Quarter 1/2015

µŒ¹äÁŒà·Èã¹ÊÁÑÂÃÑª¡ÒÅ·Õè ò ÍØ»¡Ã³ AED Ë¹Öè§ã¹Ë‹Ç§â«‹¢Í§¡ÒÃª‹ÇÂªÕÇÔµ ¡ÒÃÊ×èÍÊÒÃ»ÃÐà´ç¹´ŒÒ¹¾ÅÑ§§Ò¹

µŒ¹äÁŒà·È ã¹ÊÁÑÂ ÃÑª¡ÒÅ·Õè ò

ÍØ»¡Ã³ AED Ë¹Öè§ã¹Ë‹Ç§â«‹ ¢Í§¡ÒÃª‹ÇÂªÕÇÔµ

ÇÑ´àÊÒ¸§·Í§ : ¾ÃÐÍÒÃÒÁÅéÓ¤‹Ò ¢Í§à¡ÒÐà¡Ãç´

ยี่สุน

¡ÒÃÊ×èÍÊÒÃ »ÃÐà´ç¹ ´ŒÒ¹¾ÅÑ§§Ò¹

âµÐ¨Õ¹ äËÁ·Í§ ๒ ๔

ในสมัยรัชกาลที่ ๒

´Ã.»ÂÐ à©ÅÔÁ¡ÅÔè¹

ยี่โถ

Foreign trees in King Rama 2 Thais called trees brought into Siam “Mai Tes” meaning foreign trees. In addition, to show that the trees were brought in during the reign of King Rama 2, their names started with the word “Yee,” meaning two. Flora aficionado Piya Chalermklin introduced a series of flowers and trees brought during the reign of King Rama 2.

นับเปนความชาญฉลาดของบรรพบุรุษไทย ในสมัยรัชกาลที่ ๒ แหงกรุงรัตนโกสินทร ที่ตั้งชื่อเรียก ตนไมที่นำมาจากตางประเทศสั้นๆ วา ไมเทศ และเพื่อ แสดงวานำเขามาปลูกในเมืองไทยในสมัยนั้น ก็ใชชื่อนำ วา “ยี่” ที่แปลวา สอง มีความหมายถึงรัชกาลที่ ๒ ไดแก ตนไมที่มีชื่อวา ยี่สุน ยี่โถ ยี่เขง ยี่หราและยี่หุบ ในชวงสมัยรัชกาลที่ ๒ เปนชวงที่เริ่มมีการคาขาย กับตางประเทศมากขึ้น ทั้งกับชาติทางตะวันตกที่เปน ฝรั่งมาจากยุโรป ไดแก โปรตุเกส ฮอลันดา อังกฤษ ฝรั่งเศส และกับชาติทางตะวันออกคือ จีนและญี่ปุน มีหลักฐานวาในสมัยนี้ ในป พ.ศ. ๒๓๖๓ มีการตั้ง สถานกงสุลแหงประเทศโปรตุเกสขึ้นในกรุงเทพฯ เปนชาติแรกในสยามประเทศ และพบวาชาวตางชาติ ที่ทำการคากับไทยก็ไดนำตนไมเขามาดวย ทำใหมี ตนไมดังกลาวเจริญเติบโตอยูในเมืองไทย แตยังมี ชื่อเดิมเปนภาษาตางประเทศ คนไทยเรียกชื่อไดยาก จำเปนตองตั้งชื่อเรียกขึ้นมาใหมเปนภาษาไทย จึงเปน ที่มาของชื่อตนไม ที่มีชื่อนำวายี่..... เรามาทำความรูจักกับตนไมยี่.......ทั้งหลาย วามี ความเปนมาอยางไร มีรูปรางลักษณะอยางไร แลวนำ มาใชประโยชนอะไรกันไดบาง ยี่สุน เปนชื่อที่ตั้งขึ้นมาสำหรับใชเรียกกุหลาบ มีกลิ่นหอม ดอกเล็ก เปน พรรณไมจากตางประเทศ ที่เขา มาในสมัยรัชกาลที่ ๒ มีชื่อ พฤกษศาสตรวา Rosa damascena

เปนพรรณไมชนิด เดียวกัน แตเนื่องจากกุหลาบมอญ

เปนพรรณไมเศรษฐกิจที่มีการปลูกกันอยางกวางขวาง ในยุโรปตะวันออก มีการปรับปรุงพันธุมาเปนระยะเวลา ยาวนาน เพื่อใชสกัดน้ำมันหอมระเหยกลิ่นกุหลาบ กุหลาบมอญมีรูปรางและขนาดของดอกแปรผันแตกตาง กันออกไปมากมาย ดังนั้นจึงพอจะอนุมานไดวา ชื่อยี่สุน ที่ตั้งขึ้นมาแตเดิมเปนสวนหนึ่งของกุหลาบมอญหรือ เปนหนึ่งพันธุปลูก (cultivar) ของกุหลาบมอญ และใช เรียกเฉพาะกุหลาบมอญที่มีดอกเล็ก ตามหนังสือชื่อพรรณไมแหงประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน พ.ศ. ๒๕๔๔ ที่ระบุวา ยี่สุน นอกจากจะ เปนชื่อทองถิ่นของกุหลาบมอญที่ผูคนในกรุงเทพ มหานครบางกลุมใชเรียกกันแลว ยังเปนชื่อทองถิ่นที่ ผูคนในจังหวัดตรัง ใชเรียกตน Lantana camera L. อยูในวงศ Verbenaceae ที่มีชื่อสามัญวา ผกากรอง รวมทั้งเปนชื่อทองถิ่นที่ผูคนในกรุงเทพมหานครบางกลุม ใชเรียกตน Tagetes patula L. อยูในวงศ Compositae ที่มีชื่อสามัญวา ดาวเรืองนอย และคำวา ยี่สุน นี้ยังเปน ชื่อสามัญหรือชื่อทางการของตน Phlox drummondii Hook. ที่อยูในวงศ Polemoniaceae นอกจากนี้ยังมีคำวา ยี่สุนเถื่อน ที่ผูคนในจังหวัดสุราษฎรธานี ใชเรียกตน Chromolaena odoratum (L.) King & H.Rob. อยูในวงศ Compositae ที่มีชื่อสามัญวา สาบเสือ และมีคำวา ยี่สุนหนู ที่ผูคนในภาคกลางบางกลุม ใชเรียกตน Rosa chinensis Jacq. var. minima Voss ที่มีชื่อสามัญวา กุหลาบแดงจีน ในปจจุบันชื่อของ ยี่สุน ใชเรียกพรรณไม หลายชนิด และมีความสับสนมาก แตหากมีการระบุชื่อ พฤกษศาสตรลงไปดวยแลว ก็สามารถชวยปองกันการ สับสน ชวยใหมีความเขาใจไดตรงกัน

Mill. และมีชื่อภาษาอังกฤษวา Damask rose อยูในวงศกุหลาบ (Rosaceae) สำหรับชื่อพฤกษศาสตร และชื่อภาษาอังกฤษนี้ ในปจจุบันเปนชื่อ ของพรรณไมที่มีชื่อสามัญหรือชื่อทางการ วา กุหลาบมอญ เมื่อพิจารณาจากชื่อ

พฤกษศาสตร ชื่อภาษาอังกฤษ และชื่อทองถิ่นแลว แสดงวา กุหลาบมอญและยี่สุน

กุหลาบมอญ

...กระถางแถวแกวเกดพิกุลแกม ยี่สุนแซมมะสังดัดดูไสว สมอรัดดัดทรงสมละไม ตะขบขายคัดไวจังหวะกัน... และอีกตอนหนึ่ง ความวา ...ยี่สุนกุหลาบมะลิซอน ซอนชูชูกลิ่นถวิลหา ลำดวนกวนใจใหไคลคลา สายหยุดหยุดชาแลวยืนชม...

ยี่เขง

ยี่สุน ที่กลาวถึงนี้เปนกุหลาบมอญที่มีดอกขนาด เล็ก มีกลิ่นหอม ทรงตนเปนพุมเตี้ย มีความสูง ๓๐-๕๐ เซนติเมตร แตกกิ่งสั้นๆ ไดจำนวนมาก ตามลำตนและ กิ่งมีหนามเล็กๆ ใบประกอบแบบขนนก มีใบยอย ๓-๗ ใบ ออกชอดอกที่ปลายยอด หรืออาจจะเปนดอกเดี่ยว กลีบดอกมีจำนวนมากเรียงอัดกันแนน ออกดอกบาน ตลอดป แตละชอจะทะยอยบานหรือบานพรอมกัน ๒ ดอก ดอกแยมและบานอยูได ๒-๓ วันแลวโรย เปน พรรณไมที่มีการกระจายพันธุดั้งเดิมอยูในทวีปยุโรป ตะวันออกจนถึงเขตตะวันตกของทวีปเอเซีย มีการ ปรับปรุงและคัดเลือกพันธุมาเปนระยะเวลายาวนานมาก เหมาะสมที่จะปลูกเปนไมประดับกระถางและไมประดับ สวน สามารถขยายพันธุไดทั้งการตอนกิ่ง ปกชำและ ติดตา ในชวงที่นำเขามาใหมๆ นับเปนพรรณไมที่หายาก มีคุณคามาก ปลูกอยูในวังตามราชสำนัก มีราชนิกูล ในสมัยนั้นบางทานชื่อ ยี่สุน และยังคงนิยมตั้งเปนชื่อ ผูหญิงกันมาเปนระยะเวลายาวนาน ในปจจุบัน ชื่อของ ตนยี่สุน เรียกรวมอยูกับตนกุหลาบมอญ

ยี่โถดอกสีขาว

หากกลาวถึงเฉพาะ ยี่สุน ที่ตั้งชื่อขึ้นในสมัยรัชกาล ที่ ๒ แลว นับวาเปนพืชตางประเทศที่นำเขามาใหม ในสมัยนั้น ยังมีจำนวนนอย เปนพืชหายากที่มีคุณคา จึงเปนพรรณไมที่มีปลูกกันอยูเฉพาะในราชสำนัก รวมทั้งในกลุมของผูที่คาขายกับตางประเทศ แตไม สามารถระบุไดชัดเจนวา ใครเปนผูนำเขามาและนำ เขามาจากแหลงใด จากบทวรรณคดีขุนชางขุนแผน พระราชนิพนธใน พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย กลาวถึงยี่สุน ความวา

