Quarter 1/2015

ยี่ หร า

ยี่ หร า เป นคำที่ ใช เรี ยกชื่ อพื ช ๒ ชนิ ด ชนิ ดที่ ๑ เรี ยก ยี่ หร า หรื อ กะเพราญวน หรื อ โหระพาช าง มี ชื่ อสามั ญภาษาอั งกฤษ Tree basil, Clove basil, Shrubby basil, African basil, ขึ้ นตาม ธรรมชาติ ในฮาวาย เรี ยก Wild basil มี ชื่ อพฤกษศาสตร ว า Ocimum gratissimum L. วงศ Lamiaceae เป นชนิ ด กิ นใบ ใช ผั ดหรื อใส แกงปรุ งรส แต งกลิ่ นอาหาร เป น พรรณไม ที่ ได รั บการกล าวถึ งอยู ในเรื่ องต นไม เทศสมั ย รั ชกาลที่ ๒ ส วนชนิ ดที่ ๒ เรี ยก ยี่ หร า หรื อ เที ยนขาว มี ชื่ อ สามั ญภาษาอั งกฤษ Cumin, Cummin มี ชื่ อพฤกษ- ศาสตร ว า Cumminum cyminum L. อยู ในวงศ Apiaceae หรื อ Umbelliferae มี ถิ่ นกำเนิ ดในแถบเมดิ เตอร เรเนี ยน จนถึ งอิ นเดี ย ชนิ ดนี้ ใช ผลแห งเป นเครื่ องเทศและยาหอม พรรณไม ชนิ ดนี้ ไม ปรากฏหลั กฐานว านำเข ามาตั้ งแต เมื่ อไร และชื่ อเรี ยกยี่ หร า ซ้ ำกั บชนิ ดที่ ๑ ตั้ งแต เมื่ อไร คำว า ยี่ หร า มี อยู ในกาพย เห เรื อชมเครื่ องคาวหวาน พระราชนิ พนธ ใน พระบาทสมเด็ จพระพุ ทธเลิ ศหล านภาลั ย ความว า • แกงไก มั สมั่ นเนื้ อ นพคุ ณ พี่ เอย หอมยี่ หร ารสฉุ น เฉี ยบร อน ชายใดบริ โภคภุ ญช พิ ศวาส หวั งนา

ยี่ หร า ที่ ใช ใบปรุ งแต งกลิ่ นอาหารนี้ มี ลั กษณะเป น พุ มเตี้ ย สู ง ๕๐-๘๐ เซนติ เมตร แตกกิ่ งจำนวนมาก ใบเดี่ ยวออกตรงข ามกั น รู ปรี ปลายใบแหลม ขอบใบ หยั ก ใบยาว ๔-๘ เซนติ เมตร เนื้ อใบอ อนนุ ม มี กลิ่ นหอม ออกดอกเป นช อยาว เมล็ ดแก สี ดำขนาด ๑ มิ ลลิ เมตร ขยายพั นธุ โดยการเพาะเมล็ ดและป กชำ มี อายุ อยู ได ๑-๒ ป เป นพรรณไม ที่ มี ถิ่ นกำเนิ ดและ กระจายพั นธุ อยู บริ เวณเมดิ เตอร เรเนี ยน นอกจากใช ใบ ปรุ งอาหาร เพิ่ มรสหอมและเผ็ ดร อนในแกงกะหรี่ แกงเผ็ ด แกงเขี ยวหวานแล ว ยั งมี สรรพคุ ณทางยา สมุ นไพร ใช ต นและรากตากแห ง ต มดื่ มช วยย อยอาหาร เป นยาขั บลม แก ปวดท อง ท องอื ด ท องเฟ อ ใบมี วิ ตามิ นซี และแคลเซี่ ยม ช วยขั บเหงื่ อที่ เป นของเสี ยออก จากร างกาย ช วยบำรุ งธาตุ ในร างกาย แก โรคเบื่ ออาหาร คลื่ นไส ด วยการใช ใบชงเป นชาดื่ มร อนๆ มี คุ ณสมบั ติ ช วยฆ าเชื้ อจุ ลิ นทรี ย จากงานวิ จั ยพบว าสามารถช วย ยั บยั้ งและช วยชะลอการขยายตั วของเซลล มะเร็ ง การขยายพั นธุ ต นยี่ หร าโดยการเพาะเมล็ ดและ ป กชำ มี อายุ อยู ได ๑-๒ ป ชอบขึ้ นอยู กลางแจ ง ดิ นร วน และมี ความชุ มชื้ นสู ง เป นพรรณไม ที่ อยู ในสกุ ลเดี ยวกั บ แมงลั ก โหระพา กะเพรา และใช ปรุ งแต งรสอาหาร เหมื อนกั น แต มี การใช น อยกว า จึ งไม ค อยพบว ามี ปลู ก เป นพื ชสวนครั วเหมื อนชนิ ดอื่ นๆ

แรงอยากยอหั ตถ ข อน อกให หวนแสวง ฯ • มั สมั่ นแกงแก วตา หอมยี่ หร ารสร อนแรง ชายใดได กลื นแกง แรงอยากให ใฝ ฝ นหา