Quarter 1/2017

ดั งนั้ น มารู จั กดอกพุ ดแท ๆ ตามหลั กการจำแนก พรรณไม ที่ อยู ในสกุ ล Gardenia กั นดี กว า โดยทั่ วไป มี อยู ทั่ วโลก ประมาณ ๑๔๐ ชนิ ด และเป นพรรณไม พื้ นเมื องที่ อยู ในประเทศไทย ประมาณ ๑๓ ชนิ ด สกุ ลนี้ เป นไม ต นขนาดเล็ กถึ งขนาดกลาง หรื อเป นไม พุ ม ส วนต างๆ เมื่ ออ อนมี ยางติ ดอยู ใบออกตรงข ามเป นคู มี ก านใบ เนื้ อใบหนาเหนี ยวคล ายหนั งหรื อยาง ปลาย หู ใบมี น้ ำยางสี เหลื องติ ดอยู มี ดอกเดี่ ยวที่ ปลายยอด โคนกลี บดอกเป นหลอด ดอกหอม มี ส วนต างๆ ของดอกอย างละ ๕-๑๐ สมบู รณ เพศ ดอกสี ขาวหรื อ เหลื อง ผลมี เปลื อกหนา เนื้ อในผลแยกเป น ๕-๘ ส วน เมล็ ดแบน เมื่ อรู จั กลั กษณะโดยรวมของสกุ ลนี้ แล ว คราวนี้ มารู จั กดอกพุ ดพื้ นเมื องจริ งๆ กั นบ าง รั กนา (Gardenia carinata Wall. exRoxb.) มี ชื่ อ ท องถิ่ น เช น ตะบื อโก บาแยมาเดาะ พุ ดน้ ำบุ ศย ระนอ ระไน รั ตนา เป นไม ต นผลั ดใบเล็ กน อย สู ง ๔-๗ เมตร ทรงพุ มกลมแน น ใบรู ปหอก ติ ดอยู เป น กระจุ กที่ ปลายกิ่ ง ดอกเดี่ ยวออกปลายยอดขนาด ๖-๙ เซนติ เมตร โคนกลี บดอกเชื่ อมกั นเป นหลอด ปลายแยกเป น ๗ กลี บ ขอบกลี บหยั กเว าคล ายหั วลู กศร เริ่ มบานสี ขาว ต อมาเปลี่ ยนเป นเหลื องนวลและท ายสุ ด สี แสด ผลรู ปทรงกลมรี เมื่ อสุ กสี เหลื อง พบขึ้ นตาม ป าดิ บชื้ นในภาคใต ระดั บ ๑๐๐-๔๐๐ เมตร รวมทั้ ง ในประเทศมาเลเซี ย สามารถขยายพั นธุ ได ทั้ งวิ ธี การ เพาะเมล็ ด ตอนกิ่ ง เสี ยบยอด ทาบกิ่ ง ออกดอกพร อมกั น เต็ มต นในช วงเดื อนมี นาคม รั กนาเป นพรรณไม ในสกุ ลนี้ ที่ มี ทรงพุ มขนาดใหญ สุ ด มี ขนาดใบและดอกขนาดใหญ ที่ สุ ด ดอกที่ ใกล โรยมี สี เข มจั ดจ านมากที่ สุ ด เป นเรื่ องแปลกที่ รั กนา พื ชพื้ นเมื องของไทย กั บพุ ดน้ ำบุ ศย ซึ่ งเป นไม ดอกไม ประดั บจากต างประเทศ มี ชื่ อพฤกษศาสตร เหมื อนกั น คื อ Gardenia carinata Wall. exRoxb. เนื่ องจากมี รู ปทรงดอกที่ เหมื อนกั น ทั้ งๆ ที่ มี ขนาดทรงพุ ม ใบ ดอกและผลแตกต างกั นมาก พุ ดผา (Gardenia collinsiae Craib) มี ชื่ อท องถิ่ น เช น ข อยด าน ข อยหิ น พุ ด เป นไม ต นผลั ดใบ สู ง ๓-๕ เมตร ใบอยู ชิ ดกั นทำให ดู เป นกระจุ กใกล ปลายกิ่ ง รู ปรี แกมรู ปสี่ เหลี่ ยมขนมเป ยกปู น ดอกเดี่ ยวออกปลายกิ่ ง และง ามใบ ขนาด ๕-๖ เซนติ เมตร โคนกลี บดอกเชื่ อมกั น เป นหลอด ปลายแยกเป น ๕-๖ กลี บ สี ขาว ต อมาเป น สี เหลื องนวล กลิ่ นหอม ผลรู ปกลม ขนาด ๑.๕-๒ เซนติ เมตร ผลสุ กสี น้ ำตาล สภาพนิ เวศวิ ทยาและการ กระจายพั นธุ พบขึ้ นตามป าเบญจพรรณ ป าดิ บแล ง

พุ ดผา

คำมอกน อย

พุ ดน านเจ า

พุ ดสี