Quarter 1/2015

เหรียญตั้งโตะ ในงานวันเฉลิมพระชนมพรรษา สมเด็จพระนางเจาเสาวภาผองศรีพระราชเทวี รัตนโกสินทรศก ๑๐๙

ชิ้นงานเครื่องลายครามจีนในสยาม

พระราชทานรางวัลการตั้งโตะ

เครื่องกระเบื้องจีนที่ทางสยามมีคำสั่งผลิตสำหรับ ชาวสยาม ของที่พบสวนใหญผลิตในชวงคริสตศตวรรษ ที่ ๑๙ สมัยรัตนโกสินทรกอนการเปลี่ยนแปลงการ ปกครอง พ.ศ.๒๔๗๕ มีรูปลักษณตางจากเครื่องกังไส ที่ผลิตใชในประเทศจีน และตางจากของชาวจีนที่สงไป ขายที่อื่น เครื่องกระเบื้องเหลานี้จะมีลายอยูดานลาง ไดแก ลายอักษร จปร. เปนตราประจำพระองค ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว โปรดเกลาฯ ใหออกแบบลายพระอักษรพระปรมาภิไธยประดับ เครื่องถวย สั่งทำมาจากเมืองจีนเมื่อ ป พ.ศ.๒๔๓๐- ๒๔๓๑ จ.ศ.๑๒๕๐ สมัยพระเจากวางสู ใหหมอมเจา ประวิช ชุมสาย ผูกลายออกแบบมา ๑๒ แบบ นำไป สั่งทำที่เมืองจีน และไดสงพระยาวิศุกรรมศิลปประสิทธิ์ (นอย ศิลป) ไปกำกับการเขียนลายที่นั่น งานนี้ใหพระยา บริบูรณโกษากร (ฮวด) เปนผูทำการธุรติดตอ ถวยชาม ที่สั่งในครั้งนั้นใตถวยมีตราอักษรพระปรมาภิไธย จปร. สยาม ในกรอบสี่เหลี่ยมจีน เรียกวา โปอิ้น ไทยเรียกยอ วา ตราโป มีตัวเลข ๑๒๕๐ กำกับบอกจุลศักราช ตรงกับ ป พศ.๒๔๓๑ นำเขามาใชในวัง ถวายแกพระราชาคณะ พระราชทานแกพระบรมวงศานุวงศ และขาราชการที่มี ความชอบ เครื่องถวยรุนนี้เขียนตราอักษรพระปรมาภิไธย จปร. ประดิษฐเปนลวดลายตางๆ จึงเรียกวาลายยี่สยาม ยี่คต ยี่ยาว ยี่ซอน ยี่ขัด ยี่คอดขัด

การตั้งโตะในงานเฉลิมพระชนมพรรษา รัตนโกสินทรศก ๑๐๙ นับเปนครั้งแรกที่ทรงโปรดเกลาฯ ใหมีการพระราชทานเหรียญรางวัล เรียกวา แปะ ความปรากฏในหนังสือวชิรญาณวิเศษ เลม ๕ แผนที่ ๔๙ ความวา “ผูที่ตั้งโตะจะไดรับพระราชทานรางวัลทุกโตะ รางวัลแบงออก ๕ ชั้น ชั้นที่ ๑ แปะทองคำรอยหู มีพูแลสายไหมทอง ผูกกิ่งแพรสีเหลือง มีรางวัลเดียว ชั้นที่ ๒ แปะกาไหลทอง มีพูแลสายทองสลับเงิน ผูกกิ่งไผแพรสีแดง มี ๕ รางวัล ชั้นที่ ๓ แปะเงินตัวหนังสือกาไหลทอง มีแลพูเงิน ผูกกิ่งไผแพรสีชมพู มี ๑๐ รางวัล ชั้นที่ ๔ แปะเงิน สายแลพูไหมแดง ผูกกิ่งไผแพร สีเขียว บันดาผูที่ไดผาแดงทั้งปวงจะไดรับ ไมไดกำหนด วามีกี่รางวัล ชั้นที่ ๕ แปะทองแดง สายแลพูไหมเขียว ผูกกิ่งไผ แพรสีมวง บันดาผูที่ไดผาแดงทั้งปวงจะไดรับ ไมได กำหนดวามีกี่รางวัล” มีการพระราชทานรางวัลแกกรรมการ กรรมการ จะไดรับรางวัลสำหรับการปฏิบัติหนาที่ ไดแก พัดยศ กรรมการ พัดยศรองกรรมการ เข็มโป-เจียม เหรียญ กรรมการ เครื่องไทยธรรม