Quarter 2/2015

จากสารคดีเรื่อง “พะออกพระแข” ของ “นายสมฤทธิ์ สหุนาฬุ” (ปราชญชาวบาน ภูมิปญญา ทองถิ่น กวีชนบท และคนดีศีขรภูมิ ผูลวงลับไปแลว) ที่ลงไวในหนังสือที่ระลึกงานพระราชทานเพลิงศพ พระครูพิบูลวรการ (ปน ทีปคุโณ) เมื่อ ๒๐ พฤษภาคม ๒๕๓๒ ณ เมรุวัดปราสาท ต.ระแงง อ.ศีขรภูมิ จ.สุรินทร เขียนไว (หนา ๔๘—๕๑) ความวา “เดือนสิบสอง ขาวเหนียวพันธุเบาจำพวกขาวบังเอวกำลังโนมรวงเริ่ม สุกเหลือง พอเหมาะกับการตำขาวเมา กรอบอรอย การทำบุญตักบาตรขาวเมาจึงเกิดขึ้นเปนธรรมเนียม ประเพณีสืบทอดกันมาแตโบราณกาล เพื่ออุทิศ สวนกุศลใหบรรพบุรุษผูลวงลับไปแลว แตการตักบาตร ขาวเมานั้น เขาทำกันในเวลากลางคืน เมื่อพระจันทร วันเพ็ญเดือนสิบสองอยูตรงศีรษะพอดี ผูเฒาและหนุมสาวในชุมชน ตางออกมารวมพิธี กันอยางคับคั่ง กลางลานวัดจะปกเสาสองตนสูงทวม ศีรษะ หางกันราว ๒ เมตร มีไมกลมๆ เปนราวสูง เพียงตา ที่ราวติดเทียนขี้ผึ้ง ผูกราวติดไวกับเสาหลวมๆ พอหมุนไดไมติดขัด ที่ทางเหลานี้ มัคนายก รวมกับ พระในวัดชวยกันตระเตรียมไวแลวตั้งแตบาย ฯลฯ สามทุมลวงแลว พระจันทรเต็มดวงพนปลายไม สวางไสวดุจกลางวัน ผูเฒา หนุมสาว และเด็ก ถือขัน แบกกระเฌอ หรือ ถวยโถโอชาม บรรจุขาวเมากับ กลวยสุก คนละหวีสองหวีตามมีตามเกิดไปชุมนุมกันที่ ลานวัด หนุมสาวแตงกายดวยเสื้อผาอาภรณที่สวยสด งดงามประกวดประชันกัน หางจากที่ตั้งเสาพิธีพอประมาณ จะปูดวยเสื่อสาด ลาดดวยผาขาว ตั้งบาตรไวเรียงราย ไดเวลาใกลเที่ยงคืน นิมนตพระเขาประจำที่ สมาทานศีล สวดมนต ผูคน จะยกขันขึ้นอธิษฐาน ขอใหกุศลผลบุญที่ประกอบในวันนี้ จงมีแกบุพการี แลวบรรจงใสบาตรขาวเมากันจนทั่วถึง ผูคนจะกระจายกันนั่งรายรอบที่ตั้งเสาพิธีอยูหางๆ ปลอยเสาพิธีสถานใหเปนลานกวางวงกลมในเขต พิธีกรรม รอกำหนดประกอบพิธีกรรม

พิจารณาเนื้อความจากสารคดีดังกลาว ประเพณี ปะออกเปรี๊ยะแค ของอีสานใตที่เลือนหายไป มีสวน ละมายคลายกับประเพณีไหวพระแข ชุมชนไทยเชื้อสาย กุย-เขมร ในตำบลสนามคลี ตำบลบานโพธิ์ ตำบลตลิ่งชัน จังหวัดสุพรรณบุรี ชาวกุย และชาวเขมร ไดอพยพเขามาพึ่งพระบรม โพธิสมภารในสมัยรัชกาลที่ ๑ เรื่อยมาจนสมัยรัชกาลที่ ๕ ชาวกุย ตั้งบานเรือนอยูริมแมน้ำทาวา แถบวัดจำปา วัดสกุณปกษี ตำบลสนามคลี สวนชาวเขมร อยูแถบ วัดประชุมชน ตำบลบานโพธิ์ วัดสามทอง วัดสุวรรณนาคี ตำบลตลิ่งชัน อำเภอเมือง จังหวัดสุพรรณบุรี ประเพณี “ไหวพระแข” หมายถึง การไหวพระจันทร ซึ่งชาวไทยเชื้อสายกุย-เขมรในจังหวัดสุพรรณบุรี จัดขึ้น เปนประจำทุกป ที่วัดประชุมชน วัดสกุลปกษี วัดสามทอง และวัดสุวรรณนาคี ประเพณี “ไหวพระแข” มีจุดมุงหมาย เพื่อพยากรณปริมาณน้ำฝนในปหนาวาจะตกมากหรือ นอยเพียงใด และชาวนาจะไดลงมือทำนาใหถูกตอง กับฤดูกาลที่ฝนตก เพื่อความเปนสิริมงคลแกชุมชน ตลอดจนอุทิศสวนกุศลแกบรรพชน ประเพณี “ไหวพระแข” มีลักษณะผสมผสาน ระหวางศาสนาพุทธและศาสนาพราหมณ เพื่อใหเกิด ความเปนสิริมงคลและความอุดมสมบูรณ รวมทั้งความ สามัคคีของคนในทองถิ่น