Quarter 2/2013

ªÕ ÇÔ µº¹á·‹ ¹¼ÅÔ µâ¤Ã§¡ÒÃáÍ§â¡ÅÒºÅç Í¡ 15 àÃ× ÍàÁÅ àÁ× Í§ÊØ ¾ÃÃ³ àÍÊâ«‹ Ã‹ ÇÁ¡Ñ ºÇÔ ·ÂÒÅÑ ÂªØ Áª¹ÊÃÐá¡Œ Ç àµÃÕ ÂÁªØ Áª¹ãËŒ ¾ÃŒ ÍÁ¡Œ ÒÇÊÙ‹ »ÃÐªÒ¤ÁàÈÃÉ°¡Ô ¨ÍÒà«Õ Â¹

ªÕ ÇÔ µº¹á·‹ ¹¼ÅÔ µ â¤Ã§¡ÒÃ áÍ§â¡ÅÒºÅç Í¡ 15

àÃ× ÍàÁÅ àÁ× Í§ÊØ ¾ÃÃ³ àÍÊâ«‹ Ã‹ ÇÁ¡Ñ º

แองโกลาบล็ อก 15 เป นแหล งทรั พยากรป โตรเลี ยมขนาดใหญ กว า ๕,๐๐๐ ล านบาร เรล เมื่ อเที ยบเป นปริ มาณน้ ำมั น ซึ่ งดำเนิ นการโดยเอ็ กซอนโมบิ ล ได สร างมาตรฐานให แก อุ ตสาหกรรมป โตรเลี ยม ด วยการใช เทคโนโลยี ที่ ล้ ำหน า และผลผลิ ตเกื อบ ๔๓๐,๐๐๐ บาร เรลต อวั น

ÇÔ ·ÂÒÅÑ ÂªØ Áª¹ÊÃÐá¡Œ Ç àµÃÕ ÂÁªØ Áª¹ãËŒ ¾ÃŒ ÍÁ ¡Œ ÒÇÊÙ‹ »ÃÐªÒ¤Á àÈÃÉ°¡Ô ¨ÍÒà«Õ Â¹

¹Ñ ÂÇÑ ¹¾ÃÐÇÑ ¹â¡¹ º¹»¯Ô ·Ô ¹ä·Â

¾ÃÐÃÒª¡Ø ÈÅà·È¹ ÁËÒªÒµÔ »°ÁàËµØ àÊ´ç ¨ÃÑ º´Í¡ºÑ Ç

¾ÃÐÃÒª·Ò¹¹ÒÁ àÁ× Í§»ÃÐ·Ø Á¸Ò¹Õ

á¼‹ ¹´Ô ¹¾ÃÐºÒ·ÊÁà´ç ¨ ¾ÃÐ¾Ø ·¸àÅÔ ÈËÅŒ Ò¹ÀÒÅÑ Â

เอสโซ แองโกลา มี พนั กงานเป นชาวแองโกลาประมาณร อยละ ๗๘ จากจำนวนพนั กงาน ทั้ งหมด ๒๘๙ คน ที่ ทำงานในโครงการแองโกลาบล็ อก 15 หากนั บรวมคนงานของผู รั บเหมาด วยแล วจะมี ชาวแองโกลาถึ ง ๕๐๐ คน ทำงานที่ บล็ อก 15

เรื อ Kizomba B เป นเรื อผลิ ตและขนถ ายป โตรเลี ยม (FPSO -- floating production, storage and offloading vessel) มี ขนาดยาวเท ากั บเรื อบรรทุ กเครื่ องบิ น และมี แท นผลิ ตชนิ ดขาหยั่ งแรงดึ งสู ง ที่ ใช ในการขุ ดเจาะ จอดอยู ท ามกลางท องทะเลที่ สงบและราบเรี ยบ ห างจากชายฝ งประเทศแองโกลาประมาณ ๙๐ ไมล เรื อ Kizomba B และเรื อฝาแฝด Kizomba A มี กำลั งการผลิ ตรวมกั นประมาณ ร อยละ ๗๐ ของกำลั งการผลิ ตประจำวั นของโครงการแองโกลาบล็ อก 15 นอกจากนี้ โครงการ Satellites ระยะที่ ๑ จะเพิ่ มปริ มาณการผลิ ต ของเรื อ Kizomba A และ B อี ก ๒๕๐ ล านบาร เรล

สมาชิ กบนเรื อ Kizomba B ซึ่ งเป นเรื อผลิ ตและขนถ ายป โตรเลี ยม กำลั งประชุ ม ทบทวนการปฏิ บั ติ งานและความปลอดภั ยก อนเริ่ มงาน ตอน ๖ โมงเช า การพั ฒนาโครงการแองโกลาบล็ อก 15 มี สถิ ติ ความปลอดภั ยที่ ดี เยี่ ยม โดยโครงการ Satellites ระยะที่ ๑ สามารถทำงานได เกื อบ ๕ ล านชั่ วโมง โดยไม มี อุ บั ติ เหตุ ที่ ทำให สู ญเสี ยเวลาทำงาน

