“ครั้น ณ วันเพ็ญเดือน ๑๒ จึงพราหมณปุโรหิต เชิญเบญกระเสตรมาสูพระที่นั่งจันทไฉยา แลวกระทำ สักการะบูชาพลีกรรมบวงสรวง แลวสวดตามไสยศาสตร ครั้นเพลาเย็นตองสันทบบาทคาดไชยเภรี กำหนดฤกษ แลวกษัตริยทั้ง ๒ พระองคทรงขาว กับขาสาวพระสนม กำนัลใน เสด็จออกมายังพระที่นั่งจันทไฉยาเปนเพลา พลบค่ำ เสด็จมาถวายบังคมพระเบญกระเสตร แลวจุด โคมไชยและเทียนพนักได ๒ แถว แลวพระองคผิน พระพักตรไปตอทิศบูรพา ทอดพระเนตรดูพระจันทร แลวถวายบังคมพระจันทร ๓ หน แลวใหประโคม แตรสังขกังสดาลดุริยดนตรี มโหรีปพาทยขึ้นพรอมกัน แลวใหหยุดไว ใหปโรหิตตีกลองชัยและรำนารายณ ๓ ทา แลวยกเครื่องกระยาบวด สิ่งของทั้งปวงมาแจก เลี้ยงกันกิน แลวใหเบิกโรงหนังประชันกันเลนไป จึงจุด ดอกไม ระทา พลุจีน ไฟพะเนียง ไฟกระถาง ดอกไม พอม ดอกไมพุม ดอกไมรุง วิ่งไฟมา เสร็จแลวเสด็จไป ลอยประทีปกระทงบูชา พระภูษารองทรงเล็กนอยก็ ลอยไปดวย” ประเพณีทำนองเดียวกันของชาวอีสานใต มีชื่อวา ปะออกเปรี๊ยะแค แปลวา ปอนพระจันทร ครั้งสุดทาย ทราบวายังมีประเพณีนี้ ที่อำเภอสังขละ จังหวัดสุรินทร และประเพณีนี้คอยๆ เลือนหายไปจากอีสานใต ปจจุบันกำลังรื้อฟนกันอยู ประเพณีของชาวอีสานใต เปนประเพณีทองถิ่นตางจากประเพณีหลวงของ ราชสำนักเขมรโบราณ ซึ่งเปนเพียงประเพณีไหว พระจันทร สวนประเพณีชาวอีสานใตเปนประเพณี เสริมสรางสิริมงคลแกชีวิต และเสี่ยงทายวาเดือนไหน จะมีฝน เดือนไหนจะแลง เพื่อใหลูกหลานไดเตรียมตัว รับสถานการณไดโดยไมเดือดรอนในวันขางหนา สวนขาวเมาที่พากันนำมาตักบาตร เพื่อถวายหรือ ปอนพระจันทร เมื่อเสร็จพิธีแลวก็จะคลุกรวมกัน แลวแบงปนกันกินคนละหนึ่งอุงมือ แตสำหรับผูหญิง ที่กำลังตั้งครรภ จะไดรับสวนแบงมากกวาคนอื่นอีก เทาตัว เพราะจะเผื่อแผไปใหอีกคนที่อยูในทองดวย และจะมีอีกอยางหนึ่งที่หนุมๆ ตองการมาก ก็คือ น้ำตาเทียนที่หยดลงบนใบตอง หลังจากการทำพิธีเสร็จ แลว เพราะมีความเชื่อกันวา ใชเปนเครื่องรางของขลัง ที่ใหคุณในดานเมตตามหานิยม ใครไดไปเวลาจะออก จากบานก็นำมาสีปาก จะทำใหการเจรจาทุกอยางสำเร็จ ลุลวงไปดวยดีมีแตคนรักคนหลงโดยเฉพาะเวลาจีบสาว
พระแข ภาษาเขมรวา เปรี๊ยะแค แปลวา พระจันทร ประเพณีไหวพระแข นาจะเปนประเพณีเนื่องมาจากเขมร มีขึ้นในคืนวันเพ็ญเดือนสิบสอง พงศาวดารละแวก กลาวถึงประเพณีนี้วา “ครั้น ณ เดือน ๑๒ ณ วันเพ็ญ ๑๕ ค่ำนั้น ถวายขาวพระสงฆในพระราชวัง พระที่นั่ง มังคลาภิเษก ครั้นเพลาบายเปนพระราชพิธีไสยศาสตร สั่งใหเจาพนักงานปลูกรานหนาพระตำหนักจันทไฉยา ใสเครื่องสักการะบูชากระยาบวช มีขาวเมา และกลวย ออย มะพราวออน ขนมนมเนย เปนตน”
Powered by FlippingBook