ ปรากฏว าผู เล นโทมนั สต อง เสี ยทรั พย จำนวนมาก ก็ ยั งโทษตั วเองว าเพราะคิ ด ไม ถู กหรื อเคราะห ไม ดี จึ งเห็ นว าอากรทั้ งสองอย างเป น