Michael Klitzing (กลาง) หั วหน างานหน วยซ อมบำรุ ง เรื อผลิ ตและขนถ าย ป โตรเลี ยมหารื อกั บพนั กงานซ อมบำรุ งใหม ซึ่ งจะต องรั บผิ ดชอบในการ ฝ กพนั กงานคนอื่ นๆ ต อไป การจ างชาวแองโกลา และพั ฒนาความสามารถ ของพวกเขาให มี อาชี พที่ มั่ นคงในระยะยาว เป นวั ตถุ ประสงค ทางยุ ทธศาสตร สำหรั บเอสโซ แองโกลา และบริ ษั ทร วมทุ นในโครงการแองโกลาบล็ อก 15

Francisco Ribeiro (ซ าย) หั วหน างานบนเรื อผลิ ตและขนถ ายป โตรเลี ยม ให คำแนะนำแก Ayrton Antonio ผู รั บการฝ กอบรมเป นพนั กงาน ปฏิ บั ติ การ ในระหว างการตรวจสอบอุ ปกรณ ต างๆ ในโครงการ Kizomba Satellites ระยะที่ ๑

พนั กงานเทคนิ ค Belmiro Gabriel กำลั งตรวจสอบตั วอย างน้ ำมั นดิ บ ในห องปฏิ บั ติ การควบคุ มคุ ณภาพบนเรื อ Kizomba B น้ ำมั นดิ บที่ ผลิ ตได จากแหล งสั มปทาน Kizomba ส วนใหญ เป นน้ ำมั นดิ บ ชนิ ดเบาที่ มี กำมะถั นต่ ำ ซึ่ งสามารถกลั่ นได เป นน้ ำมั นเบนซิ น และน้ ำมั นคุ ณภาพสู ง

Angola Block 15: In a class by itself

With resources exceeding 5 billion oil-equivalent barrels, production of nearly 430,000 barrels of oil a day and use of leading-edge deepwater technology, the ExxonMobil-operated Block 15 has set standards for the industry.

การเดิ นทางทางบกไปสุ พรรณบุ รี ที่ ปรากฏเป นลายลั กษณ อั กษร มี ในรายงานการเดิ นทางตรวจราชการของสมเด็ จกรม พระยาดำรงราชานุ ภาพ เล าถึ งการเดิ นทางจากอ างทองไปสุ พรรณ- บุ รี โดยทรงม า ออกจากเมื องอ างทอง ขณะที่ น้ ำเพิ่ งลด หนทางยั ง เฉอะแฉะ ผ านย านสาวร องไห มาเข าเมื องสุ พรรณ ใช เวลาเดิ นทาง ค อนวั น การเดิ นทางครั้ งนี้ เป นการเสด็ จครั้ งแรก และเป นการ เดิ นทางที่ ลบความเชื่ อเรื่ องห ามเจ าไปเมื องสุ พรรณ คราวสมเด็ จกรมพระยาดำรงราชานุ ภาพ ไปตรวจราชการ ร.ศ. ๑๒๒ (พ.ศ. ๒๔๔๗) ทรงเล าถึ งการเดิ นทางเข ากรุ งเทพ มหานครของชาวเมื องสุ พรรณบุ รี ก อนป ร.ศ. ๑๑๗ (พ.ศ. ๒๔๔๒) ไว ว า “ได ทราบว า คนสุ พรรณบุ รี จะไปกรุ งเทพฯ น าน้ ำต องไปเรื อ จนถึ งกรุ งเทพฯ บ าง บางที ไปเรื อเพี ยงบ านผั กไห ไปลงเรื อเมล ที่ นั่ น ถ าน าแล งโดยมากเดิ นทางบกไปลงเรื อเมล ที่ บ านผั กไห ” ทรงเล า ต อว า “เดี๋ ยวนี้ (พ.ศ. ๒๔๔๗) คนไปมาระหว างสุ พรรณกั บกรุ งเทพฯ ขึ้ นลงที่ สะเตชั่ นวั ดงิ้ วรายวั นละมากๆ จนกรมรถไฟจะทำทางรถไฟ หลี กตรงนี้ และขยายสะเตชั่ นให ใหญ ขึ้ นกว าแต ก อน” รถไฟสายใต เริ่ มมี ตั้ งแต ป พ.ศ. ๒๔๔๖ จากบางกอกน อยถึ ง เพชรบุ รี และสาเหตุ ที่ คนสุ พรรณบุ รี ไปขึ้ นลงรถไฟเข ากรุ งเทพฯ ที่ สถานี รถไฟวั ดงิ้ วราย เพราะมี เรื อเมล โดยสารแล นรั บส งคน โดยสารระหว างเมื องสุ พรรณบุ รี กั บสถานี วั ดงิ้ วราย