เรียงเวียนถี่ใกลปลายยอด ดอกชอ กลีบดอกมีหลายสี เชน ขาว ชมพู แดง มีทั้งที่เปนดอกลาและดอกซอน โคนกลีบดอกเชื่อมกันเปนหลอด ปลายแยกเปน ๕ กลีบ เมื่อบานมีเสนผานศูนยกลาง ๒.๕-๔ เซนติเมตร มีทั้ง ที่มีกลิ่นหอมและไมหอม ผลเปนฝกยาว ๒ ฝกคูกัน เมื่อฝกแกจะแตก มีเมล็ดจำนวนมาก เมล็ดมีขนยาว ปลิวลอยตามลมไปไดไกลๆ ขยายพันธุโดยการปกชำกิ่ง ตอนและเพาะเมล็ด นิยมปลูกเปนไมประดับลงกระถาง ขนาดใหญ หรือปลูกลงแปลงประดับตามถนนหรือเกาะ กลางถนน ในปจจุบันมีพันธุตนเตี้ยหรือตนแคระที่มี ความสูง ๓๐-๕๐ เซนติเมตร และมีความสวยงามดี ทั่วทุกสวนของยี่โถมียางสีขาว ซึ่งเปนพิษตอผิวหนัง จึงควรใหความระมัดระวัง โดยเฉพาะกับเด็กเล็ก ยี่เขง มีชื่อสามัญคือ Crape myrtle มีชื่อ พฤกษศาสตรวา Lagerstroemia indica L. อยูในวงศ Lythraceae จากบทวรรณคดีพระอภัยมณี ประพันธโดยทาน สุนทรภู กลาวถึงยี่เขง ความวา ...สารภียี่เขงเบญจมาศ บุนนาคการเกดลำดวนหอม แถมนางแยมแกมสุกรมตนยมโดย พระพายโชยชื่นใจในไพรวัน... จากตำนานไมตางประเทศบางชนิดในเมืองไทย โดย พระยาวินิจวนันดร ป พ.ศ. ๒๔๘๓ ระบุวา ยี่เขง มีพันธุดอกสีชมพูแก ชมพูออนและสีขาว เปนไมของจีน มิใชของอินเดีย ชาวจีนเปนผูนำเขามาจากประเทศจีน ในราวปลายรัชกาลที่ ๓ ราวป พ.ศ. ๒๓๖๗-๒๓๙๔ ในขณะที่ขอมูลหลักฐานทางดานแหลงกำเนิดและการ กระจายพรรณไม รวมทั้งการสำรวจพบในครั้งแรกระบุวา สำรวจพบในประเทศอินเดีย ตามชื่อระบุชนิด (species epithet) ในทายชื่อพฤกษศาสตรที่วา indica ยี่เขงเปนพรรณไมที่อยูในวงศเดียวกับเสลา ตะแบก อินทนิล อินทนิลน้ำ ลักษณะเปนไมพุมขนาดเล็ก สูง ๑-๓ เมตร ใบเดี่ยวเรียงสลับ กวาง ๑-๒ เซนติเมตร ยาว ๒.๕-๔ เซนติเมตร ดอกสีขาว ชมพู หรือมวงแดง ออกเปนชอที่ปลายกิ่ง กลีบเลี้ยงเชื่อมกันตอนโคนเปน รูปถวย ตอนปลายแยกกันเปนรูปสามเหลี่ยม ๖ แฉก กลีบดอกบางขอบกลีบยน ผลกลม แกแลวแตก ออกดอก ตลอดป ขยายพันธุโดยการตอนกิ่ง ไดรับความนิยมปลูก เปนไมประดับลงกระถางและปลูกลงแปลง ในปจจุบัน มีพันธุลูกผสมตนเตี้ยที่มีดอกดก ออกดอกตลอดป ดอกขนาดใหญและสีเขม

ยี่โถ

ยี่โถ มีชื่ออื่นที่ใชเรียกกันอีกคือ ยี่โถฝรั่ง มีชื่อ สามัญไดแก Oleander, Rose bay, Sweet oleander และมีชื่อพฤกษศาสตร Nerium oleander L. อยูในวงศ Apocynaceae จากบทวรรณคดีเรื่องอิเหนา พระราชนิพนธใน พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย กลาวถึงยี่เขง และยี่โถ ความวา ...ลำดวนดอกดกตกเต็ม ยี่เขงเข็มสารภียี่โถ

รสสุคนธปนมะลิผลิดอกโต ดอกสมโอกลิ่นกลานาดม...

จากบทวรรณคดีเรื่องรำพันพิลาป ประพันธโดย สุนทรภู ในป พ.ศ. ๒๓๘๕ กลาวถึงยี่โถ ความวา ...เห็นทับทิมริมกระฎีดอกยี่โถ สะอื้นโออาลัยจิตใจหาย

เห็นตนชาหนากระไดใจเสียดาย เคยแกอายหลายครั้งประทังทน...

จากตำนานไมตางประเทศบางชนิดในเมืองไทย โดย พระยาวินิจวนันดร ป พ.ศ. ๒๔๘๓ ระบุวายี่โถ เปนพรรณไมที่มีถิ่นกำเนิดจากเอเชียฝายตะวันตก หรือ ตะวันออกกลาง ชาวจีนเปนผูนำเขามาในประเทศไทย ในสมัยรัชกาลที่ ๒ หรือ ๓ ในราวป พ.ศ. ๒๓๕๒-๒๓๙๔ ในขณะที่ขอมูลหลักฐานทางดานแหลงกำเนิดและการ กระจายพรรณไม รวมทั้งการสำรวจพบในครั้งแรกระบุวา ยี่โถเปนพรรณไมทนแลงอยูบริเวณใกลทะเลเมดิเตอร- เรเนียน และตามทะเลทรายในตะวันออกกลาง ลักษณะของยี่โถ เปนไมพุม แตกลำตนจำนวนมาก จากใตดินเปนซุม สูง ๒-๓ เมตร ใบรูปรีเรียวยาว

ยี่หรา

ยี่หรา เปนคำที่ใชเรียกชื่อพืช ๒ ชนิด ชนิดที่ ๑ เรียก ยี่หรา หรือ กะเพราญวน หรือ โหระพาชาง มีชื่อสามัญภาษาอังกฤษ Tree basil, Clove basil, Shrubby basil, African basil, ขึ้นตาม ธรรมชาติในฮาวาย เรียก Wild basil มีชื่อพฤกษศาสตร วา Ocimum gratissimum L. วงศ Lamiaceae เปนชนิด กินใบ ใชผัดหรือใสแกงปรุงรส แตงกลิ่นอาหาร เปน พรรณไมที่ไดรับการกลาวถึงอยูในเรื่องตนไมเทศสมัย รัชกาลที่ ๒ สวนชนิดที่ ๒ เรียก ยี่หรา หรือ เทียนขาว มีชื่อ สามัญภาษาอังกฤษ Cumin, Cummin มีชื่อพฤกษ- ศาสตรวา Cumminum cyminum L. อยูในวงศ Apiaceae หรือ Umbelliferae มีถิ่นกำเนิดในแถบเมดิเตอรเรเนียน จนถึงอินเดีย ชนิดนี้ใชผลแหงเปนเครื่องเทศและยาหอม พรรณไมชนิดนี้ไมปรากฏหลักฐานวานำเขามาตั้งแตเมื่อไร และชื่อเรียกยี่หรา ซ้ำกับชนิดที่ ๑ ตั้งแตเมื่อไร คำวา ยี่หรา มีอยูในกาพยเหเรือชมเครื่องคาวหวาน พระราชนิพนธใน พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย ความวา • แกงไกมัสมั่นเนื้อ นพคุณ พี่เอย หอมยี่หรารสฉุน เฉียบรอน ชายใดบริโภคภุญช พิศวาส หวังนา

ยี่หรา ที่ใชใบปรุงแตงกลิ่นอาหารนี้ มีลักษณะเปน พุมเตี้ย สูง ๕๐-๘๐ เซนติเมตร แตกกิ่งจำนวนมาก ใบเดี่ยวออกตรงขามกัน รูปรี ปลายใบแหลม ขอบใบ หยัก ใบยาว ๔-๘ เซนติเมตร เนื้อใบออนนุม มีกลิ่นหอม ออกดอกเปนชอยาว เมล็ดแกสีดำขนาด ๑ มิลลิเมตร ขยายพันธุโดยการเพาะเมล็ดและปกชำ มีอายุอยูได ๑-๒ ป เปนพรรณไมที่มีถิ่นกำเนิดและ กระจายพันธุอยูบริเวณเมดิเตอรเรเนียน นอกจากใชใบ ปรุงอาหาร เพิ่มรสหอมและเผ็ดรอนในแกงกะหรี่ แกงเผ็ด แกงเขียวหวานแลว ยังมีสรรพคุณทางยา สมุนไพร ใชตนและรากตากแหง ตมดื่มชวยยอยอาหาร เปนยาขับลม แกปวดทอง ทองอืด ทองเฟอ ใบมี วิตามินซีและแคลเซี่ยม ชวยขับเหงื่อที่เปนของเสียออก จากรางกาย ชวยบำรุงธาตุในรางกาย แกโรคเบื่ออาหาร คลื่นไส ดวยการใชใบชงเปนชาดื่มรอนๆ มีคุณสมบัติ ชวยฆาเชื้อจุลินทรีย จากงานวิจัยพบวาสามารถชวย ยับยั้งและชวยชะลอการขยายตัวของเซลลมะเร็ง การขยายพันธุตนยี่หราโดยการเพาะเมล็ดและ ปกชำ มีอายุอยูได ๑-๒ ป ชอบขึ้นอยูกลางแจง ดินรวน และมีความชุมชื้นสูง เปนพรรณไมที่อยูในสกุลเดียวกับ แมงลัก โหระพา กะเพรา และใชปรุงแตงรสอาหาร เหมือนกัน แตมีการใชนอยกวา จึงไมคอยพบวามีปลูก เปนพืชสวนครัวเหมือนชนิดอื่นๆ

แรงอยากยอหัตถขอน อกใหหวนแสวง ฯ • มัสมั่นแกงแกวตา หอมยี่หรารสรอนแรง ชายใดไดกลืนแกง แรงอยากใหใฝฝนหา

ดอกบานคว่ำลงและมีเสนผานศูนยกลางของดอก ๓-๔ เซนติเมตร หากปลูกในพื้นที่ระดับสูงหรือที่มีอากาศ หนาวเย็น ดอกจะมีขนาดใหญขึ้น ออกดอกไดตลอดป แตมีดอกดกในชวงฤดูฝน ดอกบานวันเดียวแลวโรย สงกลิ่นหอมออนๆ ตลอดวันและหอมแรงในชวงพลบค่ำ ตนที่ปลูกในประเทศไทยไมมีการติดผล ขยายพันธุโดย การตอนกิ่งและปกชำกิ่ง สามารถปลูกเปนไมประดับ กระถางขนาดใหญหรือปลูกประดับลงแปลงในที่รมรำไร หากปลูกกลางแจง ใบจะคอยๆ มีสีเหลือง มีการเจริญ เติบโตชาและใหดอกนอยลง หากแสงแดดจัดหรือรอน มาก ใบจะไหม จึงควรพรางแสง ใหรมเงาและใหความชื้น มากขึ้น บทสงทาย : ชื่อเรียกพรรณไมที่มีชื่อนำวา ยี่....ดังกลาว นอกจากจะบงบอกไดวาเปนพรรณไมจากตางประเทศ ที่นำเขามาปลูกในสมัยรัชกาลที่ ๒ แลว ยังสามารถ บงบอกชวงป พ.ศ. โดยประมาณไดอีกดวย ซึ่งสามารถ นำมาเปรียบเทียบกับพรรณไมชนิดอื่นๆ ที่นำเขามา ในชวงกอนหนานี้ หรือหลังชวงนี้ วาความนิยมปลูก พรรณไมของคนไทย เปลี่ยนแปลงไปอยางไร ถิ่นกำเนิด ของพรรณไมแตละชนิดแตกตางกันไหม ไปเสาะหา กันมาไดแตกตางกันอยางไร แตเรื่องที่คนไทยรุนหลัง ประทับใจ และยอมรับมาจนถึงปจจุบัน คือคำศัพทที่ บัญญัติกันขึ้นมาใชใหมนั้น เปนคำที่มีความไพเราะ เปนภาษาไทยที่สื่อใหคนไทยเขาใจไดตรงกัน และเรียก ขานพรรณไมแตละชนิดมาจนทุกวันนี้ หมายเหตุ คำวา พรรณไม ในทางการจำแนก พรรณไม เทียบไดกับลำดับชั้น species และคำวา พันธุ เปนสวนยอยลงมา เทียบไดกับลำดับชั้น variety สวน พันธุปลูกในทางพืชสวน เทียบไดกับคำวา cultivar หรือ cv.

ยี่หุบ

ยี่หุบ มีชื่อพฤกษศาสตรวา Magnolia coco DC.

