Quarter 1/2013

รถม าพระที่ นั่ งขณะเสด็ จประพาส เมื องบาเดนบาเดน

“ผู ที่ ไปเที่ ยวอาบน้ ำแร เหล านี้ เขาก็ ย ายที่ อาบน้ ำโน นบ าง นี่ บ างตามโรค น้ ำเหล านี้ ถ ากิ นมั กจะเป นยาป ดเปนพื้ น พ อไม เห็ น ว าจะมี คุ ณอะไรในการอาบน้ ำอย างอื่ น แต คาบอนิ คแอซิ ดนี้ ดี แน ในเมื องไทยควรจะมี ” ในพระราชหั ตถเลขาฉบั บที่ ๑๙ คื นที่ ๖๕ ลงวั นที่ ๓๐ พฤษภาคม ร.ศ. ๑๒๖ (พ.ศ. ๒๔๕๐) พระบาทสมเด็ จพระจุ ล- จอมเกล าเจ าอยู หั ว ขณะเสด็ จประพาสเมื องบาเดนบาเดน ประเทศเยอรมนี ได ทรงเล าเรื่ องการเสด็ จฯ ไปทรงอาบน้ ำแร ที่ ‘เฟรเดอริ กบาด’ ทรงบรรยายถึ งขั้ นตอนวิ ธี การนวดแบบสปาไว อย างละเอี ยดดั งนี้ “เช านี้ พ อตื่ นตั้ งแต โมงครึ่ ง กิ นน้ ำนมถ วยหนึ่ ง แล วถึ งเวลา ทำกิ จวั ตรในการรั กษาตามตำราของหมอคื อ ต องไปออกเดิ นกั บ หมอฟ สเตอร สองคน ชายอุ รุ พงษ วิ่ งไปตามไปอี กคนหนึ่ ง เข าใน สวนก อน กิ จวั ตรเบื้ องต นต องให ไปเดิ นเสี ยให เหนื่ อยก อน จึ งค อย ไปกิ นน้ ำแร แต ที่ จริ งพ อฟกเต็ มที ด วยขึ้ นเขามาสองวั นแล ว ออกจะ ขโยกเขยก เลยไปที่ ๆ กิ นน้ ำแร เฟรเดอริ ก คื อชื่ อแกรนด ดุ ก ส วน ห องที่ กิ นน้ ำเองเปนเรื อนกลมอยู ข างใน มี เสาอยู กลางโรงกลมนั้ น แล วติ ดก อกกั้ นรั้ วรอบเปนคอก ตั้ งถ วยต างๆ ผู หญิ งคอยตั ก จำหน าย การก อสร างที่ หรู หรามากนั้ นอยู ข างหน าคื อที่ จงกรม ขื่ อกว างประมาณเห็ นจะเกื อบสี่ วา ยาวกว า ๓๐ วา ผนั งด านใน เขี ยนเรื่ องน้ ำพุ น้ ำเดื อด เพราะเหตุ ว ารู จั กและใช กั นมาเสี ยแต ครั้ ง โรมั นประมาณสั กพั นป แล ว เปนการจำเป นที่ กิ นแล วจะต องเดิ น จงกรมอี กทอดหนึ่ งก อนเวลาไปอาบน้ ำแร คนในพื้ นเมื องมี หมื่ น ห าพั นเจ็ ดร อย แต คนในประเทศนอกประเทศที่ มาอาบน้ ำแร กิ นน้ ำ ประมาณหกหมื่ นคนทุ กป มี เจ านายและเจ าแผ นดิ นมาเสมอไม ขาด แต พ อไม ได เดิ นจงกรมเพี ยงนั้ น ตกลงเปนจะเดิ นไปที่ อาบน้ ำแร เฟรเดอริ กบาตซึ่ งตั้ งในอยู ในเมื องแทนจงกรม

สื บเนื่ องจากพระบาทสมเด็ จพระจุ ลจอมเกล าเจ าอยู หั ว ทรง พระประชวรพระโรคพระวั กกะพิ การหรื อ “ไตเรื้ อรั ง” มาตั้ งแต ป พ.ศ. ๒๔๔๘ เป นต นมา ด วยสาเหตุ ทรงตรากตรำพระวรกายมา ยาวนาน แพทย หลวงจึ งได ถวายคำแนะนำให พระองค หยุ ดทรงงาน ราชการชั่ วคราวเป นเวลา ๑ ป และให ทรงคลายความวิ ตกกั งวล พร อมทั้ งเสด็ จประพาสยุ โรปเพื่ อประทั บพระราชอิ ริ ยาบถและทรง สู ดอากาศบริ สุ ทธิ์ อั นจะเป นผลดี ต อพระสุ ขภาพ รวมถึ งถวายคำ แนะนำให คณะแพทย ผู เชี่ ยวชาญตรวจพระวรกายอย างละเอี ยดด วย และข อหนึ่ งที่ คณะแพทย ฝรั่ งถวายคำแนะนำในการรั กษาก็ คื อ “การอาบ-อบ-นวด และดื่ มน้ ำแร บำบั ดสุ ขภาพ” เพื่ อขั บสารพิ ษ ออกจากร างกายด วยวิ ธี ธรรมชาติ บำบั ด หรื อที่ เรี ยกกั นในป จจุ บั น ว า “สปา” นั่ นเอง (SPA ย อมาจากภาษาละติ นคำว า Sanus Per Aquam) พระองค ได ทรงเล าเรื่ องการเสด็ จฯ ไปทรงอาบน้ ำแร เพื่ อบำบั ดพระสุ ขภาพอย างต อเนื่ องเป นกิ จวั ตรตลอดเวลาที่ ประทั บในยุ โรปไว ในพระราชหั ตถเลขาจำนวน ๔๓ ฉบั บที่ ทรงมี ไปถึ งพระราชธิ ดา สมเด็ จพระเจ าลู กเธอเจ าฟ านิ ภานภดลวิ มล- ประภาวดี หรื อ “หญิ งน อย” เมื่ อป พ.ศ. ๒๔๕๐ ตามที่ ปรากฏใน พระราชนิ พนธ “ไกลบ าน” นั บได ว าทรงเป นคนไทยพระองค แรก ที่ ทรงบำบั ดพระสุ ขภาพด วยวิ ธี การแบบสปาเมื่ อ ๑๐๕ ป ก อน ที่ ประเทศเยอรมนี ซึ่ งได ชื่ อว าเป นสถานที่ ตั้ งบ อน้ ำแร ที่ มี คุ ณภาพ และใหญ ที่ สุ ดในยุ โรปเวลานั้ น สปาเป นของใหม สำหรั บคนไทยที่ ยั ง ไม มี ใครรู จั ก ทั้ งที่ มี มานานนั บเป นพั นป แล ว ดั งที่ พระบาทสมเด็ จ พระจุ ลจอมเกล าเจ าอยู หั วได มี พระราชหั ตถเลขาตอนหนึ่ งว า