Quarter 3/2016

หมูปราสาทประธาน ที่ปราสาทเปอยนอย (ดานหนา)

แผนผังโดยรวมของปราสาทเปอยนอยประกอบ ดวยปราสาทอิฐบนฐานหินศิลาแลง ๓ หลัง เปน ประธานหลักของเทวสถาน นอกจากนี้ยังมีอาคาร ขนาดเล็กที่เรียกกันทั่วไปวาวิหารหรือบรรณาลัย ๑ หลัง อยูที่มุมดานทิศตะวันออกเฉียงใต อาคารทั้งหมดมี กำแพงกอดวยศิลาแลงลอมรอบเอาไวในกรอบรูป สี่เหลี่ยมผืนผา โดยมีประตูซุมทางเขารูปกากบาทที่ เรียกกันวา “โคปุระ” อยูที่กึ่งกลางของกำแพง ๒ ดาน คือ ทางทิศตะวันออกและทิศตะวันตก เพื่อใชเปนทาง เขาสูตัวปราสาท ภายนอกกำแพงศิลาแลงมีสระน้ำ โบราณรูปตัวยู ๒ สระ ลอมรอบอีกชั้นหนึ่ง โดยเวน ชองทางเดินไวในแนวตรงกับประตูซุมหนาและหลัง นอกจากนี้ ที่ลานดานหนา (ทิศตะวันออก) นอกกำแพง และสระน้ำ มีฐานอาคารที่เรียกวา “ชาลาเอกมุข” กอดวยศิลาแลงเพื่อกั้นขอบเขตทางดานหนาอีก ๑ ชั้น สวนภายนอกสุด ซึ่งปจจุบันมีแนวถนนกั้นเอาไวมีบาราย (สระน้ำขนาดใหญ) ที่เรียกกันวา “สระวงษ” อีก ๑ สระ

“ปราสาทเปอยนอย” เปนชื่อเรียกปราสาทหิน แหงหนึ่งที่ตั้งอยูในจังหวัดขอนแกน ปราสาทหลังนี้ มีแผนผังและองคประกอบทางสถาปตยกรรมที่รังสรรค ขึ้นอยางงดงามและถูกตองตามกฎเกณฑของชางโบราณ และยังถือเปนปราสาทหินที่มีอาณาบริเวณกวางใหญ ที่สุดในเขตภูมิภาคอีสานตอนบนอีกดวย ปราสาทเปอยนอย ตั้งอยูที่บริเวณบานหัวขัว ตำบลเปอยนอย อำเภอเปอยนอย จังหวัดขอนแกน โดยอยูหางจากตัวอำเภอเปอยนอยไปทางทิศเหนือ ไมถึง ๑ กิโลเมตร ดานหนาของปราสาทติดกับทางหลวง หมายเลข ๒๒๙๗ ซึ่งเปนเสนทางติดตอระหวางอำเภอ เปอยนอยกับอำเภอบานไผ ปราสาทแหงนี้บางทาน ภูมิสถานที่ตั้งของปราสาทเปอยนอย เรียกกันวา “ธาตุกูทอง” ตามชื่อวัดที่ตั้งอยูดานขาง อยางไรก็ตาม ทั้งชื่อปราสาทเปอยนอยและธาตุกูทอง ลวนเปนชื่อที่เรียกกันโดยผูคนในชั้นหลังทั้งสิ้น เนื่องจากชื่อที่แทจริงของปราสาทเขมรนั้น สวนใหญ จะทราบไดก็จากจารึกที่มีอายุรวมสมัยกับตัวปราสาท แตเราไมพบขอความในจารึกที่กลาวถึงชื่อของปราสาท แหงนี้แตอยางใด