Quarter 3/2016

กุลีขนกลวยของ United Fruit Company ทาเรือในคอสตาริกา

คำวา ‘กลวย’ นาจะกรอนมาจากภาษาอินเดีย และอาหรับที่เรียกขนมที่ทำจากกลวยวา ‘เกลา’ และ ‘กะลา’ คำวา Banana บางก็วามาจากภาษา Wolof ของแอฟริกันตะวันตก ซึ่งพูดกันในประเทศเซเนกัล แกมเบีย และมอริตาเนีย ชาวโปรตุเกสยืมไปใช คนอังกฤษก็เรียกตาม บางทฤษฎีก็วามาจากภาษาอาหรับ ‘banan’ แปลวานิ้ว เพราะกลวยที่พอคานำไปขายเปน กลวยหอมลูกเล็กเรียวคลายนิ้วมือ ยาวแคสองสามนิ้ว สวนชื่อทางวิทยาศาสตรคือ musa ก็เปนภาษาอาหรับ เชนกัน แปลวา กลวย เรื่องโศกของกลวย เมื่อป ค.ศ.๑๘๗๑ นาย Minor Kieth ผูรับเหมาสรางทางรถไฟในคอสตาริกา คิดปลูก กลวยสองขางริมทางรถไฟเพื่อเลี้ยงคนงานราวสี่พันคน แตพองานจบ รัฐบาลกลับถังแตกไมมีเงินจาย จึงขน กลวยขึ้นรถไฟไปลงปลายทางเมืองทา Limon สงมาขาย ตอที่อเมริกาจนร่ำรวย ตอมาก็ชักชวนบริษัทขายผลไม ยักษใหญของอเมริกามารวมทุน กวานซื้อและเชาที่ดิน ในคอสตาริกาดวยราคาแสนถูกเพื่อทำธุรกิจไรกลวย

ป ค.ศ.๑๘๗๐ กัปตันเรือโปรตุเกสนาม Lorenzo Dow Baker เปนคนเหมากลวยจากจาไมกา นำไปขาย ณ เมืองบอสตันของอเมริกา ฟนกำไรเหนาะๆ ถึงพันเทา กอนหนานั้นกลวยเปนของแพง มีขายเฉพาะในเมืองทา ใหญ พอคาจะหอดวยกระดาษดีบุก ขายปลีกทีละใบ มากินกันแพรหลายในป ค.ศ.๑๘๘๐ หลังเลิกสงคราม กลางเมือง สวนชาวยุโรปกวาจะรูจักกลวยก็ลวงเขา ปลายยุควิคตอเรียนแลว มีการพรรณนาถึงกลวยอยาง ละเอียดลออเปนครั้งแรกป ค.ศ.๑๘๗๒ ในหนังสือชื่อ ‘แปดสิบวันรอบโลก’ (Around the World in Eighty Days) โดย Jules Verne นักเขียนนิยายผจญภัยและ กวีมีชื่อชาวฝรั่งเศส