อยูในวงศจำปจำปา (Magnoliaceae)

ยี่หุบมีถิ่นกำเนิดอยูในประเทศจีน ชาวจีนนำเขามา ปลูกในประเทศไทยในสมัยรัชกาลที่ ๒ ชื่อของยี่หุบนี้ อาจตั้งขึ้น เนื่องจากลักษณะของกลีบดอกที่บานหอ เขาหากัน ในชวงบายที่มีอากาศรอน กลีบดอกจะหุบ เขาหากัน แตเนื่องจากเปนพรรณไมที่ขยายพันธุไดยาก ในระยะแรกโดยวิธีการตอนกิ่งเทานั้น จึงมีจำนวนตน ไมมากนัก ประกอบกับยังไมคอยมีความเขาใจเกี่ยวกับ การปลูกเลี้ยงและบำรุงรักษาที่ดีพอ วาไมตองการ แสงแดดรุนแรงหรืออากาศรอนจัด ในชวงที่นำเขามา ปลูกในประเทศไทยใหมๆ จึงมีการเจริญเติบโตไมดีนัก แตเนื่องจากดอกมีกลิ่นหอมมาก จึงเปนที่ใฝฝนและ ชื่นชมของผูคนในสมัยนั้นกันมาก ยี่หุบเปนพรรณไมที่อยูในวงศเดียวกับจำป จำปา มณฑา ลักษณะเปนไมพุมขนาดเล็ก สูง ๑-๓ เมตร แตกกิ่งยาว ชูกิ่งในแนวตั้ง ทรงพุมสูงเรียว ใบเดี่ยวรูป หอก ยาว ๑๐-๒๐ เซนติเมตร ใบหนา แข็ง เรียบเปนมัน ปลายใบเรียวแหลม ดอกเดี่ยว ออกที่ปลายยอด กานดอกยาว กลีบดอกหนา สีขาว ๖ กลีบ หอเขาหากัน

Automated External Defibrillators (AED): A critical tool to fight sudden cardiac arrest. ExxonMobil affiliates in Thailand

installed a total of 40 AEDs in its offices which includes three offices in Bangkok, the Esso refinery complex in Sriracha the gas production facility at KhonKaen, and all Esso terminals.

According to information provided by the Thai Resuscitation Council of the Heart Association of Thailand, the majority of sudden cardiac arrest incidents begin with an initial abnormal cardiac rhythm. This rhythm is potentially reversible if treated quickly with a controlled dose of electric shock by an AED. The Thai Resuscitation Council also confirmed that the use of an AED has a positive impact on the probability of survival when used together with basic life-saving techniques including cardiopulmonary resuscitation (CPR).

มีการติดตั้งอุปกรณ AED ในสถานที่ทำงานของ บริษัทในเครือเอ็กซอนโมบิล ในประเทศไทย

AED

“ภาวะหัวใจหยุดเตนเฉียบพลัน” สามารถเกิดขึ้น

ไดทุกที่ ทุกเวลา

บริษัทในเครือเอ็กซอนโมบิลในประเทศไทย เปนหนึ่งในบริษัทเริ่มแรกของประเทศ ที่ติดตั้ง เครื่องชวยฟนคืนคลื่นหัวใจดวยไฟฟาแบบอัตโนมัติ (Automated External Defibrillator หรือ AED) ใน สถานที่ทำงานทุกแหง นอกจากการติดตั้งอุปกรณ AED จำนวน ๔๐ ชุด ในสถานที่ทำงานของบริษัทแลว ยังมีการฝกอบรม พนักงานบริษัทใหมีความรูในการใชอุปกรณ AED รวมถึงมีมาตรการในการดูแลและตรวจสอบอุปกรณ อยางตอเนื่อง มาฟงหลากหลายแงมุมของการชวยชีวิต กับกลุม บุคคลผูเกี่ยวของกับอุปกรณ AED

ใครบางที่มีความเสี่ยงตอการเกิดภาวะหัวใจหยุด เตนเฉียบพลัน “เนื่องจากสาเหตุสวนใหญเกิดจากภาวะเสนเลือด หัวใจตีบ หรืออุดตัน และหัวใจขาดเลือดไปเลี้ยงอยาง เฉียบพลัน ดังนั้นผูที่มีความเสี่ยงไดแก ๑. กรรมพันธุ เชน มีประวัติในครอบครัวเปนโรค เสนเลือดหัวใจตีบ ๒. ผูที่สูบบุหรี่ ๓. ความดันโลหิตสูง ๔. ไขมันในเลือดสูง ๕. โรคอวน ๖. เบาหวาน ๗. ผูที่ไมคอยออกกำลังกาย นั่งๆ นอนๆ ๘. ดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล มากกวาวันละ ๒ แกว ๙. ผูชายที่มีอายุมากกวา ๔๕ ป และผูหญิงที่มี อายุมากกวา ๕๕ ป

นพ. สมศักดิ์ อมรวิวัฒน ผูอำนวยการทางการแพทยโครงการ AED

สาเหตุของภาวะหัวใจหยุดเตนเฉียบพลัน “สาเหตุสวนใหญเกิดจากการเตนผิดปกติ ของหัวใจ โดยเฉพาะอยางยิ่งในภาวะหัวใจเตนพริ้ว (Ventricular Fibrillation) ซึ่งสภาวะที่หัวใจหยุดเตน หรือหัวใจเตนพริ้ว มักพบในโรคตอไปนี้ ๑. เสนเลือดหัวใจตีบหรืออุดตัน (Coronary heart disease) ๒. ภาวะหัวใจขาดเลือดไปเลี้ยงอยางเฉียบพลัน ๓. ภาวะกลามเนื้อหัวใจโตและหนา (Cardiomyopathy) ๔. โรคลิ้นหัวใจรั่ว ๕. โรคหัวใจผิดปกติแตกำเนิด ๖. ภาวะระบบคลื่นไฟฟาในหัวใจผิดปกติ เชน Brugada Syndrome (โรคไหลตาย)”

สำหรับในกลุมนักกีฬา หรือในกลุมคนวัยหนุมสาว ที่มีอายุต่ำกวา ๓๕ ป และเกิดมีภาวะหัวใจหยุดเตน เฉียบพลัน อาจพบไดในภาวะกลามเนื้อหัวใจโตและ หนา (โดยไมทราบมากอน)”

การฝกอบรมพนักงาน บริษัทในเครือ เอ็กซอนโมบิล ในประเทศไทย ใหพรอมใช อุปกรณ AED

ดร. บวรศักดิ์ วาณิชยกุล ผูจัดการโครงการ AED

ความเปนมาของการติดตั้งเครื่องชวยฟนคืน คลื่นหัวใจดวยไฟฟาแบบอัตโนมัติ (Automated External Defibrillator หรือ AED) ในสถานที่ทำงาน ของบริษัท “AED เปนเครื่องชวยฟนคืนคลื่นหัวใจดวยไฟฟา แบบอัตโนมัติ นับวาเปนของใหมสำหรับประเทศไทย แตในประเทศอื่นๆ เชน สหรัฐอเมริกา หรือ ญี่ปุน ไดมีการติดตั้งและใชงานเครื่อง AED มาเปนระยะเวลา พอสมควรแลว โดยในทางวิทยาศาสตรและทางการ แพทย เปนที่ยอมรับวาอุปกรณดังกลาวสามารถชวย เพิ่มโอกาสการรอดชีวิตของผูที่มีอาการทางหัวใจ เมื่อใชรวมกับการทำ CPR อยางถูกวิธี “ไดมีการติดตั้งเครื่อง AED ในสถานที่ทำงานของ เอ็กซอนโมบิล ในหลายประเทศ รวมถึงในประเทศไทย ซึ่งบริษัทมีพนักงานมากกวา ๒,๐๐๐ คน เพื่อใหเกิด ความมั่นใจ ฝายบริหารจึงสนับสนุนใหมีการติดตั้งเครื่อง AED ไวในสถานที่ทำงานโดยมีการติดตั้งทุกชั้นของ สถานที่ทำงานของบริษัท ทั้งที่อาคารเอสโซ สำนักงาน ใหญ อาคารคิวเฮาส ลุมพินี อาคารหะรินธร รวมถึง อาคารสำนักงาน ในโรงกลั่นน้ำมันเอสโซศรีราชา คลังน้ำมันทั้ง ๓ แหง และศูนยผลิตกาซน้ำพอง

ดร. บวรศักดิ์ วาณิชยกุล

“จากการศึกษาพบวา สถิติของการเกิดอาการ เกี่ยวกับหัวใจของคนไทยมีอัตราที่เพิ่มขึ้น ไมใชเฉพาะ ผูทำงานในโรงงานเทานั้น แตสามารถเกิดกับใครก็ได ทุกที่ ทุกเวลา เราจึงถือวาการเตรียมพรอมเปนสิ่งที่ สำคัญมาก แตทั้งนี้ไมไดหมายความวา การทำงานใน office environment จะเพิ่มความเสี่ยงหรือลดความเสี่ยง ของการเกิดอาการทางหัวใจ เพราะสาเหตุของอาการ ดังกลาวมาจากปจจัยหลากหลายประการ”

ขวา : การฝกอบรมการปมหัวใจ เปนสวนหนึ่งของการอบรมใชอุปกรณ AED

เพื่อใหการชวยเหลือเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ สูงสุด ตองมีการวางแผน การฝกอบรม และการ เชื่อมตอกับหนวยแพทยฉุกเฉินอยางไรบาง “ในโครงการติดตั้งเครื่อง AED ของเอ็กซอนโมบิล นั้น เราเริ่มมาจากการศึกษา ทำความเขาใจ และ วางแผนอยางเปนระบบ การชวยชีวิตคนที่มีอาการทาง หัวใจ เวลา วิธีการ และอุปกรณ เปนเรื่องสำคัญ เวลา เพียงไมกี่นาทีอาจเปลี่ยนสถานการณ หรืออาการของ ผูประสบเหตุได การเตรียมการจึงตองคำนึงถึงเวลา ในการเขาถึงเครื่อง AED ซึ่งหมายถึง จำนวนและ ตำแหนงการติดตั้ง วิธีการปฐมพยาบาลเบื้องตนอยาง ถูกวิธี จากจำนวนพนักงานหลายรอยคนของบริษัท ที่ไดรับการฝกอบรม รวมถึงอุปกรณ AED และ First Aids Kit ที่จะตองไดรับการตรวจสอบความพรอม ในการใชงานอยางสม่ำเสมอ “อยางไรก็ดี ที่กลาวมาขางตนนั้นเปนการปฐม พยาบาลเทานั้น เมื่อมีเหตุการณไมคาดฝนเกิดขึ้น เพียงคนหนึ่งคน หรือสองคนอาจไมสามารถจัดการได อยางมีประสิทธิภาพ เราจึงไดจัดทำแผนรองรับ สถานการณฉุกเฉิน ซึ่งจะมีการกำหนดแผนงาน แบงหนาที่ความรับผิดชอบ ในการปฐมพยาบาล เบื้องตน การแจงเหตุ การติดตอประสานกับแพทย ฉุกเฉิน รวมถึงแผนประสานกับโรงพยาบาลซึ่งแผน ดังกลาวไดมีการซอมอยางสม่ำเสมอโดยหนวยงาน ที่เกี่ยวของ” “สุดทายนี้ การที่บริษัทลงทุนในการติดตั้งเครื่อง AED จัดฝกอบรมพนักงาน ทำแผนรองรับผูประสบเหตุ และเตรียมการมากมาย เราไมไดคาดหวังวาจะมีใคร ในบริษัทหรือบุคคลทั่วไป ประสบเหตุอาการหัวใจ หยุดเตนเฉียบพลัน แตเราคาดหวังวา ถามีเหตุการณ เกิดขึ้นจริง เราจะไมยอมเสียโอกาสในการชวยชีวิต ผูประสบเหตุเหลานั้น”

การฝกอบรมพนักงานบริษัทในเครือเอ็กซอนโมบิล ในประเทศไทย ใหมีความรูในการใชอุปกรณ AED “อยางที่ทราบกันวา AED เปนแคเพียงเครื่องมือ สิ่งที่สำคัญที่สุดเมื่อเรามีเครื่องมือแลว เราตองมีความรู ในการใชงานอยางถูกวิธี “แมวา AED จะถูกออกแบบใหมีการทำงาน กึ่งอัตโนมัติและออกแบบมาสำหรับใชงานโดยประชาชน ทั่วไป แตตองไมลืมวาการฟนคืนคลื่นหัวใจจะตองทำ ควบคูไปกับการปมหัวใจ หรือ CPR “โครงการติดตั้ง AED ของเอ็กซอนโมบิลมีการ วิเคราะหและวางแผน ทั้งในการกำหนดจุดติดตั้งเครื่อง จำนวนเครื่อง เพื่อใหสามารถเขาถึงเครื่อง AED ในกรณีฉุกเฉินไมเกิน ๓ นาที แผนการดูแลรักษาและ ตรวจสอบสภาพเครื่อง AED รวมถึงการฝกอบรมให ความรูแกพนักงาน โดยบริษัทไดจัดการฝกอบรมใน หัวขอ “การชวยชีวิตพื้นฐานและการใชเครื่อง AED” (Basic Lifesaving and use of AED) โดยเชิญ TRC มาเปนผูฝกอบรมใหกับพนักงานของบริษัท รวมถึง ผูรับเหมาที่ตองทำงานประจำในบริษัท โดยในปแรกนี้ จะมีผูผานการฝกอบรมโดย TRC ไมต่ำกวา ๑๕๐ คน ทั้งนี้ ไมรวมถึงพนักงานในโรงกลั่นน้ำมันและคลังน้ำมัน ที่จะมีการฝกอบรมโดยผูเชี่ยวชาญของบริษัท อีกกวา ๒๐๐ คน คาดวาการฝกอบรมดังกลาวจะมีตอเนื่อง ทุกป”

