เมืองนครปฐมโบราณ...เมืองทวารวดีที่ใหญที่สุด ของไทย เมืองนครปฐมโบราณ (บางทานเรียกเมืองนคร- ไชยศรีโบราณ) เปนเมืองโบราณสมัยทวารวดีที่มีอายุ ตั้งแตราวพุทธศตวรรษที่ ๑๒-๑๕ เปนตนมา หรือมี อายุเกากวาพันปมาแลว เมืองแหงนี้ถือเปนเมืองโบราณ สมัยทวารวดีที่มีขนาดใหญที่สุดของไทย โดยมีลักษณะ ผังเมืองเปนรูปสี่เหลี่ยมผืนผามุมมน กวางประมาณ ๒,๐๐๐ เมตร และยาวประมาณ ๓,๖๐๐ เมตร เมืองโบราณแหงนี้ มีพระประโทณเจดียอยูใน ตำแหนงศูนยกลางของเมือง และนาจะมีเจดียอีกหลาย องคอยูภายในเมือง แตสวนใหญถูกบุกรุกทำลายไป เกือบหมดแลว นอกจากนี้ ทางดานทิศตะวันตกนอก ตัวเมือง หางออกไปประมาณ ๒ กิโลเมตร เปนที่ตั้ง ของพระปฐมเจดีย ซึ่งแตเดิมคงเปนศาสนสถานสำคัญ สมัยทวารวดีอีกแหงหนึ่ง จึงมีความเปนไดวา ในครั้ง สมัยทวารวดีมีการแบงพื้นที่ของพุทธสถาน โดยมีวัด คามวาสีอยูในเมือง และวัดอรัญวาสี (วัดปา) ที่อยู นอกเมือง ดังเชนที่เคยพบกันมาแลวทั้งในอินเดียและ ลังกา
พระประธม-พระประโทณ : ศรีพระมหานครกรุงศรีอยุธยา
พระปฐมเจดียและพระประโทณเจดียที่เปน ศาสนสถานในสมัยทวารวดี เมื่อผานกาลเวลาอัน ยาวนานก็ยอมทรุดพังลงมาบางอันเปนเรื่องปกติ ธรรมดาของโลก อยางไรก็ตาม เมื่อผานมาถึงสมัย กรุงศรีอยุธยานั้น เจดียทั้งสองก็ยังถือเปนศาสนสถาน ศักดิ์สิทธิ์ที่ผูคนในสมัยอยุธยาใหความเคารพเปน อยางสูง ดังเชนที่ปรากฏในเอกสารหอหลวง (บันทึก คำใหการชาวกรุงเกา) สมัยอยุธยา ที่ระบุถึงปูชนีย- สถานซึ่งเปนหลักเปนประธานพระนคร และเปนที่ เฉลิมพระเกียรติยศกรุงศรีอยุธยา โดยระบุชื่อของ “พระประธมพระประโทณ” วา “...เปนมหาธาตุใหญ อยูที่แขวงนครไชยศรี ๒ องค ...สิ่งนี้เปนศรีพระมหา นครกรุงศรีอยุธยาสืบมาแตโบราณ...” สมุดภาพไตรภูมิสมัยอยุธยา ที่เปนเอกสารสมัย อยุธยาตอนปลาย ไดเขียนภาพของพระปทม (ประธม) และพระปโทณ (ประโทณ) เอาไวดวย โดยดานลาง ใตภาพพระปโทณ มีขอความเขียนวา “ปโทนเมื่อสาง สาศนาได ๑๑๙๙ ป” ซึ่งเปนป พ.ศ. ที่สอดคลองกับ เรื่องราวในตำนานที่กลาวมาแลว โดยในภาพเขียน ดังกลาว รูปทรงของพระประโทณมีสวนยอดดานบน เปนทรงปรางค ซึ่งแสดงใหเห็นวา องคพระประโทณ เจดียมีการกอเสริมดานบนเปนเจดียทรงปรางคมา ตั้งแตสมัยอยุธยาแลว และยอมแสดงใหเห็นถึงความ สำคัญของพระประธมและพระประโทณที่มีมาครั้ง สมัยอยุธยาดวย
ภาพจากสมุดภาพไตรภูมิสมัยอยุธยา ที่เขียนภาพของ พระประธม-พระประโทณ เอาไว
Powered by FlippingBook