Quarter 2/2015

ประเพณี ไหวพระแข ของชาวบานในสมัยกอนนั้น นับวามีความสำคัญเปนอยางยิ่ง เพราะชาวบานสวนใหญ มีอาชีพทำนา จึงตองมีการเสี่ยงทายวาฝนฟาอากาศ น้ำทาในปขางหนาจะเปนอยางไร จึงจะจัดเตรียมพืชพันธุ โดยเฉพาะพันธุขาว ไดถูกตองใหเหมาะสมปริมาณน้ำ ในปนั้นๆ จากการสอบถามชาวบานถึงพันธุขาวที่เหมาะ แกปริมาณน้ำลักษณะตางๆ มีดังนี้ ถาในชวงปไหนน้ำดีน้ำมาก ก็จะเลือกพันธุขาวหนัก หมายถึงขาวที่ใชเวลาปลูกนาน ซึ่งจะเก็บเกี่ยวในเดือน ธันวาคม–มกราคม เหมาะที่จะปลูกในที่ลุม ไดแก พันธุ กอนแกว ปนแกว ขาวคัด ขาวเหลืองออน ถาชวงปไหนน้ำนอย จะเลือกปลูกพันธุขาวเบา หมายถึงขาวที่ใชเวลาปลูกสั้นๆ จะเก็บเกี่ยวไดในชวง เดือนตุลาคม–พฤศจิกายน เชน พันธุเจกเชย ขาวสามรวง ขาวตาแหง ขาวพญาชม ขาวลนยุง ขาวพระบาท เปนตน หากเลือกพันธุขาวไมเหมาะกับปริมาณน้ำในแตละ ป ขาวจะเสียและตายคาตน ชาวบานจะเรียกวา “ขาวมาน” การไหวพระแข เปนการเสี่ยงทายสภาพอากาศ ในปขางหนา เทาที่ผานมาผลการทำนายเปนที่นาเชื่อถือ อยางยิ่ง จึงเปนเหตุผลหนึ่งที่ทำใหประเพณีไหวพระแข ของชาวบานจึงไดปฏิบัติสืบตอมาจนถึงทุกวันนี้ เพราะ ถึงแมในปจจุบันการทำนาเปลี่ยนแปลงไป การทำนาย สภาพดินฟาอากาศก็เปนหนาที่ของกรมอุตุนิยมวิทยา และมีคลองชลประทานเขาถึง ซึ่งไมจำเปนตองรอน้ำฝน อีกตอไป ทุกวันนี้สามารถทำนาไดสามครั้งตอป ไมตอง เลือกพันธุขาวหนักพันธุขาวเบาอีกตอไป สงผลให พันธุขาวสมัยกอนสูญหายไปดวย ปจจุบันพันธุขาว ที่ใชปลูกไดแก พันธุเสาไห สุพรรณ ๖๐ ขาวหอมปทุม เปนตน

เมื่อพระจันทรตรงศีรษะพอดี เทวดาสมมุติ เริ่มทำ พิธี โดยกลาวคาถาชุมนุมเทวดา และกลาวคำบูชาสิ่ง ศักดิ์สิทธิ์ เสร็จแลวจุดเทียน ในขณะนั้นพระสวด ภาณสูรยภาณจันทรตอไป ดนตรีบรรเลงเพลงมหาฤกษ มหาชัย เมื่อเทียนติดดีทุกเลมแลว เทวดาสมมุติจะบอก ใหประชาชนที่อยูในบริเวณนั้นกราบ และในขณะเอย คำวากราบ เทวดาจับไมอันขวางนั้นหมุนไปใหตนเทียน ลมไปทิศตะวันออก แลวหมุนไปรอบหนึ่ง พอตนเทียน ขึ้นตั้งตรงตามเดิมแลวก็ใหกราบอีก ทำอยางนี้ ๓ ครั้ง และใหประชาชนกราบ ๓ ครั้ง เหมือนกัน เสร็จแลว เทวดาหมุนปลายไมทำใหปลายตนเทียนปกตรงลงยัง พื้นดิน เทียนจะลุกเปนประกาย น้ำตาเทียนไหลหยด ลงไปยังพื้นดินหรือภาชนะที่รองไว ชาวบานที่มา รวมงานตางจับตาจองเทียนที่กำลังลุกไหม อยางใจ จดจอ เมื่อเทียนติดไฟจนหมดเลมแลว ทานผูรูก็จะ ทำนายผลการเสี่ยงทาย ถึงฝนและน้ำในปนั้นๆ ตาม เหตุการณที่เกิดขึ้น ๑. เทียนเลมใด มีน้ำตาเทียนไหลหยดลงไปมาก ก็ถือวาในฤดูนั้นจะมีน้ำมาก ๒. เทียนเลมใด ไมมีน้ำตาเทียนไหลหยดมีแตไฟ ลุกไหม ก็ถือวาฤดูนั้นจะมีฝนนอยหรือฝนแลง ๓. เทียนเลมใด ถามีไฟปะทุแตก ถือวาเมื่อฝนตก ในฤดูนั้นจะมีฟาแลบ ฟาคะนอง หรือฟาผา นอกจากนั้นยังอาจนำน้ำตาเทียนที่ไหลลงไปใน ภาชนะมาชั่งดู ถาน้ำตาเทียนของเลมใด หนักมากกวา เลมอื่น ก็แสดงวาฤดูนั้นจะมีฝนตกชุกหรือมีน้ำมาก ถาน้ำตาเทียนของเทียนเลมใดนอยน้ำหนักเบา ก็ถือวา ฤดูนั้นมีฝนนอยหรือน้ำนอย ก็เปนอันเสร็จพิธีเสี่ยงทาย ในประเพณี ไหวพระแข

บุญครอง คันธฐากูร ไดรับยกยองจากสมาคมนักกลอน แหงประเทศไทย ใหเปน “ครอบครัวนักกลอน” ผลงานวรรณกรรม: บทรอยกรองสอนธรรมะ นิราชเจาไหม นิราชสุพรรณบุรี