Quarter 2/2013

“การตกแต งเครื่ องบู ชาเทศนานั้ น แบบที่ พระที่ นั่ งอมริ นทร- วิ นิ จฉั ย หลั งพระที่ นั่ งเศวตฉั ตรผู กกิ่ งไม มี ดอกไม ร อยห อยย อยเป น พวงพู ผู กตามกิ่ งไม ทั่ วไป บนพระแท นถมตั้ งพานพุ มดอกไม พานทอง สองชั้ นขนาดใหญ ขนาดเล็ กเรี ยงสองแถว ตะบะถมตั้ งหญ าแพรก ข าวตอก ดอกมะลิ ถั่ ว งา และมี พานเครื่ องทองน อยตรงหน าพระ ที่ นั่ งเศวตฉั ตรออกไป ตั้ งหมากพนมพานทองมหากฐิ นสองพาน หมากพานใหญ พานแว นฟ าสองพาน แล วพานนี้ เปลี่ ยนเป นโคมเวี ยน มี ต นไม เงิ นทองตั้ งรายสองแถว กระถางต นไม ดั ดลายคราม โคม พโอมแก วรายตลอดทั้ งสองข าง หน าแถวมี กรงนกคี รี บู น ซึ่ งติ ดกั บ หม อแก วเลี้ ยงปลาทองตั้ งป ดช องกลาง ปลายแถวตั้ งคั นเที ยนคาถา- พั น ตามตะเกี ยงกิ่ งที่ เสาแขวนฉากเทศน ทั้ ง ๑๓ กั ณฑ หน าท อง พระโรงมี ซุ มตะเกี ยง ๔ ซุ ม มี ราชวั ติ ฉั ตรธงผู กต นกล วยต นอ อย ตามธรรมเนี ยม “ธรรมเนี ยมเสด็ จออกมหาชาติ กั ณฑ แรกทศพร เจ ากรมปลั ด กรมพระตำรวจต องนำตะเกี ยงที่ ซุ มเข ามาถวายทรงจุ ดซุ มละ ตะเกี ยง ต อไปไม ต องถวายอี ก มหาดเล็ กต องคอยเปลี่ ยนเที ยน เครื่ องนมั สการ ในเวลาที่ เสด็ จกลั บมาประทั บทุ กครั้ ง เวลาทรง จุ ดเที ยนแล วต องรั บเที ยนประจำกั ณฑ และเที ยนคาถาพั นทุ กคราว ไม มี เวลายกเว นนอกนั้ นไม มี การอั นใดซึ่ งจะต องขาดเหลื อ” จากหลั กฐานเอกสารสมั ยกรุ งศรี อยุ ธยา “คำให การขุ นหลวง วั ดประดู ทรงธรรม” ที่ กล าวถึ งการมี เทศนามหาชาติ คำหลวงใน พระบรมมหาราชวั งทุ กป มิ ได ขาดที่ พระตำหนั กกลางสระด านเหนื อ พระที่ นั่ งบั ญญงครั ตนาศมหาปราสาทและถื อปฏิ บั ติ สื บต อเนื่ อง มาถึ งต นกรุ งรั ตนโกสิ นทร ในรั ชกาลที่ ๑-๓ เดื อนสิ บเอ็ ดขึ้ น ๑๔

มี เนื องๆ และเจ านายที่ ทรงผนวชก็ ไม ค อยมี ใครอยู ถึ งเดื อนอ าย จึ งไม ชวนให มี ด วย เพราะฉะนั้ นเทศน มหาชาติ จึ งมี บ างไม มี บ าง บางป มี ๒ จบ บางป มี จบเดี ยว สุ ดแท แต เวลาสมควรเท าใด แต ก็ มี จบเดี ยวด วยมาก เทศน มหาชาติ แต ใน ๓ รั ชกาลก อนนั้ น เทศน บน พระแท นที่ นั่ งเศวตฉั ตร ในพระที่ นั่ งอมริ นทรวิ นิ จฉั ยแห งเดี ยว ยกไว แต มี พระบรมศพอยู บนพระที่ นั่ งดุ สิ ตมหาปราสาท จึ งได ยก ขึ้ นไปเทศน บนพระแท นมุ ก พระที่ นั่ งดุ สิ ตมหาปราสาท