คุณธชพล วารีชื่นสุข ผูจัดการโครงการ AED ประจำคลังน้ำมัน

การฝกอบรมพนักงานบริษัทในเครือเอ็กซอนโมบิล ในประเทศไทย ในสวนของคลังน้ำมัน ใหมีความรู ในการใชอุปกรณ AED “เราไดมีการจัดอบรมการใช AED ใหกับพนักงาน ทั้งที่คลังศรีราชา คลังลำลูกกา และคลังลำปาง โดยมี พนักงานเขารวมเกือบ ๕๐ คน หรือประมาณรอยละ ๕๐ ของพนักงานทั้งหมด ทำใหเรามั่นใจไดวาถาเกิด เหตุฉุกเฉิน เราจะมีผูที่สามารถใหความชวยเหลือไดทัน ทวงที สวนการติดตั้งเครื่อง AED เราติดตั้งที่คลังศรีราชา ๒ เครื่อง สวนคลังลำลูกกา และคลังลำปาง มีการติดตั้ง คลังละ ๑ เครื่อง”

การฝกอบรมที่ศูนยผลิตกาซธรรมชาติน้ำพอง

คุณสมบุญ รวมกอนทอง ผูจัดการโครงการ AED ประจำโรงกลั่นศรีราชา

ขั้นตอนการทำงานของอุปกรณ AED

“ขั้นตอนสำคัญ ๔ ประการของการใชเครื่อง AED ๑. เปดเครื่อง ๒. ติดแผนนำไฟฟาที่หนาอกของผูประสบเหตุ ๓. หามแตะตองตัวผูประสบเหตุระหวางเครื่อง AED กำลังวิเคราะหคลื่นไฟฟาหัวใจ ๔. หามแตะตองตัวผูประสบเหตุ จากนั้นกดปุม “SHOCK” ตามที่เครื่อง AED บอก “การใช AED ในผูที่มีภาวะหัวใจหยุดเตนเฉียบพลัน จะชวยเพิ่มโอกาสในการรอดชีวิตจากภาวะนี้ เมื่อใช ควบคูไปกับการกดหนาอกดวยเทคนิคการชวยฟนคืน ชีวิต (CPR)”

คุณวีระ ภูเพน ผูจัดการโครงการ AED ประจำศูนยผลิตกาซธรรมชาติน้ำพอง เราจะใชอุปกรณ AED ในสถานการณใด “กรณีผูประสบเหตุไมรูสึกตัวและหมดสติ

กรณีผูประสบเหตุมีอาการแนนหนาอก สงสัยวา

โรคหัวใจกำเริบที่ไมรูสึกตัวและหมดสติ

กรณีผูประสบเหตุไดรับอุบัติเหตุจากการถูกไฟฟา

ช็อกที่ไมรูสึกตัวและหมดสติ”

วัดเสาธงทอง:

ของเกาะเกร็ด

ÍÃØ³ÈÑ¡´Ôì ¡Ôè§Á³Õ

“เกาะเกร็ด” คงเปนชื่อคุนหูของผูคนทั่วไป ดวย ความที่เปนเกาะกลางแมน้ำเจาพระยา ซึ่งมีเจดียมอญ ที่ทรุดเอียงเปนเอกลักษณอันโดดเดนของเกาะกลาง แมน้ำแหงนี้ โดยบางทานอาจชื่นชอบกับความงดงาม ของพระอารามบนเกาะที่มีลักษณะของศิลปกรรมแบบ ชาวมอญผสมผสานอยู บางทานก็อาจตื่นตาตื่นใจกับ ภาชนะดินเผาที่มีลวดลายแกะสลักอยางวิจิตรงดงาม และบางทานที่เปนนักชิมก็อาจติดใจกับความอรอยของ ทอดมันหนอกะลา อาหารขึ้นชื่อของชาวเกาะเกร็ด และดวยความที่เกาะเกร็ดเปนสถานที่รวบรวมสรรพสิ่ง ที่งดงามและแปลกตาเชนนี้ จึงไมนาแปลกใจที่สถานที่นี้ จะมีนักทองเที่ยวหลั่งไหลกันไปเยี่ยมเยือนอยางมากมาย ที่นาเสียดายคือ หลายทานเพียงแคแวะไปชมวัดปรมัย- ยิกาวาสเพียงแหงเดียวแลวก็กลับ จึงพลาดโอกาสที่จะ ไดเที่ยวชมพระอารามอีกหลายแหงที่มีมนตเสนหของ สถาปตยกรรมอันแปลกตาออกไป ขอเขียนชิ้นนี้จึงขอ แนะนำพระอารามอีกแหงหนึ่งบนเกาะเกร็ดที่มีนามวา “วัดเสาธงทอง” ซึ่งมีทั้งงานสถาปตยกรรมและ ศิลปกรรมล้ำคาที่ไมควรพลาดเปนอยางยิ่ง

Wat Sao Thong Tong: Another precious temple of Koh Kred An island in the middle of Chao Phraya River, Koh Kred is rich in Mon art and culture, e.g. pottery, foods and temples of more than 200 years. Wat Sao Thong Tong was one of the many beautiful temples on Koh Kred. It is believed that mon fleeing from Burma during the Ayutthaya-Thonburi period built Wat Sao Thong Tong. The temple was renovated by consorts of King Rama 4 and King Rama 5.

เจดียดานซายมือ เปนเจดียมอญ โดยมีสวนลาง เปนฐานทักษิณที่มีกำแพงเตี้ยๆ ลอมรอบ ดานบน สวนกลางทำเปนองคระฆังที่มีรูปลักษณะที่แปลกตา คลายกับผลมะเฟองที่ทำเปนพูเรียวยาว โดยมีเสนลวด รัดคั่นอยูแบงพูดังกลาวออกเปนสองชั้น รูปแบบของ เจดียองคนี้ถือเปนลักษณะพิเศษของวัดเสาธงทอง ที่ยัง ไมเคยพบในที่แหงอื่น สวนเจดียดานขวามือ สรางเปนเจดียทรงระฆังกลม ที่มีฐานทักษิณอยูดานลาง ตอดวยฐานปทมกลมรองรับ มาลัยลูกแกวสามชั้น ตอดวยทรงระฆังกลม มีบัลลังก รองรับปลองไฉนสูงเพรียวขึ้นไป เมื่อพิจารณาจากรูปทรงสถาปตยกรรมของเจดีย ทั้งคู สันนิษฐานวา นาจะสรางขึ้นในราวสมัยรัชกาลที่ ๔ เปนตนมา ซึ่งสอดคลองกับขอมูลทางประวัติศาสตร ที่กลาวถึง การบูรณะครั้งใหญของวัดแหงนี้ เมื่อครั้ง รัชสมัยดังกลาว อุโบสถและวิหารนอย : ปูชนียสถานสำคัญของวัด ถัดจากเจดียคูเขาไป จะเปนที่ตั้งของอุโบสถที่มี กำแพงแกวลอมรอบ ภายในกำแพงแกว มีอุโบสถเปน ประธานหันหนาไปทางทิศตะวันออก ดานหนามีวิหาร- นอยตั้งขวางอยูหนึ่งหลัง หันหนาไปทางทิศเหนือ เขาสูลำน้ำเจาพระยา ซึ่งเปนคติเดิมของพุทธศาสนิกชน ที่นิยมหันหนาวัดเขาสูแมน้ำหรือเสนทางสัญจรใน ขณะนั้น อุโบสถ เปนอาคารทรงสี่เหลี่ยมผืนผาขนาด หาหอง มีหลังคาซอนลด ๒ ชั้น เดิมทำเปนพะไลคลุม ชาลาทั้งดานหนาและหลัง ภายในอุโบสถประดิษฐาน พระพุทธรูปปางมารวิชัยเปนประธานของอาคาร พระประธานองคนี้ถือกันวามีขนาดใหญที่สุดในเกาะเกร็ด อุโบสถหลังนี้ สันนิษฐานวาคงสรางมาตั้งแตสมัยอยุธยา ตอนปลายหรือตนรัตนโกสินทร แตมีการบูรณะซอมแซม สืบตอกันมาหลายครั้ง โดยเฉพาะการซอมแซมใหญ เมื่อครั้งสมัยรัชกาลที่ ๗ โดยพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาคำรพ (บิดาของ พลตรี มรว.คึกฤทธิ์ ปราโมช) ไดซอมพระประธานพรอมฐานพระดวยการปดทอง ประดับกระจกใหม และตอมาเมื่อ ป พ.ศ.๒๕๑๕ ไดมี การปฏิสังขรณอุโบสถอีกครั้ง และเปลี่ยนพะไลหนา-หลัง ทำเปนมุขแทน ดังเชนที่ปรากฏใหเห็นในปจจุบัน

ภูมิประวัติ...วัดเสาธงทอง

วัดเสาธงทอง ตั้งอยูริมฝงแมน้ำเจาพระยาดาน ทิศเหนือของเกาะเกร็ด ในเขตหมูที่ ๖ ตำบลเกาะเกร็ด อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี โดยหากใชเสนทาง เดินเทาลัดเลาะมาจากวัดปรมัยยิกาวาส ประมาณ ๗๐๐ เมตร เมื่อผานวัดไผลอมไปเพียงเล็กนอย ก็จะถึง วัดเสาธงทองซึ่งเปนจุดหมายในการเยี่ยมชมในครั้งนี้ วัดนี้ สันนิษฐานวา นาจะสรางขึ้นมาตั้งแตสมัย อยุธยาตอนปลายแลว โดยเปนวัดที่กลุมชาวมอญที่ อพยพมาตั้งแตสมัยอยุธยา-ธนบุรี ไดชวยกันสรางขึ้น เลากันวาแตเดิมพื้นที่นี้มีตนหมากขึ้นหนาแนน ชาวบาน จึงเรียกกันโดยทั่วไปวา “วัดสวนหมาก” สวนชาวมอญ นิยมเรียกกันวา “เพี้ยอะลาต” ซึ่งแปลวา “วัดตะวันตก” อันเนื่องจากถือวาเปนวัดสุดทายที่อยูดานตะวันตกของ เกาะเกร็ด วัดนี้คงมีการบูรณะซอมแซมสืบตอกันมา หลายครั้ง โดยเฉพาะในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีประวัติวา เจาจอมมารดาอำภา ในรัชกาลที่ ๒ พรอมดวยกรมหมื่น ภูบาลบริรักษ และกรมขุนวรจักรธารานุภาพ ไดรวมกัน บูรณะวัดแหงนี้ และเปลี่ยนนามวัดเปน “วัดเสาธงทอง” ตอมา เมื่อราวป พ.ศ. ๒๔๕๖ เจาจอมมารดามรกฎ (พ.ศ. ๒๓๙๘-๒๔๕๘) ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอม- เกลาเจาอยูหัว ไดมาบำเพ็ญกุศล และปฏิบัติธรรม อยูที่วัดนี้เปนประจำ จึงไดบูรณะพระอารามแหงนี้อีก ครั้งหนึ่ง เมื่อเดินผานเขาไปทางดานหนาวัด จะแลเห็นเจดีย ตั้งอยูคูกันดานขางของอุโบสถ เจดียทั้งสององคนี้ ผลจากการขุดแตงทางโบราณคดี พบวามีฐานลางอยูใน ระดับเดียวกัน จึงสันนิษฐานไดวา นาจะสรางขึ้นในระยะ เวลาใกลเคียงกัน เจดียคูหนาอุโบสถ : ความงดงามที่แปลกตา

