Quarter 1/2015

เหรี ยญตั้ งโต ะ ในงานวั นเฉลิ มพระชนมพรรษา สมเด็ จพระนางเจ าเสาวภาผ องศรี พระราชเทวี รั ตนโกสิ นทรศก ๑๐๙

ชิ้ นงานเครื่ องลายครามจี นในสยาม

พระราชทานรางวั ลการตั้ งโต ะ

เครื่ องกระเบื้ องจี นที่ ทางสยามมี คำสั่ งผลิ ตสำหรั บ ชาวสยาม ของที่ พบส วนใหญ ผลิ ตในช วงคริ สตศตวรรษ ที่ ๑๙ สมั ยรั ตนโกสิ นทร ก อนการเปลี่ ยนแปลงการ ปกครอง พ.ศ.๒๔๗๕ มี รู ปลั กษณ ต างจากเครื่ องกั งไส ที่ ผลิ ตใช ในประเทศจี น และต างจากของชาวจี นที่ ส งไป ขายที่ อื่ น เครื่ องกระเบื้ องเหล านี้ จะมี ลายอยู ด านล าง ได แก ลายอั กษร จปร. เป นตราประจำพระองค ในพระบาทสมเด็ จพระจุ ลจอมเกล าเจ าอยู หั ว โปรดเกล าฯ ให ออกแบบลายพระอั กษรพระปรมาภิ ไธยประดั บ เครื่ องถ วย สั่ งทำมาจากเมื องจี นเมื่ อ ป พ.ศ.๒๔๓๐- ๒๔๓๑ จ.ศ.๑๒๕๐ สมั ยพระเจ ากวางสู ให หม อมเจ า ประวิ ช ชุ มสาย ผู กลายออกแบบมา ๑๒ แบบ นำไป สั่ งทำที่ เมื องจี น และได ส งพระยาวิ ศุ กรรมศิ ลปประสิ ทธิ์ (น อย ศิ ลป ) ไปกำกั บการเขี ยนลายที่ นั่ น งานนี้ ให พระยา บริ บู รณ โกษากร (ฮวด) เป นผู ทำการธุ รติ ดต อ ถ วยชาม ที่ สั่ งในครั้ งนั้ นใต ถ วยมี ตราอั กษรพระปรมาภิ ไธย จปร. สยาม ในกรอบสี่ เหลี่ ยมจี น เรี ยกว า โปอิ้ น ไทยเรี ยกย อ ว า ตราโป มี ตั วเลข ๑๒๕๐ กำกั บบอกจุ ลศั กราช ตรงกั บ ป พศ.๒๔๓๑ นำเข ามาใช ในวั ง ถวายแก พระราชาคณะ พระราชทานแก พระบรมวงศานุ วงศ และข าราชการที่ มี ความชอบ เครื่ องถ วยรุ นนี้ เขี ยนตราอั กษรพระปรมาภิ ไธย จปร. ประดิ ษฐ เป นลวดลายต างๆ จึ งเรี ยกว าลายยี่ สยาม ยี่ คต ยี่ ยาว ยี่ ซ อน ยี่ ขั ด ยี่ คอดขั ด

การตั้ งโต ะในงานเฉลิ มพระชนมพรรษา รั ตนโกสิ นทร ศก ๑๐๙ นั บเป นครั้ งแรกที่ ทรงโปรดเกล าฯ ให มี การพระราชทานเหรี ยญรางวั ล เรี ยกว า แปะ ความปรากฏในหนั งสื อวชิ รญาณวิ เศษ เล ม ๕ แผ นที่ ๔๙ ความว า “ผู ที่ ตั้ งโต ะจะได รั บพระราชทานรางวั ลทุ กโต ะ รางวั ลแบ งออก ๕ ชั้ น ชั้ นที่ ๑ แปะทองคำร อยหู มี พู แลสายไหมทอง ผู กกิ่ งแพรสี เหลื อง มี รางวั ลเดี ยว ชั้ นที่ ๒ แปะกาไหล ทอง มี พู แลสายทองสลั บเงิ น ผู กกิ่ งไผ แพรสี แดง มี ๕ รางวั ล ชั้ นที่ ๓ แปะเงิ นตั วหนั งสื อกาไหล ทอง มี แลพู เงิ น ผู กกิ่ งไผ แพรสี ชมพู มี ๑๐ รางวั ล ชั้ นที่ ๔ แปะเงิ น สายแลพู ไหมแดง ผู กกิ่ งไผ แพร สี เขี ยว บั นดาผู ที่ ได ผ าแดงทั้ งปวงจะได รั บ ไม ได กำหนด ว ามี กี่ รางวั ล ชั้ นที่ ๕ แปะทองแดง สายแลพู ไหมเขี ยว ผู กกิ่ งไผ แพรสี ม วง บั นดาผู ที่ ได ผ าแดงทั้ งปวงจะได รั บ ไม ได กำหนดว ามี กี่ รางวั ล” มี การพระราชทานรางวั ลแก กรรมการ กรรมการ จะได รั บรางวั ลสำหรั บการปฏิ บั ติ หน าที่ ได แก พั ดยศ กรรมการ พั ดยศรองกรรมการ เข็ มโป -เจี ยม เหรี ยญ กรรมการ เครื่ องไทยธรรม