Quarter 3/2014

ที่บริษัท เอสโซฯ เปนผูอุปถัมภการผลิต โดยเริ่มตั้งแต ป ๒๕๐๕ ปจจุบัน ฟลม-ภาพยนตรชุดนี้ทั้งหมด อยูใน ความดูแลรักษาของหอภาพยนตรฯ และดวยเหตุนี้เอง หอภาพยนตรฯ จึงไดจัดรายการภาพยนตรสนทนา ในครั้งนี้ขึ้น เพื่อรำลึกและเปนการฉลองวาระครบรอบ ๓๐ ป ของหอภาพยนตรฯ ๕๐ ป ของภาพยนตรสารคดี ‘มรดกของไทย’ และ ๑๒๐ ป ของการดำเนินธุรกิจของ เอสโซในประเทศไทยขึ้น คุณพรนิต วิรยศิริ ผูเปนบุตรชายของ คุณสมบูรณ วิรยศิริ ชางภาพ หรือที่สมัยนั้นเรียกกันวา ชางกลอง เลาถึงความหลังครั้งที่ตนยังเปน ‘เด็กขากลอง’ เดินตาม ผูเปนบิดา จนไดเรียนรูมุมกลอง การจัดภาพ จังหวะ การถายทำ การใชชัตเตอร และการแสดงหนากลองไป โดยปริยาย จนไดแสดงฝมือเปนชางกลองเองในเวลา ตอมา ภาพยนตรสารคดีชุดนี้ถายทำดวยฟลมขนาด ๑๖ มม. การผลิตภาพยนตรสารคดีในยุคนั้น ผูรับผิดชอบ หลักคือ ชางกลองนั่นเอง คุณสมบูรณ ชางกลองคนแรก นั้น มีความไดเปรียบ ทั้งในการคัดเลือกเรื่อง การคน ขอมูล การสำรวจสถานที่ถายทำ และเขียนบทบรรยาย จากการที่เคยทำงานเปนผูสื่อขาวและเปนนักเขียน มากอน ขั้นตอนของการผลิต เริ่มจากการถายทำใหได ภาพมากอน แลวจึงทำบทบรรยายตามในภายหลัง ทีมถายทำมีเพียง ๔-๕ คน ประกอบดวย ชางกลอง ผูกำกับ ผูชวยฯ เด็กขากลอง ฯลฯ กับกลองเพียง ๑ ตัว ใชการบรรยายสดขณะออกอากาศ มีการประกอบ เพลง โดยการวางแผนเสียงหนาหองพากย และอาศัย เพียงสัญญาณมือเทานั้น ผูบรรยายภาพยนตรซึ่งเปน ที่รูจักกันดีในขณะนั้น คือ คุณมานิตย รักสุวรรณ ผูที่ ในเวลาตอมาเปนผูบรรยายกีฬาคนสำคัญของวงการ โทรทัศนไทย การออกไปสำรวจสถานที่ถายทำลวงหนา สราง ความประทับใจใหคุณพรนิตอยูหลายครั้ง ที่ประทับใจ มากที่สุด คือคราวไปถายทำที่สวนโมกขพลาราม ซึ่งในสมัยนั้น ยังไมมีถนนหนทางตองใชจักรยานยนต และพักแรมอยูในสวนโมกขอันรมรื่นนั่นเอง กอนชมภาพยนตรสารคดีชุดมรดกของไทย เรื่อง ‘หลุมศพที่ลือไซต’ ซึ่งสรางขึ้นในป ๒๕๐๕ และไดรับ การขึ้นทะเบียนเปนมรดกชาติเมื่อ ป ๒๕๕๖ คุณพรนิตฯ กลาววา “ตองขอบคุณ เอสโซ ที่ทำใหคนไทยไดรูวา ประเทศไทยนั้น มีอะไรดีอยูที่ไหนบาง” หลังชมภาพยนตรจบ ผูชวยศาสตราจารย สุวรรณา

(จากซายไปขวา) คุณสัณหชัย โชติรสเศรณี ผูดำเนินรายการ “ภาพยนตรสนทนา” คุณอภิชน รัตนาภายน และคุณพรนิต วิรยศิริ

เกรียงไกรเพ็ชร วิทยากรอีกทานหนึ่ง ไดเขามารวม วงสนทนาดวย โดยใหความเห็นในฐานะของผูชมวา เสนหของรายการภาพยนตรสารคดีชุดมรดกไทยนี้ มีรอบตัว นับตั้งแตความตื่นเตนที่ไดดู ไดเห็น ในสิ่งที่ ไมเคยคิดวาจะไดเห็น เปนภาพสดๆ ที่เปนธรรมชาติ เสนหประการถัดไป คือ ความหลากหลาย ที่รายการ พาไปพบเห็นสิ่งนาสนใจ โดยสวนตัว ทานเองยังเคย ชื่นชมวา ‘ทำไมเอสโซใจดีจัง ยอมเอาสตางคมาทำให เราไดดูของอยางนี้’ สำหรับดานความนิยม ทานใหความเห็นวา สามารถจะดูไดจากคำวิจารณ หากมีการวิจารณถึง เสมอๆ แสดงวารายการนั้นอยูในความสนใจของผูชม แมการเขียนบทก็มีเนื้อหานาสนใจ ชวนติดตาม ทั้งยัง มีความชัดเจน การบรรยาย ก็ไมเยิ่นเยอจนเหมือนเปน นวนิยาย และผูบรรยายเองก็ทำหนาที่ไดดีมาก อานบท ไดเหมือนกับพูดใหฟง ในลักษณะของบุคคลที่ ๒ เลาให บุคคลที่ ๓ ฟง โดยไมมีคำวา ‘ผม’ หลุดปากออกมาเลย หากผูชมก็รูสึกไดวาพูดกับตน และสัมผัสไดถึงความ ใกลชิดสนิทสนม เชน การใชสรรพนามผูชมวา ‘คุณที่รัก’ นั้น ทำใหรูสึกวา ผูบรรยายคุยกับผูชม และการบรรยาย อยางเปนธรรมชาตินี้เอง ถือเปนเสนหอีกอยางหนึ่ง ของรายการ ผูชวยศาสตราจารย สุวรรณา ยังไดกลาว สนับสนุนความเห็นของคุณพรนิต ในเรื่องของชางกลอง ดวยวา เปนคนที่มีอิทธิพลอยางมากกับผูชม เพราะคน ที่ถือกลองอยูในมือ คงจะมีความรูสึกไมแตกตางกัน นักวา เมื่อตนไดพบไดเห็นอะไร ก็อยากจะถายทอด อยากใหคนอื่นไดเห็นสิ่งนั้นอยางตนดวย