หมูกุฎีและหอสวดมนต : กับจิตรกรรมล้ำคาที่ซอนเรน

ดานนอกมุขผนังหนา เปนที่ประดิษฐานรูปเคารพ พระศรีอริยเมตตรัย พระอนาคตพุทธเจา ที่ทำเปน พระพุทธรูปมีพระเศียรโลน ทรงถือตาลปตร สวนผนัง มุขนอกดานหลังประดิษฐานรูปพระศรีศากยมุนี พระพุทธเจาองคปจจุบัน วิหารนอย เปนอาคารขนาดเล็กทรงสี่เหลี่ยมผืนผา มีมุขตอยื่นดานหนา ในขณะนี้มีพระพุทธรูปปางไสยาสน ขนาดเล็กเปนประธานของอาคาร มีประวัติวา เจาจอม มารดามรกฎไดบูรณะวิหารนี้อีกครั้งหนึ่ง เมื่อป พ.ศ. ๒๔๕๖ และปจจุบันทางวัดไดบูรณะวิหารนอยนี้ขึ้นใหม แลว ดานหลังของอุโบสถ เปนที่ตั้งของเจดียขนาดใหญ ที่สุดของวัดเสาธงทอง ลักษณะเปนเจดียที่ตั้งบนฐาน ไพทีซอนสองชั้น ชั้นแรกมีเจดียบริวาร ๘ องค และชั้น ที่สองมีเจดียบริวาร ๔ องค รวม ๒ ชั้น เปน ๑๒ องค เมื่อรวมกับเจดียประธานจึงรวมเปนเจดีย ๑๓ องค อันตรงกับธุดงควัตร ๑๓ ประการของภิกษุสงฆ ชาวบาน จึงเรียกพระเจดียองคนี้วา “พระธุตังคเจดีย” ลักษณะของเจดียประธาน เปนเจดียยอมุมไมยี่สิบ พระธุตังคเจดีย : เจดียยอมุมไมยี่สิบที่งดงามที่สุดของเกาะเกร็ด เริ่มตนจากฐานไพทีตอดวยฐานแขงสิงหซอนสามชั้น จึงตอดวยมาลัยลูกแกวอกไก และทรงระฆังไมยี่สิบ สวนยอดเปนบัลลังก ปลองไฉนแบบบัวกลุม และปลียอด ตามลำดับ สวนเจดียบริวารคลายกับเจดียประธาน แตเปนเจดียยอมุมไมสิบสอง และลดฐานแขงสิงหลง เหลือเพียงชั้นเดียว เจดียองคนี้ ถือไดวามีสัดสวนที่งดงามลงตัว ประกอบกับการที่มีเจดียบริวารที่ซอนลดหลั่นกันขึ้นไป ทำใหองคเจดียดูมีความเพรียวสูง และงดงามมาก จนถือไดวาเปนเจดียยอมุมไมยี่สิบที่มีความงดงามที่สุด ในเขตอำเภอปากเกร็ด หรือแมกระทั่งในเขตของจังหวัด นนทบุรีก็วาได เมื่อพิจารณาจากสัดสวนและการออกแบบเจดีย องคนี้ สันนิษฐานไดวา เจดียองคนี้นาจะสรางขึ้นในสมัย อยุธยาตอนปลาย หรือรัตนโกสินทรตอนตน กลาวคือ นาจะสรางขึ้นในครั้งสมัยแรกเริ่มของการสรางวัดนั่นเอง

หมูกุฎีและหอสวดมนตของวัดเสาธงทอง มีประวัติ เลากันวา สรางขึ้นเมื่อราว ป พ.ศ.๒๔๕๖ โดยพระอุดม ญานมุนี และขุนเทพภักดี (สง จารุสังข) รวมกันสรางขึ้น เพื่อถวายใหเปนเสนาสนะสมบัติของวัดแหงนี้ ลักษณะ ของอาคารบริเวณดานขางและดานหลังทำเปนหมูหอง กุฎีกั้นอยูโดยรอบ ดานหนาทำเปนมุขยื่นและซุมประตู ทางเขา ตรงกลางทำเปนหองโถงใหญยกพื้นสูงขึ้นจาก พื้นลานกุฏิโดยรอบ ปจจุบันใชเปนหอสวดมนตของ ทางวัด สิ่งสำคัญของอาคารหลังนี้คือ บริเวณหองกลาง ของหอสวดมนตที่กั้นเปนหองลูกกรงขนาดเล็ก เพื่อใช เก็บรักษาพระพุทธรูปองคสำคัญของทางวัด มีผนังไม กั้นสูงคลายลับแลอยูที่ผนังสกัดหลัง บนฝาผนังนี้มี จิตรกรรมเขียนเอาไวอยางงดงาม โดยเขียนเปนภาพ พระพุทธรูปยืนปางแสดงธรรมทั้งสองขางและตรงกลาง เปนเรื่องราวเหตุการณในพุทธประวัติตอนที่พระพุทธองค ทรงเสวยวิมุตติสุขทั้ง ๗ สัปดาห หรือที่เรียกกันวา “สัตตมหาสถาน” จิตรกรรมชุดนี้มีความสวยงามยิ่ง โดยเมื่อพิจารณาจากลักษณะทางศิลปกรรมแลว สันนิษฐานวา นาจะเขียนขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๔-๕ เปนตนมา อยางไรก็ตาม ภาพจิตรกรรมดังกลาวมิไดเปด ใหเขาไปชม เนื่องจากบริเวณดังกลาวใชเก็บรักษา พระพุทธรูปสำคัญเอาไว ทางวัดหวั่นเกรงในเรื่องของ ความปลอดภัย จึงไมอนุญาตใหเขาชม ซึ่งนับเปนสิ่งที่ นาเสียดายยิ่ง

อรุณศักดิ์ กิ่งมณี จบการศึกษาปริญญาตรีและโท จากคณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร

สนใจเปนพิเศษเกี่ยวกับเรื่องเทพฮินดู รวมถึงประติมานวิทยา ของพุทธและฮินดู ปจจุบันรับราชการตำแหนงนักโบราณคดี ชำนาญการพิเศษ สำนักศิลปากรที่ ๒ สุพรรณบุรี

ขวา : จิตรกรรมเรื่องพุทธประวัติ ลาง : พระธุตังคเจดีย

บทสงทาย

นอกจากโบราณสถานตางๆ ที่กลาวถึงมาแลว ทางวัดเสาธงทองยังมีอาคารอื่นอีกหลายหลังที่มีความ งดงาม และสะทอนถึงความเปนมาของผูคนในบริเวณนี้ เชน ตึกขุนเทพภักดี (สง จารุสังข) ที่สรางเมื่อป พ.ศ. ๒๔๕๑ และเคยใชเปนอาคารเรียนของวัด ศาลาทาน้ำ เจาจอมมรกฎ เปนตน ซึ่งหากทานมีเวลาวางวันใด อยากเชิญชวนใหลองไปเที่ยวชมวัดเสาธงทองแหง เกาะเกร็ด ซึ่งนอกจากจะเพลิดเพลินตาไปกับความงาม ของสถาปตยกรรมแลว พื้นที่บริเวณนี้ยังมีลมเย็นสบาย พัดผานอยูตลอดทั้งป จึงเหมาะแกการพักผอนยิ่งนัก

วิหารนอย

จิตรกรรมที่ผนังดานหลังหอสวดมนต

พระศรีอริย- เมตตรัย ดานหนัา พระอุโบสถ

ตึกขุนเทพภักดี

หมูกุฎีและ หอสวดมนต

เครื่องปนดินเผา ที่มีลวดลายแกะสลัก อยางวิจิตร

ศาลาเจาจอมมรกฎ

อางอิง ๑. พิศาล บุญผูก, วัดในอำเภอปากเกร็ด, โครงการพัฒนาเครือขายบริการองคความรูและ สารนิเทศดิจิทัลสูชุมชน มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, ๒๕๕๐ ๒. หวน พินธุพันธ, เที่ยวคลองชมวัด, กรุงเทพ : บริษัท ไพลิน บุคเน็ต จำกัด, ๒๕๔๖ ๓. หวน พินธุพันธ, ประวัติศาสตรเมืองนนทบุรี, กรุงเทพ : โอเดียนสโตร, ๒๕๔๗ ๔. องคการบริหารสวนจังหวัดนนทบุรี, วัดในจังหวัดนนทบุรี, ไมปรากฏที่พิมพ, ไมปรากฏปพิมพ ๕. เอ็ด ภิรมย, เกาะเกร็ด, กรุงเทพ: บริษัท เอ็นพี สกรีนพริ้นติ้ง จำกัด, ๒๕๔๘ (พิมพครั้งที่ ๒) ๖. วัลลภ คลองพิทยาพงษ, เสนทางบุญ ๙ วัด ปริมณฑล นนท-ปทุมฯ, นนทบุรี : สำนักพิมพ บริษัท ควอลิตี้ แกรนด จำกัด, ๒๕๕๑

เคน โคเฮน รองประธานดานกิจกรรมองคกร และรัฐกิจสัมพันธ เอ็กซอน โมบิล คอรปอเรชั่น อธิบายถึงการใชบล็อก “มุมมองจากเอ็กซอนโมบิล” ในการสงเสริมการสรางความเขาใจที่ถูกตอง เกี่ยวกับอุตสาหกรรมพลังงานและประเด็นตางๆ ที่อุตสาหกรรมเผชิญอยู

Communicating energy issues ExxonMobil Public and Government Affairs Vice President Ken Cohen explained how the ExxonMobil Perspectives blog promotes an understanding of the energy industry and its issues. The web presence would enable ExxonMobil to build energy literacy and influence public-policy debates in real time. In an age of digital media and round-the-clock news cycles, ExxonMobil recognized that a tool that enabled us to directly engage the public would be useful.

อะไรเปนแรงผลักดันใหมีการจัดทำบล็อกเกี่ยวกับ นโยบายตางๆ? เราตองการมีเว็บที่ชวยใหเราสามารถใหความรู ดานพลังงานซึ่งเปนประโยชนเมื่อมีการอภิปราย นโยบายสาธารณะที่เกี่ยวกับพลังงานแบบเรียลไทม ในยุคของสื่อดิจิทัลและวงจรขาวสารที่มีตลอด ๒๔ ชั่วโมง เราตระหนักดีวาเครื่องมือที่ทำใหเราสามารถ ติดตอกับสาธารณชนไดโดยตรงจะเปนประโยชน บล็อก “มุมมองจากเอ็กซอนโมบิล” มีลักษณะ การทำงานอยางไร? บล็อกจะชวยใหเราสื่อสารมุมมองเกี่ยวกับ ประเด็นนโยบายตางๆ ที่สำคัญ ซึ่งจะเปนประโยชน ตอเราในการใหมุมมองเกี่ยวกับประเด็นเหลานั้น ทั้งที่วอชิงตันและในเมืองหลวงของรัฐตางๆ ตัวอยางเชน บทความหลายชิ้นที่ผานมาในบล็อก เปนเรื่องเกี่ยวกับการที่เราสนับสนุนใหเพิ่มประสิทธิภาพ และลดการปลอยกาซ มีคนจำนวนมากประหลาดใจ ที่ไดรูเกี่ยวกับงานที่เราทำรวมกับบริษัทอื่นๆ รวมทั้ง กองทุนปกปองสิ่งแวดลอมที่ใหทุนแกงานวิจัยเรื่อง การปลอยกาซมีเทน เราสนับสนุนอยางยิ่งใหมีการใชแนวทาง วิทยาศาสตรที่เหมาะสมเปนตัวชี้นำนโยบาย และเพื่อ เนนถึงความพยายามดังกลาว บล็อกแสดงใหเห็น อยางชัดเจนวาเราทุมเทสนับสนุนการสื่อสารสาธารณะ อยางตรงไปตรงมา ในเชิงบวก โดยมีแหลงอางอิงขอมูล ที่ดี นอกจากนี้ การจัดทำบล็อกยังชี้ใหเห็นวา เราคาดหวังใหนักวิจารณทำอยางเดียวกัน ซึ่งจะนำไปสู การอภิปรายอยางอิสระและใหความเคารพตอกันมาก ยิ่งขึ้นกวาเดิม

