quarter 4/2015

มหาเจติ ยสถาน กลางเมื อง นครปฐมโบราณ

ฐานด านล างของพระประโทณเจดี ย เป นลั กษณะของฐานเจดี ย สมั ยทวารวดี

ÍÃØ ³ÈÑ ¡´Ôì ¡Ôè §Á³Õ

“...ถึ งประโฑณารามพราหมณ เขาสร าง

หากเอ ยถึ งปู ชนี ยสถานสำคั ญของจั งหวั ดนครปฐม แล ว ผู คนส วนใหญ คงนึ กไปถึ งองค พระปฐมเจดี ย ที่ สู งใหญ เป นศรี สง าแห งเมื องนครปฐมเป นลำดั บแรก แต ความจริ งแล วยั งมี เจดี ย อี กองค หนึ่ งที่ มี ความสำคั ญ ไม ยิ่ งหย อนไปกว ากั นเลย พระเจดี ย องค นี้ มี นามว า “พระประโทณเจดี ย ” ซึ่ งเป นเจดี ย ที่ ตั้ งอยู ในตำแหน ง กึ่ งกลางของเมื องโบราณสมั ยทวารวดี เมื่ อกว าพั นป ซึ่ งป จจุ บั นรู จั กในชื่ อว าเมื องนครปฐมโบราณ ในขณะที่ พระปฐมเจดี ย นั้ นเป นเจดี ย ที่ ตั้ งอยู นอกกำแพงเมื อง ออกไป แต เนื่ องจากองค พระปฐมเจดี ย ได รั บการ สร างเสริ มขึ้ นมาใหม ในสมั ยรั ชกาลที่ ๔ จนมี ขนาด ใหญ โตและยั งถื อเป นปุ ณยริ กสถานสำคั ญของชาติ ในขณะที่ พระประโทณเจดี ย เพิ่ งได รั บการขุ ดแต งและ บู รณะขึ้ นใหม เมื่ อราว ป พ.ศ. ๒๕๕๐ มานี้ เอง ผู คน ทั่ วไปจึ งยั งไม ทราบถึ งความสำคั ญของเจดี ย องค นี้ กั นอย างแพร หลายเท าใดนั ก

เป นพระปรางค แต บู ราณนานนั กหนา แต ครั้ งตวงพระธาตุ พระศาสดา พราหมณ ศรั ทธาสร างสรรค ไว มั่ นคง บรรจุ พระทะนานทองของวิ เศษ พี่ น อมเกศโมทนาอานิ สงส จุ ดธู ปเที ยนอภิ วั นทน ด วยบรรจง ถวายธงแพรผ าแล วลาจร...”

(นิ ราศพระแท นดงรั ง ของหมื่ นพรหมสมพั ตร (เสมี ยนมี ) สั นนิ ษฐานว าแต งเมื่ อราวป พ.ศ. ๒๓๗๙)

พระประโทณเจดี ย ภายหลั งการขุ ดแต งและบู รณะ โดยกรมศิ ลปากรเมื่ อป พ.ศ.๒๕๕๐ พบว าฐานล างเป นเจดี ย สมั ยทวารวดี ส วนปรางค ด านบน สั นนิ ษฐานว ามาสร าง เพิ่ มเติ มในสมั ยอยุ ธยาตอนปลายหรื อต นรั ตนโกสิ นทร