Quarter 1/2014

แหล งน้ ำศั กดิ์ สิ ทธิ์ ในพระราชพิ ธี ที่ หลากหลาย สระศั กดิ์ สิ ทธิ์ ทั้ งสี่ ของเมื องสุ พรรณบุ รี เป นแหล งน้ ำ ศั กดิ์ สิ ทธิ์ ตามโบราณราชประเพณี ที่ ใช เป นน้ ำสรงมุ รธาภิ เษก ของพระมหากษั ตริ ย ในพระราชพิ ธี บรมราชาภิ เษก มาตั้ งแต สมั ยอยุ ธยาสื บต อกั นมาจนถึ งสมั ยรั ตนโกสิ นทร โดยมี เอกสาร จดหมายเหตุ ระบุ เอาไว อย างชั ดเจน ขั้ นตอนทั่ วไปในการนำ น้ ำศั กดิ์ สิ ทธิ์ จากสระทั้ งสี่ จะมี การทำพิ ธี พลี กรรมตั กน้ ำ แล วจึ ง ประกอบพิ ธี เสกน้ ำด วยพระพุ ทธมนต หรื อเทพมนต เพื่ อความ เป นสวั สดิ มงคล ในลำดั บต อไป ก อนที่ จะนำไปผสมกั บน้ ำจาก แหล งน้ ำศั กดิ์ สิ ทธิ์ แห งอื่ นเพื่ อนำไปเข าใช ในพระราชพิ ธี อั นเป น มงคลต างๆ แต เดิ มน้ ำจากสระศั กดิ์ สิ ทธิ์ ทั้ งสี่ คงใช เฉพาะในพระราช- พิ ธี หรื อรั ฐพิ ธี สำคั ญ ดั งเช น พระราชพิ ธี บรมราชาภิ เษก พระ ราชพิ ธี มหาอุ ปราชาภิ เษก และพระราชพิ ธี ถื อน้ ำพิ พั ฒน สั ตยา ซึ่ งพระราชพิ ธี เหล านี้ ล วนมี ความสำคั ญระดั บสู งทั้ งสิ้ น สำหรั บขั้ นตอนในการพลี กรรมตั กน้ ำจากสระศั กดิ์ สิ ทธิ์ ทั้ งสี่ นั้ น เอกสารจดหมายเหตุ แต เดิ มไม ได ระบุ ขั้ นตอนที่ ชั ดเจน เท าใดนั ก แต มาพบในจดหมายเหตุ ครั้ งรั ชกาลที่ ๔ เมื่ อ พ.ศ. ๒๔๐๗ ที่ ให รายละเอี ยดขั้ นตอนเอาไว ว า เมื่ อจะกระทำพิ ธี ตั กน้ ำ ได ให หมอยอดสี่ กรมช าง และขุ นพิ ไชยฤกษ โหร เชิ ญ ท องตราออกมายั งพญาสุ พั นและกรมการ โดยให จั ดการปลู ก ศาลที่ สระๆ ละศาล และจั ดบายศรี ๔ สำรั บ ศี รษะสุ กร ๔ ศี รษะ เครื่ องกระยาบวช และให จั ดผ าขาว เพื่ อให โหรนุ งห ม จากนั้ นเมื่ อถึ งวั นที่ กำหนดก็ ให พญาสุ พั นและกรมการพร อมกั บ หมอยอดสี่ และขุ นพิ ไชยฤกษ ออกไปที่ สระเพื่ อตั้ งการบวงสรวง เมื่ อโหรบอกฤกษ แล วให ยิ งป นเป นสั ญญาน จึ งตั กน้ ำจากสระ ทั้ งสี่ ที่ ใสสะอาดดี ใช ผ าขาวกรองอย าให มี ผง นำน้ ำใส ในกระถาง เอาผ าขาวป ดปากกระถางแล วเอาเชื อกผู กประทั บตราให มั่ นคง และมอบให หมอยอดสี่ กั บขุ นพิ ไชยฤกษ นำเข าไปยั งกรุ งเทพ โดยเร็ ว

สมุ ดไทดำ จดหมายเหตุ รั ชกาลที่ ๔ จ.ศ.๑๒๑๗ เลขที่ ๖๘ เรื่ อง หนั งสื อถึ งพระยาสุ พรรณบุ รี ให นายกองช างถื อหนั งสื อมาต องพระราชประสงค น้ ำ (สำเนาภาพจาก สำนั กหอสมุ ดแห งชาติ กรมศิ ลปากร)

รั ชกาลที่ ๕ กั บการเสด็ จประพาสสระศั กดิ์ สิ ทธิ์ ทั้ งสี่ เมื่ อวั นที่ ๒๑ ตุ ลาคม พ.ศ.๒๔๕๑ พระบาทสมเด็ จ พระจุ ลจอมเกล าเจ าอยู หั ว ได เสด็ จพระราชดำเนิ นมายั งสระ ศั กดิ์ สิ ทธิ์ ทั้ งสี่ ของเมื องสุ พรรณบุ รี ในครั้ งนั้ นทรงมี พระราช หั ตถเลขา พระราชทานไปยั งสมเด็ จพระบรมโอรสาธิ ราชฯ สยามมกุ ฎราชกุ มาร ซึ่ งมี เรื่ องเกี่ ยวกั บสระศั กดิ์ สิ ทธิ์ อยู ด วย ในที่ นี้ ขอคั ดสำเนาจากต นฉบั บพระราชหั ตถเลขาพระบาท สมเด็ จพระจุ ลจอมเกล าเจ าอยู หั ว ที่ เก็ บรั กษาไว ที่ สำนั กหอ จดหมายเหตุ แห งชาติ โดยรั กษาอั กขรวิ ธี ตามต นฉบั บเดิ ม ดั งนี้