มีใครใหความสนใจบล็อก “มุมมองจากเอ็กซอนโมบิล” อยางไร เราไดรับความคิดเห็นมากมายจากสื่อมวลชน ผูกำหนดนโยบาย และฝายอื่นๆ ที่สนใจ เราจึงทราบวา การใชบล็อกสงผลดี บอยครั้งที่มีการจัดสงโพสตในบล็อก ของเราใหสมาชิกรัฐสภาอเมริกัน เจาหนาที่สำนักบริหาร และทีมงาน ไดรับทราบถึงมุมมองของเราในประเด็น ตางๆ ที่เปนเรื่องละเอียดออน และมันเปนวิธีที่ดีสำหรับ เราในการสื่อสารกับสื่อมวลชนที่ดูแลขาวน้ำมันและกาซ โดยเนนเรื่องการลงทุนวาจะนำไปสูนวัตกรรมและ ความกาวหนาทางเทคโนโลยีไดอยางไร เรายังใชบล็อกในการเนนประเด็นใดที่เราเห็นวา สำคัญ เพื่อบอกวาอะไรเปนสิ่งที่บริษัทเชื่อวาเปน หนทางที่ดีในการกำหนดนโยบายที่จะสนับสนุน เจตจำนงรวมกันของสังคมในการผลิตและใชพลังงาน อยางปลอดภัย มั่นคง และมีความรับผิดชอบ ตอสิ่งแวดลอม

บล็อก “มุมมองจากเอ็กซอนโมบิล” (http://www.exxonmobilperspectives.com/) มุงสงเสริมความเขาใจ

เกี่ยวกับอุตสาหกรรมพลังงาน และประเด็นปญหาดานพลังงาน

แปลและเรียบเรียงโดย สุภาพร โพธิบุตร

ระดับความตองการพลังงานของโลก

พลังงานลม พลังงานแสงอาทิตย พลังงานจากความรอนใตโลก

พลังงานน้ำ

พลังงานนิวเคลียร

น้ำมัน

พลังงาน ชีวมวล

๒๕๕๓

๒๕๒๓

๒๕๘๓

ถานหิน

กาซ

๒๙๓,๐๐๐,๐๐๐,๐๐๐,๐๐๐,๐๐๐ BTU

๕๒๒,๐๐๐,๐๐๐,๐๐๐,๐๐๐,๐๐๐ BTU

๗๐๕,๐๐๐,๐๐๐,๐๐๐,๐๐๐,๐๐๐ BTU

การซื้อหุนคืน ตัวเลขดังกลาวชวยใหเกิดความเขาใจที่ดี ยิ่งขึ้นเกี่ยวกับรายไดของเราในแตละไตรมาส และเรา มีความหมายตอการเติบโตทางเศรษฐกิจอยางไร นอกเหนือจากคุณคาของผลิตภัณฑที่เราไดจัดหาใหแก ลูกคา เรายังมองหาเรื่องราวและงานวิจัยที่สื่อมวลชน อาจจะยังไมไดกลาวถึง เรื่องราวที่แสดงใหเห็นวา นโยบายพลังงานที่ดีหมายถึงการสรางงาน การคา ระหวางประเทศ ความกาวหนาดานสิ่งแวดลอม และ เสถียรภาพดานพลังงาน ตัวอยางเชน ตลอดระยะเวลา สองปที่ผานมา เรามีโพสตจำนวนมากเกี่ยวกับการผลิต พลังงานดวยวิธี Hydraulic Fracturing (การอัดน้ำ ทราย สารเคมี ดวยแรงดันสูงลงไปในชั้นหินดินดาน ใหเกิดการแตกตัวไดกาซธรรมชาติหรือน้ำมันที่เรียกวา Shale Oil หรือ Shale Gas ผุดขึ้นมา) และการขุดเจาะ ในแนวนอน (Horizontal drilling) ประเด็นสาธารณะที่เกี่ยวกับอุตสาหกรรมและ บริษัทของเราเปนประเด็นที่กวางขวางและหลากหลาย บางประเด็นเปนเรื่องที่มีมายาวนานตอเนื่องเปนปๆ เชน รายไดในอุตสาหกรรม การเขาถึงทรัพยากรและ ผลกระทบจากระเบียบขอบังคับใหม สวนอื่นอาจเปน ประเด็นที่เกิดขึ้นอยางฉับพลันและเรงดวน อยางการ สงออกกาซธรรมชาติเหลวและน้ำมันดิบ และบาง ประเด็นอาจคงอยูตลอดไป เชน พันธสัญญาของ เอ็กซอนโมบิลในการดูแลรับผิดชอบดานความปลอดภัย และสิ่งแวดลอม

กรุณายกตัวอยางผลกระทบที่เกิด

คุณคาของบล็อกไดรับการพิสูจนเมื่อเกิดการ พูดคุยในประเด็นตางๆ ตัวอยางลาสุด คือ เรื่องการคา เราสามารถชี้ไปที่งานวิจัยที่แสดงใหเห็นคุณคาของ การคาเสรีในธุรกิจพลังงาน หลังจากมีการศึกษาครั้งแลว ครั้งเลาจากกลุมทางการเมืองตางๆ ที่หลากหลาย เราไดทำงานเพื่อกระตุนเตือนใหผูกำหนดนโยบาย ตื่นตัวตอขอเท็จจริงที่วาเราอยูในยุคใหมซึ่งเปนยุคแหง ความอุดมสมบูรณ ความเปนผูนำดานพลังงานของ อเมริกาเหนือทำใหเราอยูในจุดที่สามารถเปนผูสงออก พลังงานได ซึ่งจะหมายถึงการลงทุนที่มากขึ้นในการ ผลิตพลังงาน มีงานเพิ่มขึ้น และมีการเติบโตทาง เศรษฐกิจที่แข็งแกรงยิ่งขึ้นสำหรับเราและพันธมิตร ทางการคาในธุรกิจพลังงาน บล็อกไดชวยกระจาย ขอมูลเหลานี้ออกไป ทานตัดสินใจอยางไร ในการเลือกหัวขอในแตละ สัปดาห? เรามองหาอยูตลอดเวลา วามีเรื่องราวและพาดหัว ขาวใดบาง ที่จะแสดงใหเห็นวาพลังงานและตลาดเสรี เปนรากฐานของการเติบโตทางเศรษฐกิจและความ กาวหนาทางเทคโนโลยีไดอยางไร ตัวอยางเชน เราสืบคนขอมูลเกี่ยวกับการที่ เอ็กซอนโมบิลมีสวนสนับสนุนเศรษฐกิจของโลก เปนเงิน ๑๕,๐๐๐ ลานเหรียญสหรัฐ ตลอดสามไตรมาส แรกของป ๒๕๕๗ ในรูปแบบของการใชจายตางๆ นับตั้งแต ภาษี คาใชจายในการลงทุน เงินปนผล และ

เอ็กซอนโมบิลมีสวนสงเสริมเศรษฐกิจของโลก เกาเดือนแรกในป ๒๕๕๗ เปนเงิน ๑๕๐ พันลานเหรียญสหรัฐ

คาใชจายในการผลิต กระบวนการผลิตดวยเครื่องจักร และสำนักงาน

$38

เงินปนผล &การซื้อหุนคืน

$18

พันลาน

รายจายในการลงทุน

$28

ภาษีนำสงภาครัฐและคาอากร

$66

กรุณาอธิบายถึงแงมุมในการใหความรูเรื่องพลังงาน ในบล็อก เรามุงไปที่กลุมผูอานที่มีการศึกษา แตยังมีความ สับสนอยูมากเพราะไดรับขอมูลมาผิดๆ เกี่ยวกับ อุตสาหกรรมของเรา นี่เปนเหตุผลวาทำไมการใหความรูดานพลังงาน และความเขาใจดานเศรษฐกิจจึงมีความสำคัญ หลายคน ไมเคยใหความสนใจจริงจังกับขนาดและความใหญโต ของอุตสาหกรรมของเรา และความตองการดานพลังงาน ของโลก มีคนจำนวนนอยกวานั้นที่เห็นคุณคาของ สถานที่ที่เอ็กซอนโมบิลและบริษัทน้ำมันอื่นๆ ที่เปนของ นักลงทุน ไดครอบครองในอุตสาหกรรมระดับโลก ที่มีการแขงขันสูงนี้ ผูคนยังสับสนเกี่ยวกับวาเราสามารถ จะสงเสริมใหเกิดความมั่นคงดานพลังงานใหดีที่สุดได อยางไร และทำไม “ความเปนอิสระดานพลังงาน” จึงยัง คงเปนความเพอฝน และจะบอนทำลายเศรษฐกิจของเรา และความสัมพันธของเรากับประเทศอื่น ๆ เพื่อใหความรูและกระตุนการอภิปราย เราจัดทำ บล็อกที่ใหหลักการที่ชัดเจน เพื่อทำใหผูคนฉุกคิด และเราตองการใหผูคนเขาใจความเปนจริงพื้นฐาน บางอยางเกี่ยวกับพลังงาน ซึ่งจะเปนอนาคตของเรา และถาผูคนเริ่มคิดและเขาใจ ก็แสดงวาบล็อกไดทำหนาที่ ตามวัตถุประสงคแลว

บล็อก “มุมมองจากเอ็กซอนโมบิล”

บทความในบล็อก “มุมมองจากเอ็กซอนโมบิล”

แบงออกเปนประเภทตางๆ ดังนี้

- สาหรายและเชื้อเพลิงชีวภาพ - กิจกรรมทางสังคมเพื่อการพัฒนาอยางยั่งยืน

- พลังงานและเศรษฐกิจ - แนวโนมพลังงานโลก - ความมั่นคงทางพลังงาน - เทคโนโลยีดานพลังงาน - การคาโลก - อื่นๆ - กาซธรรมชาติ - การลดการปลอยกาซ - นโยบายและขอบังคับ - ความปลอดภัย - นโยบายดานภาษี

ทานผูอานสามารถติดตามอานไดทาง http://www.exxonmobilperspectives.com/

จิตรกรรมฝาผนัง ที่พระที่นั่งทรงผนวช แสดงถึงการจัดการ ประกวดโตะจีน และประกวดโคมไฟ

ÍÒ¹¹· µÃÑ§µÃÕªÒµÔ

Chinaware arrangement contest The competition of china arrangement started in King Rama 4 and became popular in the reign of King Rama 5 when the rules

ชามลายลูกไมใบบัว

and judging committee were issued. A piece of red and gold silk will be tied to give scores to the chinaware.

