Quarter 1/2014

เมื่ อเริ่ มมี ศิ ริ ราช ครั้ นเวลาล วงเลยมา วั งหลั งก็ ยั งไม มี ผู ใดดู แล ในสมั ย รั ชกาลที่ ๕ ได มี มิ ชชั นนารี อเมริ กั นมาขอซื้ อที่ บางส วนของ พระราชวั งบวรสถานภิ มุ ข เพื่ อเป ดเป นโรงเรี ยนสตรี แฮเรี ยต เอ็ ม เฮ าส ของดอกเตอร เฮ าส และมิ สซิ สแฮเรี ยต (แหม มโคล) รู จั กกั นดี ในชื่ อ โรงเรี ยนกุ ลสตรี วั งหลั ง (เป นโรงเรี ยนสตรี แห ง แรกของไทย ป จจุ บั นใช ชื่ อว า โรงเรี ยนวั ฒนาวิ ทยาลั ย) เป ดเมื่ อ วั นที่ ๑๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๑๗ แต ก็ มี พื้ นที่ บางส วนของ พระราชวั งบวรสถานภิ มุ ขยั งคงไม ได ใช ประโยชน อะไร จนในป พ.ศ. ๒๔๒๙ พระบาทสมเด็ จพระจุ ลจอมเกล าเจ าอยู หั ว มี พระราชดำริ ให ดำเนิ นการสร างโรงพยาบาล และจั ดตั้ งคณะ กรรมการขึ้ นจำนวน ๙ คน คณะกรรมการได ประชุ มกั นและ มี มติ เลื อกพระราชวั งบวรสถานภิ มุ ขตั้ งเป นโรงพยาบาล พระบาทสมเด็ จพระจุ ลจอมเกล าเจ าอยู หั ว จึ งได พระราชทาน ที่ ดิ นบริ เวณวั งหลั งให สร างเป นโรงพยาบาลศิ ริ ราช ต อมาได ขยายพื้ นที่ จนเต็ มวั งหลั ง พระองค จึ งโปรดเกล าฯ ให เวนคื น ที่ ดิ นและพระราชทานเพิ่ มเติ มอี กหลายครั้ ง ในระหว างการก อสร างโรงพยาบาล วั นที่ ๓๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๓๐ เวลา ๐๑.๒๔ น. สมเด็ จพระเจ าบรมวงศ เธอ เจ าฟ าศิ ริ ราชกกุ ธภั ณฑ ได สิ้ นพระชนม ด วยโรคบิ ด ขณะมี พระชนมายุ เพี ยง ๑ ป ๖ เดื อน พระบาทสมเด็ จพระจุ ล- จอมเกล าเจ าอยู หั ว ทรงตระหนั กถึ งโรคภั ยที่ คุ กคาม ไม เว น แม แต พระราชโอรส ทรงมี พระปณิ ธานให สร างโรงพยาบาล ให สำเร็ จเร็ วไว ปรากฏในพระราชหั ตถเลขา ความว า “ภายหลั งเกิ ดวิ บั ติ ร าย ลู กซึ่ งเป นที่ รั กตาย เป นที่ สลดใจ ด วยการรั กษาไข เจ็ บ เห็ นว าแต ลู กเราพิ ทั กษ รั กษาเพี ยงนี้ ยั งได ความทุ กข เวทนาแสนสาหั ส ลู กราษฎรที่ อนาถาทั้ งปวงจะได รั บ ความลำบากทุ กข เวทนายิ่ งกว านี้ ประการใด ยิ่ งทำให มี ความ ปรารถนาที่ จะให มี โรงพยาบาลยิ่ งขึ้ น....... ” หลั งจากเสร็ จจากงานพระราชทานเพลิ งพระบรมศพ พระองค โปรดให รื้ อโรงเรื อนต างๆ ตลอดจนของใช จากพระ เมรุ ในพระราชพิ ธี มาสร างโรงพยาบาล เพื่ ออุ ทิ ศเป นพระราช กุ ศลแด สมเด็ จพระเจ าลู กเธอ และได พระราชทานนามว า “โรงพยาบาลศิ ริ ราช” แต ระยะแรกมั กเรี ยกว า “โรงพยาบาล วั งหลั ง” ต อมาได จั ดซื้ อที่ ดิ นเพิ่ มเติ ม ทำให พื้ นที่ ซึ่ งเคยเป น พระราชวั งบวรสถานภิ มุ ขทั้ งหมด อยู ในกรรมสิ ทธิ์ ของ โรงพยาบาล พระบาทสมเด็ จพระจุ ลจอมเกล าเจ าอยู หั ว โปรดเกล าฯ ให ประกาศเป ดโรงพยาบาลศิ ริ ราช เมื่ อวั นที่ ๒๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๓๑ ป จจุ บั นนี้ ถึ งแม จะไม ปรากฏอาคาร หรื อสิ่ งก อสร างของพระราชวั งบวรสถานภิ มุ ขอยู แล วก็ ตาม แต อาณาบริ เวณนี้ ยั งเรี ยกขานกั นทั่ วไปว า “วั งหลั ง” ต อมา ตำบลวั งหลั งได เปลี่ ยนชื่ อเป น แขวงศิ ริ ราช และถนนวั งหลั ง เปลี่ ยนชื่ อเป น ถนนพรานนก