“ออกแล วจ า บางระกำ ลำพระยา บางปลา สองพี่ น อง บางปลาม า เก าห อง ลอยละล องขึ้ นสุ พรรณ” การเดิ นทางติ ดต อระหว างสุ พรรณบุ รี กั บเมื องต างๆ ในสมั ย โบราณ มี ทั้ งทางบกและทางน้ ำ ทางบก ใช การเดิ นเท า ใช พาหนะ ม า เกวี ยน ทางน้ ำใช พาหนะเรื อพาย เรื อแจว เป นต น การเดิ นทางระหว างเมื องสุ พรรณบุ รี กั บกรุ งเทพมหานคร สมั ยต นรั ตนโกสิ นทร ที่ บั นทึ กเป นลายลั กษณ อั กษร มี การเดิ นทาง ของสุ นทรภู ตามปรากฏในโคลงนิ ราศสุ พรรณ ที่ หนึ่ ง และการ เดิ นทางของเสมี ยนมี ตามปรากฏในนิ ราศสุ พรรณบุ รี อี กที่ หนึ่ ง เป นการเดิ นทางสมั ยรั ชกาลสมเด็ จพระนั่ งเกล าเจ าอยู หั ว การ เดิ นทางทั้ งสองครั้ งใช เส นทางเดี ยวกั น คื อเส นทางเริ่ มต นจากแม น้ ำ เจ าพระยา เข าคลองบางกอกน อย ผ านคลองบางใหญ คลองโยง ออกแม น้ ำท าจี นที่ บ านตากฟ า ทวนน้ ำผ านบางสาม บางแม หม าย บางปลาม า เข าเมื องสุ พรรณบุ รี สำหรั บการเดิ นทางติ ดต อทางบก ยั งไม พบบั นทึ ก การเดิ นทางทางน้ ำน าจะสะดวกที่ สุ ดในสมั ยนั้ น

เรื อของบริ ษั ท สุ พรรณบุ รี ขนส ง ล วนต อที่ อู ต อเรื อของบริ ษั ท ข างวั ดงิ้ วราย โดยช างชาวจี นไหหลำ มี ๓ – ๔ แบบ ๑. แบบเรื อชั้ นเดี ยว รู ปแบบตามที่ กล าวแล ว ลำเรื อยาว ๑๐ - ๑๕ เมตร กว าง ๓ เมตร ระวางบรรทุ ก ๕๐ คน ๒. แบบเรื อชั้ นครึ่ ง เป นเรื อที่ ต อขึ้ นใช เป นเรื อลากจู ง เช น ลากจู งเรื อบรรทุ กข าวเปลื อก ข าวสาร หรื อแพซุ ง ๓. แบบเรื อสองชั้ น พั ฒนาจากเรื อชั้ นเดี ยวเพื่ อเพิ่ มปริ มาณ ผู โดยสาร เป นเรื อขนาดใหญ กว าทุ กแบบ ตั วเรื อยาว ๑๒ เมตร กว าง ๓ - ๕ เมตร พวงมาลั ยสำหรั บบั งคั บเรื ออยู ชั้ นบนด านหน า ชั้ นบนด านท ายเรื อบางลำทำยกพื้ นยกระดั บเรี ยกท ายบาหลี มี ที่ นั่ ง สำหรั บพระภิ กษุ ซึ่ งโดยสารฟรี เครื่ องยนต อยู กลางลำ ต อท อไอเสี ย ไปท ายเรื อ ๔. แบบเรื อด วน รู ปทรงต างจากเรื อแบบอื่ น หั วแหลมชะโงก ไปด านหน า ลำเรื อยาว ๑๒ เมตร มี เก าอี้ นั่ งตลอดลำเรื อ น าจะ แบบเรื อด วนเจ าพระยา เครื่ องยนต ค อนไปทางท ายเรื อ มี หลั งคา กั นแดดฝน พั ฒนาเพื่ อเพิ่ มความเร็ ว แข งกั บรถยนต ที่ เริ่ มเข ามามี บทบาท เรื อปกติ แล นสุ พรรณ - งิ้ วราย ๘ ชั่ วโมง เรื อด วนแค ๔ ชั่ วโมง