แจกันลายคราม ลายปลา

จากจดหมายเหตุงานพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัวความวา “เมื่อปกุน พ.ศ.๒๓๙๔ ไดโปรดเกลาฯ ขอแรงพระบรม วงศานุวงศ ขาราชการเจาภาษีนายอากร พอคา นายสำเภา จัดโตะเครื่องบูชาแบบจีนเขามาตั้งใน พระบรมมหาราชวัง บริเวณพระราชมณเฑียรและวัด พระศรีรัตนศาสดาราม มีจำนวน ๑๐๐ โตะ ในเวลา ตอมาในป พ.ศ.๒๔๐๐ เกิดประเพณีการตั้งโตะเครื่อง บูชาเนื่องมาจากการจัดตั้งโตะเอาไปตั้งชวยกันในเวลา ที่มีงานตามวังเจา และบานขุนนางผูใหญ แตเนื่องจาก ในปนั้นเองมีการจัดงานวันเกิดครบ ๕๐ ปอยูหลายแหง และที่สำคัญที่สุดคือ งานวันเกิดของสมเด็จพระบรม มหาศรีสุริยวงศ ในงานนั้นทานไดมอบหมายใหพระยา โชฎึกราชเศรษฐี (พุก) เปนกรรมการตรวจสอบ เมื่อ พิจารณาแลววาสิ่งใดมีคุณสมบัติเปนของแปลกดี ก็จะ ใหเอาผาแดงมาผูกทำขวัญของชิ้นนั้น จึงเปนหลักฐาน ชั้นตนๆ ของการใชผาแดงมาผูกเครื่องโตะจีน การประชุมเครื่องโตะในเวลานั้นเปนการประชุมที่ ประสงคจะใหเกิดความครึกครื้นแกนักเลนโตะและผูมา รวมงาน จนกลายเปนประเพณีนิยมในเวลาตอมา” การตั้งโตะที่สำคัญในสมัย ร.๔ ยังมีที่สำคัญอีก ๒ ครั้ง คือ ครั้งที่ ๑ พ.ศ.๒๔๐๔ การตั้งโตะพุทธาภิเษกสมโภช พระบุษยรัตน เมื่อคราว ร.๔ สมมงคลพระชนมายุ เสมอดวย พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย พระบรมชนกนาถ ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ครั้งที่ ๒ พ.ศ.๒๔๐๔ ร.๔ จัดงานเฉลิมพระชนม พรรษาครบ ๖๑ พรรษา

การจัดโตะจีนเกิดจากพระราชนิยม

การตั้งโตะจีนมาจากการผสมผสานระหวาง การตั้งเครื่องบูชากับการเลนเครื่องกระเบื้อง การจัด เครื่องบูชาอยางจีน จะตองจัดถวายดอกไม จุดเทียน เผาเครื่องหอม ตั้งเปนเครื่องเซนบูชา ภาชนะที่จำเปน บนโตะคือ เชิงเทียนคูหนึ่ง ขวดปกดอกไมคูหนึ่ง กระถางเผาเครื่องหอมอีกหนึ่ง รวมทั้งเครื่องถวยจีน เครื่องถวยจีนไดจากการคาสำเภาจีนซึ่งมีมาแต ครั้งอยุธยาเรื่อยมาจนถึงรัตนโกสินทร การสั่งเครื่อง ถวยจีนเขามาในสมัย ร.๑ เปนของหลวงใชในราชสำนัก และตอมาในสมัย ร.๒ พระองคทรงสะสมเครื่องถวยจีน และทรงนิยมผูกลายใหมตางไปจากที่ชางจีนขึ้น เชน ลายกุหลาบแบบไทย ลายสิงโตแบบจีน กลาวไดวา เครื่องถวยที่สั่งมาในสมัย ร.๒ ดีที่สุดตองเปนของ สมเด็จพระศรีสุริเยนทร สมเด็จพระบรมราชินีใน ร.๒ ความนิยมในศิลปะจีนสืบเนื่องตอมาจนถึง ร.๔ และ ร.๕

พัดยศใหรางวัลแกกรรมการ รูปทรงขาวบิณฑ มีตัวอักษรจีน ฮก มีชื่อกรมพระยาดำรงราชานุภาพ สลักไวที่ดาม

พัดยศใบกลวย เปนรางวัลแกกรรมการ เปนรูปมังกรหาเล็บดั้นเมฆา

คุณภาพของเครื่องเคลือบดูจากอะไร

กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงแบงหลักใหญ ๓ ประการมาเปนองคประกอบในการพิจารณา ความมี คุณภาพของเครื่องเคลือบ อายุสมัย เนื้อเครื่องกระเบื้อง สีและกระบวนลาย ๑. อายุสมัย ดูไดจาก เครื่องหมาย ตราที่เขียนหรือ อักษรประทับที่ปรากฏอยูบนเครื่องกระเบื้องชิ้นนั้นๆ มักจะอยูใตฐานของภาชนะ การเขียนตัวอักษรบอกยุค บอกยี่หอของจีนมีอยูดวยกันหลายรูปแบบ ทั้งที่เขียน เปนอักษรลอยตัว อักษรประดิษฐ หรือเปนสัญลักษณ มักจะอยูในกรอบวงกลมหรือสี่เหลื่ยม เรียกวา เปาอิ้น ตราหรืออักษรบอกสมัยมี ๔ หมวด คือ ๑.๑ ตราของเตาหลวง (เตาเผาเครื่องกระเบื้อง) มักเขียนเปนอักษร ๔-๖ ตัว มักบอกถึงราชวงศและ จักรพรรดิในปที่เครื่องกระเบื้องนั้นผลิต หรือตรารัชกาล ๑.๒ ตราหรือยี่หอของหางรานหรือผูสั่ง เปนตราหรือเครื่องหมายการคา มีทั้งที่เปนของจีนและ ของสยาม สวนมากใชอักษรสี่ตัวผูกเปนยี่หอ เชน รั่วเสิ่นเจินจั้ง สงซิงจินอวี้เฟงจี้

สมัย ร.๕ ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหมีการ ตราพระราชบัญญัติขอบังคับในการตัดสิน ลงวันที่ ๑๖ พฤศจิกายน รัตนโกสินทรศก ๑๐๙ ใหมีการโหวต เลือกกรรมการทุกครั้งที่มีการประชุมตั้งโตะ กรรมการ ดำรงตำแหนงเปนคราวๆ ไป มีการปฏิรูประบบ กรรมการขึ้นใหมใหมีการนับคะแนนสะสมสวนตัว จากการปฏิบัติหนาที่ในครั้งกอนๆ นำมาจัดลำดับ คะแนนสะสม แลวโปรดใหมีการพระราชทานพัดยศ กรรมการขึ้นเปนครั้งแรก ในงานพระราชทานพัดยศ กรรมการ ณ พระที่นั่งไพศาลทักษิณ

แจกันหกเหลี่ยม ลายเครื่องมงคลภัณฑ สัตวจตุบาท แมลง เปนลายนูนมาจากพื้นผิวของแจกัน นิยมในสมัย ร.๔

๓. สีและกระบวนลาย การเขาใจในสีและกระบวน ลวดลายที่เขียน โดยเฉพาะชิ้นงานที่ตองประกอบกัน เปน ๒-๓ ชิ้น เชน ชิ้นงานที่มีถาดรองเปน สองถาดบาง สามถาดบาง และถาชิ้นงานนั้นเปนชิ้นงานที่ถูกฝาถูกตัว แลว เชน มีสีครามจะตองเปนสีผสมและเขียนในครั้ง เดียวกัน ความออนแกของครามนั้นจะตองเสมอกัน กระบวนการเขียนลายของชิ้นงานนั้นจะตองเปนเรื่อง เดียวกัน หรือไปในทิศทางเดียวกัน แตก็มีบางเหมือนกัน ที่ตัวภาชนะเขียนลายคางคาวและที่ฝาเขียนลายเมฆ จึงตองมาพิจารณาสีของคราม ฝมือของชางวาด การวางเขากันไดอยางแนบสนิทพอดีของภาชนะ การตั้งโตะจีนตองมีของดีและของพิเศษมาวาง ประกอบ การตั้งเครื่องโตะในสมัยแรกๆ ชิ้นงานที่นำมา ประกอบเครื่องโตะตองมีชิ้นงานที่กรรมการตัดสินแลว วาเปนชิ้นงานที่ดีและงดงาม กรรมการผูกผาแดงใหถือ วามี ๑ คะแนน ๑. เซี่ยงฮอ ดีที่สุด นับวาเปนชิ้นงานของที่ดีที่สุด ชิ้นงานที่ดีที่สุดมีครั้งแรกในป รัตนโกสินทรศก ๑๑๐ ชิ้นที่ไดรับการคัดเลือกเปนชิ้นที่ไมมีของซ้ำในประเภท เดียวกัน ลายเดียวกัน จัดเปนชิ้นที่ดีเลิศที่สุด เมื่อไดรับ การคัดเลือกแลวเจาพนักงานราชเลขานุการจดบันทึก ลงทะเบียนและประทับตราครั่ง พระราชลัญจกรสีดำ กำกับไวพรอมทั้งโปรดเกลาพระราชทานแพรไหม เซี่ยงฮอ มีแบงออกเปน ๗ ชั้น ๑.๑ เซี่ยงฮอทอง ระดับคะแนน ๑๐ คะแนน ๑.๒ เซี่ยงฮอเงิน ระดับคะแนน ๙ คะแนน ๑.๓ เซี่ยงฮอเหลือง ระดับคะแนน ๘ คะแนน ๑.๔ เซี่ยงฮอแดง ระดับคะแนน ๖ คะแนน ๑.๕ เซี่ยงฮอชมพู ระดับคะแนน ๕ คะแนน ๑.๖ เซี่ยงฮอเขียว ระดับคะแนน ๔ คะแนน ๑.๗ เซี่ยงฮอมวง ระดับคะแนน ๓ คะแนน ชิ้นงานจะขาดความเปนเซี่ยงฮอเมื่อชิ้นงานนั้น

๑.๓ ตราของขุนนาง หรือหางจากสยาม เปาจูลี่จี้ ของพระยาพิศาลศุภผลและสกุลพิศาลบุตร จินถางฝูจี้ ของพระยาโชฎึกราชเศรษฐี (พุก) ตนตระกูล โชติกพุกกณะ ๑.๔ ตราของเตาเผาของผูผลิต มักเปน รูปลักษณของสิ่งมงคล เชน ของวิเศษในโปยเซียนทั้งแปด มงคลแปดในศาสนาพุทธ ดอกไมหรือใบไมมงคล ตราสัญลักษณเหลานี้มีมาตั้งแตสมัยราชวงศชิง ในกรณี ที่ไมปรากฏชื่อยี่หอใหสังเกตจากเนื้อกระเบื้องและฝมือ การเขียน ๒. การพิจารณาจากเนื้อเครื่องกระเบื้องและ ผิวเคลือบเพื่อแยกแยะแตละยุคสมัย ของเกาของใหม เปนสิ่งที่ตองทำความเขาใจ จดจำขอแตกตางทางดาน รูปทรงความหยาบละเอียด หนาบาง ตลอดจนน้ำยา เคลือบ การเขียนสีใตเคลือบหรือบนเคลือบ การฉาบผิว การเกิดรูพรุนปลายเข็มอันเนื่องมาจากฟองอากาศ ที่ผุดออกมาจากเนื้อ ความเรียบ หยาบ เมื่อเอามือสัมผัส เหลานี้เปนองคประกอบ

ชำรุด หรือปรากฏวาผูอื่นมีเหมือน

รางวัลตั้งโตะ

๒. ไหมทอง เปนชิ้นงานที่ ร.๕ ทรงโปรดเปนการ สวนพระองคดวยทรงพระดำริวา “ของดีที่ไมไดผูก ผาแดงเพราะชำรุดก็มี ของชิ้นที่ดีกวาผาแดงก็มี” จึงทรง พระราชทานไหมทองขึ้น ในปรัตนโกสินทรศก ๑๑๗ ของที่พระราชทานไหมทองอาจเปนของชำรุดหรือของดี ก็ได ไหมทองแบงออกเปน ๒ ประเภทคือ ไหมทองเล็ก ไหมทองใหญ (ไหมทองถัก) ชิ้นงานตองไดรับพระราชทาน ไหมทองเล็กกอน แลวคอยมาพิจารณาจากชิ้นไหมทอง เล็กคัดเอาเฉพาะชิ้นที่พิเศษจริงๆ ขึ้นมาพระราชทาน ไหมทองใหญ เมื่อไดรับการพิจารณาเปนชิ้นไหมทองแลว เจาพนักงานกรมราชเลนานุการจะบันทึกลงในทะเบียน ชิ้นไหมทองและประทับตราครั่งสีแดงกำกับไวทุกชิ้น ไหมทองใหญ มีระดับคะแนน ๖ คะแนนติดตัว ไหมทอง เล็กมีระดับคะแนน ๒ คะแนนติดตัว ๓. เตกซวน (แปลวา คัดเลือกพิเศษ) นับเปนศักดิ์ ลำดับที่ ๓ รองจาก เซี่ยงฮอ ไหมทอง เปนชิ้นงานที่ได ผูกผาแดงแลว ชิ้นงานเตกซวน มีครั้งแรกในงานประกวด ปรัตนโกสินทรศก ๑๑๘ ในครั้งนั้น ร.๕ ทรงพระกรุณา โปรดเกลาฯ ขอแรงใหผูเลนเครื่องโตะในคราวกอน เอาชิ้นงานที่ไดรับการผูกผาแดงมาชวยแสดงดวย แลว ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ไดตัดสินใหเปนชิ้นเตกซวน แลวใหพนักงานประทับตราครั่งแดงเปนอักษรภาษาไทย วา “เตกซวน” พระราชทานแพรตัดเปนรูปเม็ดขนุน สีเขียวเปนอักษรจีนประดิษฐเปนคำวา เตกซวน ชิ้นงาน ที่ไดรับเตกซวน มีระดับคะแนน ๑ คะแนนติดตัว พรอม ผาแดง ๔. เตกอี่ (แปลวา พิเศษแตกตาง) มีครั้งแรก ในงานเถลิงพลับพลาสวนดุสิต รัตนโกสินทรศก ๑๑๘ คราวเดียวกับชิ้นเต็กซวน เปนชิ้นที่ยังไมไดผูกผาแดง

