Quarter 4/2012

หลั งจากห อข าวเสร็ จ จะนำไปแช น้ ำทิ้ งไว หนึ่ งคื นหรื อหนึ่ งวั น เพื่ อให เมล็ ดข าวอมน้ ำ เมื่ อนำไปต มจะทำให สุ กง ายและทั่ วถึ ง ในวั นที่ สองซึ่ งเป นวั นสุ กดิ บ ก็ เริ่ มนำข าวห อทั้ งหมดลงต มในหม อ ป บ หรื อกระทะใบบั วตามแต สะดวก เคี่ ยวน้ ำกะทิ และเตรี ยม อุ ปกรณ เซ นไหว ของที่ กิ นคู กั นกั บข าวห อ คื อ น้ ำจิ้ ม ในสมั ยก อน ข าวห อจะจิ้ มกิ นกั บน้ ำผึ้ ง แต ป จจุ บั นปรั บเปลี่ ยนมาเป นจิ้ มกั บ มะพร าวเคี่ ยวกั บน้ ำตาลหรื อน้ ำอ อย คล ายกั บหน ากะฉี กของ คนไทย โดยการเคี่ ยวกะทิ ให งวด ใส มะพร าวขู ดและน้ ำตาลป บ หรื อน้ ำอ อยลงไปกวนจนน้ ำตาลเข าเนื้ อได ที่ เรี ยกขวั ญ กิ นข าวห อ ช วงหั วค่ ำก อนวั นงาน ผู นำหมู บ านจะยิ งป นขึ้ นฟ าเป น สั ญญาณเริ่ มพิ ธี ลู กบ านต างพากั นขานรั บด วยการตี เกราะ เคาะป บ ยิ งป น หรื อจุ ดประทั ด เสี ยงดั งกึ กก องต อเนื่ องกั นไปทั่ วทั้ งหมู บ าน เพื่ อให ขวั ญที่ อยู ไกลๆ ได ยิ น รั บรู แล วรี บเดิ นทางกลั บบ าน ในคื นนี้ ทุ กบ านจะเป ดประตู หน าต างไว ตลอดคื น ให ขวั ญที่ เดิ นทางกลั บมา เข าบ านได ก อนรุ งอรุ ณของวั นใหม ในอดี ต การทำพิ ธี เรี ยกขวั ญเป นหน าที่ ของญาติ ผู ใหญ ที่ เป น หญิ ง เช น ย า ยาย หรื อทวด เพราะไม คดข าวเป นสั ญลั กษณ ที่ สื่ อความหมายถึ งแม บ าน ผู ทำพิ ธี จะนำสำรั บที่ จั ดเตรี ยมไว สำหรั บ รั บขวั ญ คื อ กระด ง กระบุ ง ถั ง หรื อถาดที่ ใส ข าวห อที่ ต มสุ กแล ว กล วย อ อย มะพร าว ยอดดาวเรื อง น้ ำสะอาด เที ยน พวงข าวครู และด ายสี แดงสำหรั บผู กข อมื อ รวมทั้ งของใช ส วนตั วของแต ละคน ที่ เป นเครื่ องประดั บ เช น สร อยเงิ น กำไลเงิ น มาตั้ งไว ริ มบั นไดเรื อน แล วใช ไม คดข าวหรื อทั พพี เคาะที่ หั วบั นไดหรื อแม บั นไดพร อมกั บ กล าวเรี ยกขวั ญ แต ในป จจุ บั น ชาวกะเหรี่ ยงพากั นปลู กตามแบบ สมั ยใหม ชั้ นเดี ยวบ าง สองชั้ นบ าง ผู ที่ อยู บ านชั้ นเดี ยว จึ งใช การ เคาะเรี ยกขวั ญตรงกรอบประตู ทางเข าบ านแทน ตลอดคื นวั นสุ กดิ บ ชาวกะเหรี่ ยงจะไม หลั บไม นอน หนุ มสาว จะร องเพลงเกี้ ยวพาราสี กั น เล นดนตรี หรื อมี การละเล นต างๆ เป น ที่ สนุ กสนานระหว างรอให ขวั ญเดิ นทางกลั บมา ที่ บ านโป งกระทิ งบน ในตอนค่ ำ มี การจั ดงานออกร านขายของ ขายอาหาร รวมทั้ งร าน

เกมการละเล นสำหรั บเด็ ก และมี การจั ดแสดงดนตรี ที่ บริ เวณ ลานโพธิ์ - ลานกิ จกรรมอั นเป นศู นย รวมของคนในหมู บ าน - ที่ เรี ยก กั นสั้ นๆ ว า ‘ต นโพธิ์ ’ อี กด วย ตอนเช ามื ดของวั นรุ งขึ้ น ซึ่ งเป นวั นงาน จะมี การยิ งป น จุ ด ประทั ด ตี เกราะ เคาะป บ เสี ยงดั งกึ กก องไม แพ คื นวาน ผู อาวุ โส หญิ งในบ าน จะใช ไม คดข าวเคาะแม บั นไดหรื อกรอบประตู พร อมกั บกล าวเรี ยกขวั ญที่ อยู ไกล ยั งเดิ นทางมาไม ถึ งอี กครั้ งหนึ่ ง จากนั้ น ลู กหลานจะมานั่ งรวมกั นบนระเบี ยงบ าน หรื อชานเรื อน ตรงหน าบั นได หรื อตรงกลางบ านตามแต สะดวก ผู อาวุ โสประจำ บ านจะนำเครื่ องรั บขวั ญที่ จั ดเตรี ยมไว มาทำพิ ธี เรี ยกขวั ญเพื่ อ ความเป นสิ ริ มงคล ผู ถู กเรี ยกขวั ญจะยื่ นมื อทั้ งสองข างที่ วางชิ ดกั น ไปข างหน า ให ผู เรี ยกขวั ญได ทำพิ ธี เรี ยกขวั ญ เริ่ มจากผู เฒ าที่ มี