บริ การเรื อเมล ของบริ ษั ท สุ พรรณบุ รี ขนส ง ก อตั้ งในป เดี ยวกั บ การเริ่ มเดิ นรถไฟ ในป ร.ศ. ๑๒๑ (พ.ศ. ๒๔๔๖) โดยมี พระยาวั ยวุ ฒิ หลวงโสภณเพชรั ตน นายพิ นทิ พรั กษา นายเพิ่ มเสน หา เป นหุ นส วน และมี นายพิ นทิ พรั กษา เป นผู จั ดการบริ ษั ท เรื อเมล นี้ จะรั บคนโดยสารที่ เดิ นทางโดยรถไฟมาจากกรุ งเทพฯ มาถึ งสถานี งิ้ วราย ลงเรื อในตอนเช า ส งถึ งเมื องสุ พรรณบุ รี ในเวลา ค่ ำวั นนั้ น แล วรั บคนเมื องสุ พรรณบุ รี เวลาเช า ล องมาขึ้ นรถไฟที่ สถานี เวลาเย็ น ถั ดมาอี กป หนึ่ ง มิ สเตอร ซอนเตอร ซั่ น ผู จั ดการเรื อไฟโดยสาร สายกรุ งเก ากั บลพบุ รี นำเรื อเข ามาวิ่ งแข งกั บเรื อเมล บริ ษั ท สุ พรรณ- บุ รี ขนส ง วิ่ งแข งกั นอยู ระยะหนึ่ งต างก็ ประสบป ญหาขาดทุ น บริ ษั ท สุ พรรณบุ รี ขนส ง จึ งยื่ นคำขาด ขู จะส งเรื อไปวิ่ งแข งในเส นทางของ มิ สเตอร ซอนเตอร ซั่ นบ าง ขณะเดี ยวกั นบริ ษั ท สุ พรรณบุ รี ขนส ง ขยายท าเที ยบเรื อ โดยกว านซื้ อที่ บริ เวณใกล เคี ยงสถานี งิ้ วราย ทำให เรื อของมิ สเตอร ซอนเตอร ซั่ น ต องจอดห างสถานี รถไฟออกไป ผู โดยสารต องเดิ นไกลไม สะดวก คนโดยสารยิ่ งน อยลง มิ สเตอร ซอนเตอร ซั่ น จึ งยอมเลิ กถอยเรื อกลั บไป การเดิ นทางไปมาหาสู ระหว างเมื อง ระหว างจั งหวั ด ในภาค กลางส วนใหญ ใช เส นทางแม น้ ำ ลำคลอง ถึ งแม ต อมาจะเริ่ มมี ทาง รถไฟ ทางรถยนต มี เฉพาะสายหลั ก เช น ทางรถไฟสายใต ทาง รถไฟสายเหนื อ ทางรถยนต สายเพชรเกษม ทางรถยนต สายประชา- ธิ ป ตย (พหลโยธิ น) เส นทางเหล านี้ ผ านบางจั งหวั ดเท านั้ น ยั งไม มี เส นทางติ ดต ออย างทั่ วถึ งเช นป จจุ บั น แม น้ ำเจ าพระยา แม น้ ำท าจี น เป นเส นทางขนส งที่ สำคั ญในการขนส งผู โดยสารและสิ นค า มี ผู ประกอบการขนส งทางลำน้ ำเกิ ดขึ้ น ตามลำน้ ำเจ าพระยา มี เรื อเมล จากชั ยนาท ถึ งท าเตี ยน ในลำน้ ำท าจี น มี เรื อเมล จากสุ พรรณบุ รี นครปฐม ราชบุ รี สมุ ทรสาคร ไปมาหาสู ขนส งสิ นค าระหว างจั งหวั ด และเชื่ อมต อกั บกรุ งเทพฯ บริ ษั ท สุ พรรณบุ รี ขนส ง เป นบริ ษั ทเดิ นเรื อในเส นทางแม น้ ำ เจ าพระยาและท าจี นที่ ใหญ ที่ สุ ด รู ปแบบของเรื อเมล สุ พรรณบุ รี ขนส ง ประกอบด วยตั วลำเรื อต อด วยไม ตะเคี ยนและไม สั ก หั วเรื อ คล ายเตารี ดผ าเตาถ านแบบโบราณ หลั งคาทำเป นแผ นแบนๆ ยาวไปตามลำเรื อ มี เสารองรั บ มี ผ าผู กชายคาเรื อสำหรั บบั งแดด และฝน เครื่ องยนต อยู กลางลำเรื อ มี ปล องท อไอเสี ยต อไปบน หลั งคา พวงมาลั ยอยู ทางหั วเรื อ ที่ ท ายเรื อมี ห องสุ ขา ตั วเรื อ ภายนอกทาด วยสี แดง ท องเรื อสี ดำ จึ งเรี ยกกั นว า “เรื อเมล แดง” มี ชื่ อเรื อติ ดที่ กราบด านหั วเรื อทั้ งสองข าง ระยะแรกเครื่ องยนต เป น เครื่ องจั กรไอน้ ำ ใช ฟ นเป นเชื้ อเพลิ ง ต อมาเปลี่ ยนเป นเครื่ องน้ ำมั น เตา แล วเปลี่ ยนเป นโซล า

เส นทางเดิ นเรื อ บริ ษั ท สุ พรรณบุ รี ขนส ง มี ที่ ทำการบริ ษั ท อยู ที่ ท าเรื องิ้ วรายเป นแม ข าย และมี ที่ ทำการสาขากระจายออกไป ในลุ มน้ ำเจ าพระยาและลุ มน้ ำท าจี นหลายแห ง เช น อำเภอมโนรมย จั งหวั ดชั ยนาท จั งหวั ดอ างทอง จั งหวั ดอุ ทั ยธานี จั งหวั ดสุ พรรณบุ รี งิ้ วราย อำเภอนครชั ยศรี ประตู น้ ำบางยาง อำเภอกระทุ มแบน จั งหวั ดสมุ ทรสาคร พระนครศรี อยุ ธยา และท าเตี ยน กรุ งเทพ มหานคร แบ งการเดิ นเรื อเป นสายๆ ดั งนี้ ๑. งิ้ วราย – สองพี่ น อง - สุ พรรณบุ รี ๒. งิ้ วราย - ประตู น้ ำบางยาง – วั ดบางปลา – วั ดช องลม สมุ ทรสาคร ๓. ประตู น้ ำบางยาง – หลั กสี่ คลองดำเนิ นสะดวก – บ านแพ ว – จั งหวั ดราชบุ รี ๔. ประตู น้ ำโพธิ์ พระยา – ศรี ประจั นต – บ านกล วย – สามชุ ก ๕. บางลี่ – ท าเตี ยน กรุ งเทพ ๖. สุ พรรณบุ รี – ประตู น้ ำบางยี่ หน – เจ าเจ็ ด – อยุ ธยา – ท าเตี ยน ๗. สุ พรรณบุ รี – สองพี่ น อง ๘. มโนรมย – อุ ทั ยธานี คนสุ พรรณบุ รี ยุ คก อนจะเดิ นทางเข ากรุ งเพทฯ ได สองทาง ทางแรกลงเรื อเมล บริ ษั ท สุ พรรณบุ รี ขนส ง มาสถานี งิ้ วราย แล ว ต อรถไฟไปบางกอกน อย ข ามเจ าพระยา ถึ งกรุ งเทพ ดั งนี้ เริ่ มจากสามชุ ก ศรี ประจั นต – ประตู น้ ำโพธิ์ พระยา – เมื อง สุ พรรณบุ รี – บางปลาม า – ประตู น้ ำบางยี่ หน - บางหลวง - บางเลน – ห วยพลู – ท าเรื องิ้ วราย แล วโดยสารรถไฟจากสถานี วั ดงิ้ วราย ผ านสถานี ต างๆ ดั งนี้ คลองมหาสวั สดิ์ – วั ดสุ วรรณ – ศาลายา – ศาลาธรรมสพน – ชุ มทางตลิ่ งชั น – ฉิ มพลี – บางกอกน อย ข ามแม น้ ำเจ าพระยาไปท าพระจั นทร เส นทางที่ สองโดยสารเรื อโดยตลอดจากสุ พรรณบุ รี ไปท าเตี ยน กรุ งเทพมหานคร เรื อจะออกจากท าเมื องสุ พรรณบุ รี ตอนบ ายๆ ไปมื ดค่ ำกั นระหว างทาง บนเรื อมี อาหารขาย ออกจาก ท าเรื อเมล เมื องสุ พรรณบุ รี รอผ านประตู น้ ำบางยี่ หน – บ านสุ ด – ประตู น้ ำเจ าเจ็ ด – ออกเจ าพระยา บ านแพน – ล อง ผ านลานเท – ปลายทางท าเตี ยน ก อนรุ งสาง

เรื อเมล ของบริ ษั ท สุ พรรณบุ รี ขนส ง ในระยะเริ่ มต น เรื อแต ละลำจะมี ชื่ อเรี ยกขานอย างไรไม ปรากฏ มาระยะหลั งสมั ยที่ บริ ษั ท สุ พรรณบุ รี ขนส ง มี หุ นส วนประกอบด วย นายปรี ชา วิ ภารั ตน นายวุ น ทองสิ มา นายสำอาง สายธิ นทวงศ นายนวล กั ณฑโชติ และนายวิ บู ลย สุ พรรณโอภาส เป นหุ นส วน ได มี การนำชื่ อตั วละคร เรื่ องขุ นช างขุ นแผนมาตั้ งเป นชื่ อเรื อ อาทิ ขุ นช าง พลายแก ว พลายงาม พลายชุ มพล พิ มพิ ลาไลย พระพิ จิ ตร พระไวยวรนาถ หลวงนายฤทธิ์ นางแว นแก ว นางลาวทอง นางบุ ษบา นางศรี ประจั น เป นต น โดยเขี ยนชื่ อเรื อไว ที่ กราบเรื อด านหั วเรื อทั้ งสองด าน เล ากั นว าเรื อบางลำแม ย านางดุ มาก มั กจะมาปรากฏให เห็ น ต องทำพิ ธี บวงสรวงให ถู กต อง เรื อเมล ของบริ ษั ท สุ พรรณบุ รี ขนส ง บางลำเคยล ม มี ผู โดยสารเสี ยชี วิ ต เช น เรื อหลวงนายฤทธิ์ ล มที่ วั ด เกศไชยโย เรื อนางบุ ษบา ล มที่ คุ งน้ ำเหนื อวั ดงิ้ วราย มี คนโดยสาร เสี ยชี วิ ต มี การแก เคล็ ดโดยการติ ดดวงตาไว ที่ แคมเรื อด านหั วเรื อ ทั้ งสองข าง

เดิ มเรื อลำนี้ ชื่ อเรื อ “ขุ นเพชร” ป จจุ บั นชื่ อเรื อ “กมลบุ ตรรุ งเรื องรั ศมี ” อยู ที่ บ านลาดชะโด จ.พระนครศรี อยุ ธยา

