Quarter 2/2013

“การตกแตงเครื่องบูชาเทศนานั้น แบบที่พระที่นั่งอมรินทร- วินิจฉัย หลังพระที่นั่งเศวตฉัตรผูกกิ่งไม มีดอกไมรอยหอยยอยเปน พวงพูผูกตามกิ่งไมทั่วไป บนพระแทนถมตั้งพานพุมดอกไมพานทอง สองชั้นขนาดใหญขนาดเล็กเรียงสองแถว ตะบะถมตั้งหญาแพรก ขาวตอก ดอกมะลิ ถั่ว งา และมีพานเครื่องทองนอยตรงหนาพระ ที่นั่งเศวตฉัตรออกไป ตั้งหมากพนมพานทองมหากฐินสองพาน หมากพานใหญพานแวนฟาสองพาน แลวพานนี้เปลี่ยนเปนโคมเวียน มีตนไมเงินทองตั้งรายสองแถว กระถางตนไมดัดลายคราม โคม พโอมแกวรายตลอดทั้งสองขาง หนาแถวมีกรงนกคีรีบูน ซึ่งติดกับ หมอแกวเลี้ยงปลาทองตั้งปดชองกลาง ปลายแถวตั้งคันเทียนคาถา- พัน ตามตะเกียงกิ่งที่เสาแขวนฉากเทศนทั้ง ๑๓ กัณฑ หนาทอง พระโรงมีซุมตะเกียง ๔ ซุม มีราชวัติฉัตรธงผูกตนกลวยตนออย ตามธรรมเนียม “ธรรมเนียมเสด็จออกมหาชาติ กัณฑแรกทศพร เจากรมปลัด กรมพระตำรวจตองนำตะเกียงที่ซุมเขามาถวายทรงจุดซุมละ ตะเกียง ตอไปไมตองถวายอีก มหาดเล็กตองคอยเปลี่ยนเทียน เครื่องนมัสการ ในเวลาที่เสด็จกลับมาประทับทุกครั้ง เวลาทรง จุดเทียนแลวตองรับเทียนประจำกัณฑ และเทียนคาถาพันทุกคราว ไมมีเวลายกเวนนอกนั้นไมมีการอันใดซึ่งจะตองขาดเหลือ” จากหลักฐานเอกสารสมัยกรุงศรีอยุธยา “คำใหการขุนหลวง วัดประดูทรงธรรม” ที่กลาวถึงการมีเทศนามหาชาติคำหลวงใน พระบรมมหาราชวังทุกปมิไดขาดที่พระตำหนักกลางสระดานเหนือ พระที่นั่งบัญญงครัตนาศมหาปราสาทและถือปฏิบัติสืบตอเนื่อง มาถึงตนกรุงรัตนโกสินทร ในรัชกาลที่ ๑-๓ เดือนสิบเอ็ดขึ้น ๑๔

มีเนืองๆ และเจานายที่ทรงผนวชก็ไมคอยมีใครอยูถึงเดือนอาย จึงไมชวนใหมีดวย เพราะฉะนั้นเทศนมหาชาติจึงมีบางไมมีบาง บางปมี ๒ จบ บางปมีจบเดียว สุดแทแตเวลาสมควรเทาใด แตก็มี จบเดียวดวยมาก เทศนมหาชาติแตใน ๓ รัชกาลกอนนั้น เทศนบน พระแทนที่นั่งเศวตฉัตร ในพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยแหงเดียว ยกไวแตมีพระบรมศพอยูบนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท จึงไดยก ขึ้นไปเทศนบนพระแทนมุก พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท