Quarter 2/2013

â´Â ÃÍ§ÈÒÊµÃÒ¨ÒÃÂ ¹Ñ ¹·Ò ¢Ø ¹ÀÑ ¡´Õ

เดื อน ๖ เดื อน ๘ เดื อน ๑๐ และเดื อน ๑๒ วั นสิ้ นเดื อนตรงกั บ วั นแรม ๑๕ ค่ ำ แต ถ าเป น เดื อนขาด หรื อ เดื อนคี่ หมายถึ งเดื อน ที่ มี ๒๙ วั น คื อเดื อนอ าย เดื อน ๓ เดื อน ๕ เดื อน ๗ เดื อน ๙ และ เดื อน ๑๑ วั นสิ้ นเดื อนตรงกั บแรม ๑๔ ค่ ำ ซึ่ งวั นสิ้ นเดื อนที่ ตรงกั บ วั นแรม ๑๔ ค่ ำหรื อแรม ๑๕ ค่ ำนี้ เรี ยกได อี กอย างหนึ่ งว า วั นดั บ ทั้ งนี้ แต ละเดื อนมี ๒ ป กษ กึ่ งเดื อนข างขึ้ นเรี ยก กุ ศลป กษ หมายถึ ง ฝ ายขาว เน นเอาที่ แสงเดื อนสว าง ส วนกึ่ งเดื อนข างแรมเรี ยก กาฬป กษ หมายถึ งฝ ายดำ เน นเอาที่ เดื อนมื ด วั นพระ นั บจากการโคจรของดวงจั นทร กั บโลกล อมกั น ตั้ งแต พระจั นทร ขึ้ นถึ งพระจั นทร ดั บ เริ่ มขึ้ น ๑ ค่ ำจนเต็ มดวงเป น กลาง เดื อนขึ้ น ๑๕ ค่ ำ แล วค อยดั บที ละน อยจนดั บทั้ งดวงเป น สิ้ นเดื อน แรม ๑๕ ค่ ำ จั นทรคติ เป นวิ ธี นั บวั นอย างหนึ่ งโดยถื อเอาการ เดิ นของดวงจั นทร เป นหลั ก (คู กั บ สุ ริ ยคติ ซึ่ งเป นวิ ธี นั บวั นอย าง ป จจุ บั น โดยถื อกำหนดองศาของดวงอาทิ ตย เป นหลั ก) เดื อนคู หรื อ เดื อนเต็ มมี ๖ เดื อน เดื อนละ ๓๐ วั น รวม ๑๘๐ วั น เดื อนคี่ หรื อ เดื อนขาดมี ๖ เดื อน เดื อนละ ๒๙ วั น รวม ๑๗๔ วั น รวมทั้ งป จั นทรคติ มี ๓๕๔ วั น (น อยกว าป สุ ริ ยคติ ที่ มี ๓๖๕ วั น ซึ่ งหากป ใด มี วั นอธิ กสุ รทิ นหรื อวั นที่ เพิ่ มขึ้ นในป สุ ริ ยคติ คื อในป นั้ นเพิ่ มวั นเข า ในเดื อนกุ มภาพั นธ อี กวั นหนึ่ งเป น ๒๙ วั น ป นั้ นก็ จะมี ๓๖๖ วั น) ดั งนั้ นเมื่ อป จั นทรคติ ผ านไป ๓ ป จะมี เดื อนอธิ กมาสเพิ่ มขึ้ นในป จั นทรคติ ๑ เดื อน ในป นั้ นจะมี ๑๓ เดื อน เป นเดื อน ๘ สองหน เรี ยกว าเดื อน ๘ สอง ๘ และบางป ก็ มี อธิ กวารเป นวั นที่ เพิ่ มขึ้ นใน ป จั นทรคติ คื อในป นั้ นเดื อน ๗ ซึ่ งปกติ เป นเดื อนขาดก็ กลายเป น เดื อนเต็ มมี ๓๐ วั น วั นพระถื อเป นวั นสำคั ญทางพระพุ ทธศาสนา โดยเฉพาะวั น ขึ้ นหรื อแรม ๑๕ ค่ ำ หรื อหากเป นเดื อนขาดก็ แรม ๑๔ ค่ ำ เป นวั นที่ พระลงอุ โบสถฟ งพระปาติ โมกข ที่ มี พระพุ ทธานุ ญาตให สวดในที่ ประชุ มสงฆ ทุ กกึ่ งเดื อน และเป นวั นประชุ มสำคั ญของพุ ทธศาสนิ กชน เพื่ อปฏิ บั ติ กิ จกรรมทางพระพุ ทธศาสนาประจำสั ปดาห โดยตั้ งใจ

ผู คนส วนใหญ ในสั งคมย อมคุ นเคยกั บปฏิ ทิ นเพื่ อดู วั นเดื อนป ทั้ งที่ เป นแผ นพก เป นฉบั บ เป นอั น หรื อเป นเล มซึ่ งเป นปฏิ ทิ นหลวง พระราชทานสำหรั บความสุ ขป ใหม หากสั งเกตปฏิ ทิ นบางฉบั บ จะพบสั ญลั กษณ พระพุ ทธรู ป หรื อดวงจั นทร ครึ่ งดวงและเต็ ม ดวง มี ตั วอย างดั งนี้ ถ าเป นดวงจั นทร ครึ่ งดวงสี เหลื อง รู ปครึ่ ง วงกลมซี กขวา จะมี คำอธิ บายใต วั นที่ นั้ นว า “ขึ้ น ๘ ค่ ำ เดื อน...” ถ าเป นดวงจั นทร เต็ มดวงสี เหลื อง จะมี คำอธิ บายใต วั นที่ นั้ นว า “ขึ้ น ๑๕ ค่ ำ เดื อน...” ถ าเป นดวงจั นทร ครึ่ งดวงสี ดำรู ปครึ่ งวงกลม ซี กซ าย จะมี คำอธิ บายใต วั นที่ นั้ นว า “แรม ๘ ค่ ำ เดื อน...” หรื อ ถ าเป นดวงจั นทร เต็ มดวงสี ดำ ก็ จะมี คำอธิ บายใต วั นที่ นั้ นว า “แรม ๑๔ หรื อ ๑๕ ค่ ำ เดื อน...” เป นต น วั นพระบนปฏิ ทิ นไทย จากคำอธิ บายใต วั นที่ ของแต ละเดื อนดั งกล าวข างต น ทำให ผู ดู ปฏิ ทิ นที่ เป นพุ ทธศาสนิ กชนระลึ กได ว าวั นนั้ นคื อ วั นพระ ซึ่ งเป น วั นที่ มี กำหนดในปฏิ ทิ นจั นทรคติ ปรากฏเดื อนหนึ่ งมี ๔ วั น คื อวั น ขึ้ น ๘ ค่ ำ ขึ้ น ๑๕ ค่ ำ แรม ๘ ค่ ำ และแรม ๑๕ ค่ ำ ในกรณี เดื อน เต็ ม หรื อ เดื อนคู ซึ่ งหมายถึ งเดื อนที่ มี ๓๐ วั น คื อเดื อนยี่ เดื อน ๔