เหรียญตั้งโตะ ในงานวันเฉลิมพระชนมพรรษา รัตนโกสินทรศก ๑๐๙

แตไดรับพระกรุณาโปรดเกลาฯ พระราชทานรางวัล ทรงขอบใจที่เจาของไดมีแกใจนำชิ้นงานไปจัดตั้ง ในงานนั้น ทรงโปรดเกลาฯ ใหเจาพนักงานประทับตรา ครั่งแดงเปนอักษรภาษาไทยวา เตกอี่ และพระราชทาน แพรสีน้ำตาลตัดเปนรูปเมล็ดขนุน มีอักษรจีนประดิษฐ ลายทองวา เตกอี่ กำกับไวที่ชิ้นงาน มักมีการ เปรียบเทียบวางานชิ้นที่ไดเตกอี่เปนชิ้นงานที่ไมดี เพราะไมไดรับการผูกผาแดงแตตน ตองเรียกผาแดง ทุกครั้งเมื่อประกวด ผิดกับชิ้นงานเตกซวนไดผูกผาแดง ทันที งานชิ้นเตกอี่ใชวาจะเปนชิ้นงานที่ไมดีแตมักมี ลายแปลกประหลาดและมีนอยชิ้นจนประสมกันไดแต โตะจับฉายเทานั้น ตองมีชิ้นงานกระเบื้องลายครามที่เปนชิ้นหลัก มี ๘ อยางคือ ๑. ลับแล ๒. ขวดใหญปกดอกไมใน ๓. กระถางใน ๔. กระบอกปกธูป ๕. กระถางหนา ๖. ขวดใหญปกดอกไมหนา ๗. ชามลูกไมหนา ๘. เชิงเทียนคูหนึ่ง และอุปกรณเพิ่มเติมอีก ๖ สิ่ง ๑. กระบอกปก วิธีการตั้งโตะจีน เครื่องเซียน ๒. ขวดปกไมขนไก ๓.ขวดคอโตะ ๔. ขวดปกตะเกียบ ๕. ตลับเนื้อไม ๖.กระถางวาน

เหรียญตั้งโตะ ในงานวันเฉลิมพระชนมพรรษา สมเด็จพระนางเจาเสาวภาผองศรีพระราชเทวี รัตนโกสินทรศก ๑๐๙

ชิ้นงานเครื่องลายครามจีนในสยาม

พระราชทานรางวัลการตั้งโตะ

เครื่องกระเบื้องจีนที่ทางสยามมีคำสั่งผลิตสำหรับ ชาวสยาม ของที่พบสวนใหญผลิตในชวงคริสตศตวรรษ ที่ ๑๙ สมัยรัตนโกสินทรกอนการเปลี่ยนแปลงการ ปกครอง พ.ศ.๒๔๗๕ มีรูปลักษณตางจากเครื่องกังไส ที่ผลิตใชในประเทศจีน และตางจากของชาวจีนที่สงไป ขายที่อื่น เครื่องกระเบื้องเหลานี้จะมีลายอยูดานลาง ไดแก ลายอักษร จปร. เปนตราประจำพระองค ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว โปรดเกลาฯ ใหออกแบบลายพระอักษรพระปรมาภิไธยประดับ เครื่องถวย สั่งทำมาจากเมืองจีนเมื่อ ป พ.ศ.๒๔๓๐- ๒๔๓๑ จ.ศ.๑๒๕๐ สมัยพระเจากวางสู ใหหมอมเจา ประวิช ชุมสาย ผูกลายออกแบบมา ๑๒ แบบ นำไป สั่งทำที่เมืองจีน และไดสงพระยาวิศุกรรมศิลปประสิทธิ์ (นอย ศิลป) ไปกำกับการเขียนลายที่นั่น งานนี้ใหพระยา บริบูรณโกษากร (ฮวด) เปนผูทำการธุรติดตอ ถวยชาม ที่สั่งในครั้งนั้นใตถวยมีตราอักษรพระปรมาภิไธย จปร. สยาม ในกรอบสี่เหลี่ยมจีน เรียกวา โปอิ้น ไทยเรียกยอ วา ตราโป มีตัวเลข ๑๒๕๐ กำกับบอกจุลศักราช ตรงกับ ป พศ.๒๔๓๑ นำเขามาใชในวัง ถวายแกพระราชาคณะ พระราชทานแกพระบรมวงศานุวงศ และขาราชการที่มี ความชอบ เครื่องถวยรุนนี้เขียนตราอักษรพระปรมาภิไธย จปร. ประดิษฐเปนลวดลายตางๆ จึงเรียกวาลายยี่สยาม ยี่คต ยี่ยาว ยี่ซอน ยี่ขัด ยี่คอดขัด

การตั้งโตะในงานเฉลิมพระชนมพรรษา รัตนโกสินทรศก ๑๐๙ นับเปนครั้งแรกที่ทรงโปรดเกลาฯ ใหมีการพระราชทานเหรียญรางวัล เรียกวา แปะ ความปรากฏในหนังสือวชิรญาณวิเศษ เลม ๕ แผนที่ ๔๙ ความวา “ผูที่ตั้งโตะจะไดรับพระราชทานรางวัลทุกโตะ รางวัลแบงออก ๕ ชั้น ชั้นที่ ๑ แปะทองคำรอยหู มีพูแลสายไหมทอง ผูกกิ่งแพรสีเหลือง มีรางวัลเดียว ชั้นที่ ๒ แปะกาไหลทอง มีพูแลสายทองสลับเงิน ผูกกิ่งไผแพรสีแดง มี ๕ รางวัล ชั้นที่ ๓ แปะเงินตัวหนังสือกาไหลทอง มีแลพูเงิน ผูกกิ่งไผแพรสีชมพู มี ๑๐ รางวัล ชั้นที่ ๔ แปะเงิน สายแลพูไหมแดง ผูกกิ่งไผแพร สีเขียว บันดาผูที่ไดผาแดงทั้งปวงจะไดรับ ไมไดกำหนด วามีกี่รางวัล ชั้นที่ ๕ แปะทองแดง สายแลพูไหมเขียว ผูกกิ่งไผ แพรสีมวง บันดาผูที่ไดผาแดงทั้งปวงจะไดรับ ไมได กำหนดวามีกี่รางวัล” มีการพระราชทานรางวัลแกกรรมการ กรรมการ จะไดรับรางวัลสำหรับการปฏิบัติหนาที่ ไดแก พัดยศ กรรมการ พัดยศรองกรรมการ เข็มโป-เจียม เหรียญ กรรมการ เครื่องไทยธรรม

ฮก ลก ซิ่ว

ลายสิบสามหาง เปนตึกสิบสามหางในเมือง กวางตุง อาคารนี้มิไดมีสิบสามหองแตอยางใดแตเปน ตึกที่โดดเดนในสมัยนั้น เพราะเปนอาคารสามชั้น แตกตางจากอาคารอื่นในสมัยนั้นมักมีเพียงชั้นเดียว ลายฮก ลก ซิ่ว เปนลายที่มีความหมายถึงสิ่ง ปรารถนา ๓ ประการของมนุษย วาสนา โชคลาภ อายุ ยั่งยืน ใชสัญลักษณ ฮก แทนดวยรูปขุนนาง ลก แทนดวย รูปเศรษฐี และ ซิ่ว แทนดวยคนชรา นอกจากนี้ยังมีการ นำเอารูปธรรมชาติ ตนไม ผลไม สัตว ในพระราชนิพนธ ร.๕ ทรงพระราชนิพนธวาดวยลายจีนที่เขียนในกระเบื้อง กังไส ทรงอธิบายถึงรูปลักษณของ ฮก ลก ซิ่ว ที่แฝงมา ในลวดลายตางๆ เชน ฮก ลก ซิ่ว รูปมนุษย เปน ขุนนาง เศรษฐี ชายชรา รูปตนไม เปน พุดตาน เบญจมาศ สน รูปสัตว เปน คางคาว กวางดาว นกดำ รูปผลไม เปน สมมือ ทับทิม ทอ ลายฮก ลก ซิ่ว บางครั้งมีการเขียนฮก เปนมนุษย ลก เปนตนไม ซิ่ว เปนผลไม ในรูปเดียวกันก็มี ลายอยุธยา เปนลายไทยที่วาดเปนรูปบานเรือน วัดวาอารามในกรุงศรีอยุธยา เชน หมูบานริมน้ำ วัง วัดวาอาราม มีเสาธงรูปชาง รูปเรือวิ่งไปมารอบๆ เกาะ สั่งเขามาโดยหางโปจูลี่กี่ และมีอักษรจีนวา ตาเฉิง แปลวา เมืองใหญ ลายวังจันทรเกษม เปนลายวังหลวง เปนวังสมัย ร.๔ วังจันทรเกษมใชรูปแบบมาจากพระบรมมหาราชวัง มีภาพพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เปนปราสาทจตุรมุข ยอดมณฑป

คนโทน้ำลายสิบสามหาง

ลายเขาวังเพชรบุรี นำเขามาโดยหางโปจูลี่กี่ เขียนเปนภาพพระตำหนักและทิวทัศนเขาวังเพชรบุรี มีทั้งที่เปนชุดน้ำชาจีน ประกอบดวยถวยชงชาใหญ กับถวยตวง ๔ ใบ กาน้ำชาทรงมะตูม ถวยน้ำเย็นปาก บาน กระโถน ชุดลายจักรี เปนชุดลายสีและลายน้ำทอง เปนชุด ที่ ร.๕ ทรงสั่งทำเปนพิเศษ ที่ฝาถวยทุกชิ้นจะมีตราจักรี เปนตราสัญลักษณของราชวงศจักรีเปนชุดน้ำชาที่ทรงสั่ง มาจากประเทศฝรั่งเศส ป พ.ศ.๒๓๔๐ กอนที่ทรงสั่งทำ ชุด จปร.จากจีนเพียงปเดียว ชุดจักรีทรงสั่งทำมาสอง ขนาด ชุดขนาดมาตรฐานสำหรับพระราชทานแกเจานาย ชั้นผูใหญ กับชุดเล็กกวาธรรมดาเรียกวา ชุดเจาฟา สำหรับพระราชทานเปนของที่ระลึกในงานถวายพระเพลิง พระศพสมเด็จพระเจาลูกยาเธอเจาฟาศิริราชกกุธภัณฑ สิ้นพระชนมครั้งยังทรงพระเยาว จารึกพระปรมาภิไธยยอ ศรก. เปนอักษรไขวกันที่กนถวย ลวดลายของชุดถวย จักรีเขียนแบบฝรั่งเปนลายดอกเดซี่ บนพื้นถวยสีตางๆ กันคือสีแดงวันอาทิตย เหลืองวันจันทร สีชมพูวันอังคาร สีเขียววันพุธ สีขาววันพฤหัสบดี สีฟาวันศุกร สีดำวันเสาร สีทองและสีเงินอีก ๒ สี สีที่นิยมคือสีชมพูเปนสีวัน พระราชสมภพ ร.๕

Page 1 Page 2 Page 3 Page 4 Page 5 Page 6 Page 7 Page 8 Page 9 Page 10 Page 11 Page 12 Page 13 Page 14 Page 15 Page 16 Page 17 Page 18 Page 19 Page 20 Page 21 Page 22 Page 23 Page 24 Page 25 Page 26 Page 27 Page 28 Page 29 Page 30 Page 31 Page 32 Page 33 Page 34 Page 35 Page 36