quarter 4/2015

ภาพถายทางอากาศบริเวณเมืองนครปฐมโบราณ

สวนตำนานบางเรื่อง กลาวถึง พระประโทณวา เปนเจดียที่พญาพานสรางขึ้นเพื่อลางบาปจากการ ที่ไดฆายายหอมผูมีบุญคุณแกตน โดยเลาวา ครั้งหนึ่ง ที่เมืองศรีวิชัย มีกษัตริยครองราชยชื่อ พญากง ในครั้งนั้น มเหสีไดประสูติราชบุตรพระองคหนึ่ง (บางเรื่องเลาวาเมื่อประสูติไดเอาพานทองมารองรับ แตพระพักตรกระทบกับขอบพานเปนแผล จึงเรียกวา พญาพาน) โหราจารยทำนายวาราชบุตรมีบุญญาธิการ มาก แตจะทำปตุฆาต พญากงจึงใหทหารนำทารก ไปทิ้งในปา ปรากฏวายายหอมซึ่งเปนชาวบานแถบนั้น ไปพบจึงไดเก็บไปเลี้ยงไวจนเติบโตเปนหนุม ก็นำไป ถวายใหกับเจาเมืองราชบุรีเลี้ยงเปนบุตรบุญธรรม ขณะนั้น เมืองราชบุรียังถือเปนเมืองขึ้นของ เมืองศรีวิชัยอยู ครั้งหนึ่งเมื่อถึงคราวตองสงเครื่องราช บรรณาการ ราชบุตรไมเห็นดวย จึงประกาศแข็งเมือง จนในที่สุดไดมีการรบกันระหวางพญากงกับราชบุตร ผลปรากฏวาราชบุตรเปนฝายไดชัยชนะและประหาร พญากงในสงคราม จากนั้นจึงเขายึดเมืองศรีวิชัย เมื่อเขาเมืองได พบกับมเหสีของพระเจาศรีวิชัย (ซึ่งเปนพระราชมารดาของตน แตราชบุตรไมทราบ) มีความประสงคอยากไดเปนชายาของตน เทพยดาจึง แปลงกายมาเปนแมวทำอุบายใหราชบุตรรูวาเปน มารดาแหงตน และทราบวาพญากงเปนพระราชบิดา

พญาพานโกรธแคนยายหอมที่ไมเลาเรื่องทั้งหมดให ตนทราบ และทายสุดไดนำยายหอมไปฆา คนทั้งปวง จึงเรียกราชบุตรวา พญาพาน เพราะไมรูจักบุญคุณคน ตอมาพญาพานสำนึกผิด จึงอยากลางบาปในการ ฆาผูมีบุญคุณ พระสงฆจึงขอใหสรางเจดียชดใชบาป โดยพญาพานไดสรางเจดียที่สูงชั่วนกเขาเหิน (พระปฐมเจดีย) เพื่อลางบาปที่กระทำปตุฆาต และ สรางพระประโทณเพื่อลางบาปในการฆายายหอม ผูเลี้ยงดูตนมา