ยี่หรา
ยี่หรา เปนคำที่ใชเรียกชื่อพืช ๒ ชนิด ชนิดที่ ๑ เรียก ยี่หรา หรือ กะเพราญวน หรือ โหระพาชาง มีชื่อสามัญภาษาอังกฤษ Tree basil, Clove basil, Shrubby basil, African basil, ขึ้นตาม ธรรมชาติในฮาวาย เรียก Wild basil มีชื่อพฤกษศาสตร วา Ocimum gratissimum L. วงศ Lamiaceae เปนชนิด กินใบ ใชผัดหรือใสแกงปรุงรส แตงกลิ่นอาหาร เปน พรรณไมที่ไดรับการกลาวถึงอยูในเรื่องตนไมเทศสมัย รัชกาลที่ ๒ สวนชนิดที่ ๒ เรียก ยี่หรา หรือ เทียนขาว มีชื่อ สามัญภาษาอังกฤษ Cumin, Cummin มีชื่อพฤกษ- ศาสตรวา Cumminum cyminum L. อยูในวงศ Apiaceae หรือ Umbelliferae มีถิ่นกำเนิดในแถบเมดิเตอรเรเนียน จนถึงอินเดีย ชนิดนี้ใชผลแหงเปนเครื่องเทศและยาหอม พรรณไมชนิดนี้ไมปรากฏหลักฐานวานำเขามาตั้งแตเมื่อไร และชื่อเรียกยี่หรา ซ้ำกับชนิดที่ ๑ ตั้งแตเมื่อไร คำวา ยี่หรา มีอยูในกาพยเหเรือชมเครื่องคาวหวาน พระราชนิพนธใน พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย ความวา • แกงไกมัสมั่นเนื้อ นพคุณ พี่เอย หอมยี่หรารสฉุน เฉียบรอน ชายใดบริโภคภุญช พิศวาส หวังนา
ยี่หรา ที่ใชใบปรุงแตงกลิ่นอาหารนี้ มีลักษณะเปน พุมเตี้ย สูง ๕๐-๘๐ เซนติเมตร แตกกิ่งจำนวนมาก ใบเดี่ยวออกตรงขามกัน รูปรี ปลายใบแหลม ขอบใบ หยัก ใบยาว ๔-๘ เซนติเมตร เนื้อใบออนนุม มีกลิ่นหอม ออกดอกเปนชอยาว เมล็ดแกสีดำขนาด ๑ มิลลิเมตร ขยายพันธุโดยการเพาะเมล็ดและปกชำ มีอายุอยูได ๑-๒ ป เปนพรรณไมที่มีถิ่นกำเนิดและ กระจายพันธุอยูบริเวณเมดิเตอรเรเนียน นอกจากใชใบ ปรุงอาหาร เพิ่มรสหอมและเผ็ดรอนในแกงกะหรี่ แกงเผ็ด แกงเขียวหวานแลว ยังมีสรรพคุณทางยา สมุนไพร ใชตนและรากตากแหง ตมดื่มชวยยอยอาหาร เปนยาขับลม แกปวดทอง ทองอืด ทองเฟอ ใบมี วิตามินซีและแคลเซี่ยม ชวยขับเหงื่อที่เปนของเสียออก จากรางกาย ชวยบำรุงธาตุในรางกาย แกโรคเบื่ออาหาร คลื่นไส ดวยการใชใบชงเปนชาดื่มรอนๆ มีคุณสมบัติ ชวยฆาเชื้อจุลินทรีย จากงานวิจัยพบวาสามารถชวย ยับยั้งและชวยชะลอการขยายตัวของเซลลมะเร็ง การขยายพันธุตนยี่หราโดยการเพาะเมล็ดและ ปกชำ มีอายุอยูได ๑-๒ ป ชอบขึ้นอยูกลางแจง ดินรวน และมีความชุมชื้นสูง เปนพรรณไมที่อยูในสกุลเดียวกับ แมงลัก โหระพา กะเพรา และใชปรุงแตงรสอาหาร เหมือนกัน แตมีการใชนอยกวา จึงไมคอยพบวามีปลูก เปนพืชสวนครัวเหมือนชนิดอื่นๆ
แรงอยากยอหัตถขอน อกใหหวนแสวง ฯ • มัสมั่นแกงแกวตา หอมยี่หรารสรอนแรง ชายใดไดกลืนแกง แรงอยากใหใฝฝนหา
Powered by FlippingBook