ทั้ งสองเส นทางมี จุ ดเริ่ มต นหลั กที่ ท าเรื อเมล เมื องสุ พรรณบุ รี ตั้ งอยู ด านทิ ศใต ตลาดทรั พย สิ นส วนพระมหากษั ตริ ย อำเภอเมื อง จั งหวั ดสุ พรรณบุ รี มี นายแปล สิ งห สุ วรรณ เป นนายท า โดยแท จริ ง แล วนายแปล สิ งห สุ วรรณ ไม เพี ยงเป นนายท าเรื อเมล สุ พรรณบุ รี ขนส ง แต เป นผู ควบคุ มกิ จการเรื อเมล บริ ษั ท สุ พรรณบุ รี ขนส ง ภาคลุ มน้ ำท าจี น ไปจรดชั ยนาท ที่ ทำการท าเรื อเมล เมื องสุ พรรณบุ รี ป จจุ บั นเป นบ านพั กอาศั ยของนางสาวยรรยง สิ งห สุ วรรณ บุ ตรสาว ของนายแปล สิ งห สุ วรรณ ส วนท าเที ยบเรื อที่ กรุ งเทพมหานคร เรื อจะเที ยบที่ ท าเตี ยน แล วถอยเรื อมาเข าอู ที่ ท าพระจั นทร การเดิ นทางทางเรื อของคนสุ พรรณบุ รี มี ความทรงจำและ ประสบการณ เล าสู กั นฟ ง ความทรงจำค อยเลื อนราง เพราะสิ้ นคน จะเล าความเก าไปตามอายุ ขั ย ความเจริ ญยุ คใหม น าตื่ นเต นกว า เรื อโดยสารสองชั้ นที่ มี ชื่ อเป นตั วละครเรื่ องขุ นช างขุ นแผน ชั้ นล างเป นชั้ นระวางสิ นค า บางที ก็ มี พ อค านั่ งคุ มไปเอง ท ายเรื อ ด านกราบซ ายเป นครั วประกอบอาหาร กราบขวาปล อยโล งเป น ที่ ล างจานล างของ ตรงกลางวางเตาผั ดข าว รองเตาด วยสั งกะสี ด านหลั งครั วเป นหม อทองเหลื องต มน้ ำชงกาแฟ วางบนเตาอยู ติ ด กั บลั งถ าน ห องเครื่ องอยู กลางลำเรื อชั้ นล าง กั้ นตาข ายเหล็ กล อมรอบ เป ดไฟ ๑๐๐ แรงเที ยน ตลอดเวลา ห องนี้ เป นที่ หลั บนอนของ ช างเครื่ องไปในตั ว

บนซ าย บริ เวณด านหน าท าเรื อเมล สุ พรรณบุ รี ป จจุ บั นเป นบ านคุ ณยรรยง สิ งห สุ วรรณ ล างซ าย

ภาพเรื อเมล แดงสุ พรรณ ชื่ อเรื อ “นางแก นแก ว”

ขวา เรื อเมล ที่ กู ขึ้ นมาซ อมที่ ตลาดลาดชะโด แสดงเค าโครงเรื อเมล แดง เรื อเมล บริ ษั ท สุ พรรณบุ รี ขนส ง

กิ จการเดิ นเรื อเมล ของบริ ษั ท สุ พรรณบุ รี ขนส ง เริ่ มทรุ ดลง เมื่ อเริ่ มมี รถยนต วิ่ งโดยสาร จากเส นทางกรุ งเทพฯ – นครปฐม – กาญจนบุ รี – สุ พรรณบุ รี และเป น กรุ งเทพฯ – นครปฐม – สุ พรรณบุ รี ตั้ งแต ป พ.ศ. ๒๕๐๐ เป นต นมา แม บริ ษั ทจะหั นมา ทำกิ จการรถโดยสาร โดยมี สถานี รถโดยสารที่ ปากคลองตลาด (ต อมาเปลี่ ยนเป นจั กรวรรดิ ) กรุ งเทพ ใช เส นทางกรุ งเทพฯ – นครปฐม – กาญจนบุ รี – สุ พรรณบุ รี มาจอดท ารถฝ งวั ดประตู สาร ด วยก็ แล ว ในที่ สุ ดขายกิ จการให นายคุ ณ คุ ณผลิ น เปลี่ ยนชื่ อบริ ษั ท เป น บริ ษั ท ไทยพั ฒนาการขนส ง และเปลี่ ยนเรื อเป นเรื อด วนแล น เร็ ว เมื่ อการเดิ นทางทางบกด วยรถยนต โดยสารเร็ วกว า สะดวกกว า คนก็ หั นไปใช บริ การรถยนต โดยสาร เรื อเมล เมื องสุ พรรณที่ เคย รั บใช คนสุ พรรณมาค อนศตวรรษหมดความสำคั ญลง ในที่ สุ ดก็ เลิ ก กิ จการลงในป พ.ศ. ๒๕๑๐ บั นทึ กของผู เขี ยน ๑. ผู เขี ยนมาอยู สุ พรรณบุ รี ป พ.ศ. ๒๕๑๖ หลั งเรื อเมล แดง หยุ ดกิ จการไปแล ว ไม มี หลั กฐานใดๆ เกี่ ยวกั บเรื อเมล สุ พรรณบุ รี ขนส ง นอกจากคำบอกเล า ๒. เคยเห็ นเรื อเมล เพี ยงลำเดี ยว เรื อพลายชุ มพล ไม มี สี แดง แล ว เห็ นภาพขาวดำเรื อเมล “นางแก นแก ว” ในหนั งสื อที่ ระลึ ก ลำเดี ยว ๓. ได รู จั ก “ลุ งหล อม” อดี ตนายท ายเรื อ ได นั่ งคุ ยที่ ร าน กาแฟทุ กเช ากว าสิ บป รู จั ก “ตาแก ว” จั บกั งท าเรื อเมล คนสุ ดท าย ๔. รู จั ก นั บถื อ พี่ ยรรยง สิ งห สุ วรรณ บุ ตรี นายแปล สิ งห - สุ วรรณ นายท าเรื อเมล สุ พรรณบุ รี ขนส ง ๕. เริ่ มเก็ บทุ กเรื่ อง เกี่ ยวกั บเรื อเมล สุ พรรณบุ รี มาแต ป พ.ศ. ๒๕๒๐ ๖. แปลกไหม สุ พรรณบุ รี ไม มี ภาพเรื อเมล