ศิ ริ ราชเมื่ อแรกตั้ ง

วั งหลั งอั นเป นที่ ตั้ งศิ ริ ราช อยู ที่ ใด ในตอนต นรั ชกาลที่ ๑ เมื่ อชนะศึ กพม าที่ ลาดหญ าแล ว พระองค ได ทรงสถาปนาพระยาสุ ริ ยอภั ย พระราชโอรสองค โต ในสมเด็ จพระพี่ นางเธอ กรมพระยาเทพสุ ดาวดี เป นสมเด็ จ พระเจ าหลานเธอ เจ าฟ ากรมหลวงอนุ รั กษ เทเวศร เป นกรม พระราชวั งหลั ง ตั้ งอยู ที่ ตำบลสวนลิ้ นจี่ ใกล กั บนิ วาสสถานเดิ ม ของพระมารดาของพระองค เอง (บริ เวณวั ดอมริ นทราราม) สมเด็ จพระเจ าหลานเธอเจ าฟ ากรมหลวงอนุ รั กษ เทเวศร กรมพระราชวั งบวรสถานภิ มุ ขทิ วงคตปลายสมั ยรั ชกาลที่ ๑ ในป พ.ศ. ๒๓๔๙ ต อมา พระอั ครชายาได ประทั บกั บพระองค เจ าหญิ งกระจั บ พระองค เจ าหญิ งจงกล พระธิ ดา และพระองค เจ าปฐมวงศ พระราชโอรสองค น อย ที่ พระราชวั งบวรสถานภิ มุ ข และได แบ งพระราชวั งหลั งนี้ ออกเป น วั งน อย วั งกลาง และ วั งใหญ วั งน อย ให เป นที่ ประทั บของกรมหลวงเสนี ย บริ รั กษ วั งกลาง ให เป นที่ ประทั บของกรมหมื่ นนเรศร โยธี และวั งใหญ ให เป นที่ ประทั บของกรมหมื่ นนราเทเวศร ส วนพระองค เจ า ปฐมวงศ ได ทรงผนวชอยู ที่ วั ดระฆั งโฆสิ ตาราม จนสิ้ นพระชนม ในสมั ยรั ชกาลที่ ๓ แต พระชายาของพระองค นั้ น ยั งคงประทั บ อยู ณ ตำหนั กข างเคี ยง และได ย ายมาประทั บที่ ตำหนั กใหญ พร อมกั บพระโอรสและพระธิ ดา ต อมา หลั งจากทั้ งสาม พระองค สิ้ นพระชนม แล ว วั งหลั งก็ ยั งไม มี ใครประทั บ กลาย เป นที่ หลวงร าง ในป จจุ บั นกล าวได ว า ไม ปรากฏหลั กฐานของ พระราชวั งบวรสถานภิ มุ ข (วั งหลั ง) อี กแล ว