ชั้ นบนเป นชั้ นโดยสารอเนกประสงค คื อทั้ งโดยสารนั่ งและ นอนเรี ยงกั นไปตามพื้ น มี กระเป าสั มภาระหรื อบางคนใช รองเท า เป นหมอน บางคนก็ หลั บได สนิ ท บางคนก็ หลั บๆ ตื่ นๆ เพราะเป น ห วงข าวของสั มภาระติ ดตั วกลั วจะสู ญหาย บางคนก็ สนุ กเพราะ ได เพื่ อนคุ ยถู กคอ บางคนก็ หงุ ดหงิ ดเพราะเบื่ อรำคาญ บางคนก็ ข มตาหลั บไม ลงเพราะเพิ่ งจากบ านมา สารพั ดความคิ ด บ างก็ เป น ผู ผจญภั ยเมื่ อเรื อเที ยบท าและพบว าสั มภาระหายไป ระยะแรกๆ ผู โดยสารถู กจั ดให นอนหั นหั วชนกั น เกิ ดป ญหาการติ ดโรคเหา จึ ง ให นอนยื่ นเท าหากั น ห องนายท ายปฏิ บั ติ งานมิ ได อยู ท ายเรื อ แต อยู หั วเรื อชั้ นบน เป นห องกว าง กั้ นล อมด านซ าย ด านขวาด วยบานไม ส วนบนกรุ กระจก กั นลม กั นฝน ด านหลั งตี ฝาทึ บ เจาะช องฝาไว ดู ความ เป นไปท ายเรื อ มี ประตู ไปที่ นั่ งชั้ นหนึ่ งได แท นนั่ งคุ มพวงมาลั ยเป น เก าอี้ สู งใหญ ทำพิ เศษให ได ระดั บเหมาะแก การถื อพวงมาลั ย ปู เบาะ ยั ดนุ น นั่ งนุ มไม เป นเหน็ บเจ็ บก น นายท ายต องนั่ งประจำตลอด เส นทาง สี่ ขาเก าอี้ ตรึ งกั บพื้ นด วยเหล็ กประกั บ เคลื่ อนย ายไม ได ตี ฝาล อมขามิ ดชิ ด ทำประตู ติ ดบานพั บ เป นตู เก็ บเสื้ อผ า เสื่ อ เครื่ อง นอน หมอนมุ ง บริ ษั ท เช าท าเรื อรายทาง ตั้ งนายท าประจำไว ท าละคน นาย ท ามี หน าที่ ขายตั๋ ว ดู แลสิ นค าขึ้ นลง จั ดนำส งที่ หมาย ตรวจตั๋ ว โดยสารที่ ขึ้ นท า หากมี ผู โดยสารนั่ งเรื อมาเกิ นระยะตั๋ ว ก็ จะปรั บ ด วยราคาที่ ถู กต อง และยั งมี นายตรวจที่ ขึ้ นตรวจบนเรื ออี ก

บุ ญครอง คั นธฐากู ร ได รั บยกย องจากสมาคมนั กกลอน

แห งประเทศไทย ให เป น “ครอบครั วนั กกลอน” ผลงานวรรณกรรม: บทร อยกรองสอนธรรมะ นิ ราศเจ าไหม (ได รั บยกย องจากสโมสรสุ นทรภู ว าเที ยบชั้ นสำนวนนิ ราศ เสมี ยนมี ) นิ ราศสุ พรรณบุ รี (รวมนิ ราศเมื องไทย สำนั กวั ฒนธรรมแห งชาติ )

“ผู ที่ จะได รั บผลกระทบมากที่ สุ ดคื อชุ มชนที่ ประกอบอาชี พ อยู ตามชายแดน เมื่ อได ปรึ กษากั บสำนั กงานคณะกรรมการอุ ดม- ศึ กษา ถึ งแนวทางที่ เอสโซ จะร วมกั บหน วยงานภาครั ฐที่ เกี่ ยวข อง กั บการเตรี ยมความพร อมเข าสู ประชาคมเศรษฐกิ จอาเซี ยน ก็ พบว า มี หน วยงานที่ เรี ยกว า “วิ ทยาลั ยชุ มชน” ตั้ งอยู ในจั งหวั ดที่ ติ ดกั บ เขตประเทศเพื่ อนบ าน ซึ่ งแน นอนว าวิ ทยาลั ยเหล านี้ ย อมต องปรั บ ตั วเองให สอดคล องกั บวิ ถี ชุ มชนที่ อยู ตามชายแดนอย างชั ดเจน “หลั งจากได มาพู ดคุ ยและสำรวจความเป นไปได เราพบว า วิ ทยาลั ยชุ มชนสระแก วมี ความพร อม ทั้ งในรู ปของอาคาร สถานที่ สิ่ งอำนวยความสะดวกต างๆ ในระดั บป จจั ยพื้ นฐาน และที่ สำคั ญ บุ คลากร คื อผู นำมี วิ สั ยทั ศน โดยเฉพาะผู บริ หารของวิ ทยาลั ยแห งนี้ มี ประสบการณ จากการทำงานในภาคธุ รกิ จ จึ งมี ความเข าใจในการ ทำงานเชิ งรุ กและนำมาบู รณาการให เข ากั บความเป นหน วยงาน องค กรรั ฐได อย างดี ” มงคลนิ มิ ตร เอื้ อเชิ ดกุ ล กรรมการและผู จั ดการกิ จกรรม องค กรและรั ฐกิ จสั มพั นธ บริ ษั ท เอสโซ ฯ กล าวเสริ มว า “เอสโซ เข ามาเสริ มพลั งให กั บวิ ทยาลั ยในส วนที่ ยั งขาด และถื อว าเป นการ ทำงานนำร อง เพื่ อมองหารู ปแบบการพั ฒนาชุ มชนอย างยั่ งยื น “สิ่ งที่ เราตระหนั ก คื อจะพั ฒนาชุ มชนให ยกระดั บความ เป นอยู ให ดี ขึ้ นในระยะยาว หลั งการเริ่ มต นประชาคมเศรษฐกิ จ อาเซี ยนได อย างไร? ชุ มชนตามแนวชายแดนที่ ติ ดต อค าขายกั บ ประเทศกั มพู ชา จะสามารถใช ทุ นที่ มี อยู ในท องถิ่ นของตนเองมา พั ฒนาความสามารถและยั งชี พได อย างยั่ งยื น รวมทั้ งการพั ฒนา ความสามารถในการประกอบอาชี พของตั วเอง ให เป นที่ ยอมรั บ ในประชาคมอาเซี ยนได ” นั บเป นบทเรี ยนการทำงานในรู ปแบบภาคี ร วมเรี ยงเคี ยงบ า เคี ยงไหล ไปบนเส นทางของการพั ฒนาวิ ชาการ เพิ่ มศั กยภาพและ ความก าวหน าในด านเทคโนโลยี ที่ ตอบสนองความต องการของ ชุ มชน วิ ทยาลั ยชุ มชนสระแก ว ถื อกำเนิ ดขึ้ นมาจากการที่ จั งหวั ด สระแก วได รั บการคั ดเลื อกให เป นหนึ่ งในสิ บจั งหวั ดที่ มี การจั ดตั้ ง วิ ทยาลั ยชุ มชน โดยคำสั่ งกระทรวงศึ กษาธิ การเมื่ อป พ.ศ. ๒๕๔๔ เดิ มสถานศึ กษาแห งนี้ อยู ร วมกั บศู นย ฝ กและพั ฒนาอาชี พ ราษฎรไทยบริ เวณชายแดนจั งหวั ดสระแก ว แต เมื่ อมี การจั ดการ ศึ กษาในระดั บอนุ ปริ ญญาและหลั กสู ตรระยะสั้ น ในป พ.ศ. ๒๕๔๕ จึ งได แยกตั วออกจากศู นย ฝ กฯ มี การบริ หารโดยยึ ดหลั กปรั ชญาว า “ชุ มชนนำหน า พั ฒนาด วยวิ ชาการ ก าวหน าด านเทคโนโลยี เพิ่ ม ศั กยภาพที่ ดี ของชุ มชน” และด วยหลั กการดำเนิ นงานที่ ยึ ดถื อการเป ดกว าง เข าถึ งง าย ค าใช จ ายน อย ตอบสนองต อชุ มชนในการพั ฒนาทั้ งด านเศรษฐกิ จ

เนื่ องจากในป พ.ศ. ๒๕๕๘ หรื อป ค.ศ. ๒๐๑๕ เป นป ที่ สมาคมประชาชาติ แห งเอเชี ยตะวั นออกเฉี ยงใต (ASEAN) กำหนด ให ยกระดั บสมาชิ กทั้ ง ๑๐ ประเทศ ขึ้ นเป นประชาคมอาเซี ยน (ASEAN Community) ซึ่ งประกอบด วย ๓ เสาหลั ก ได แก ๑. ประชาคมเศรษฐกิ จอาเซี ยน (ASEAN Economic Community: AEC) ๒. ประชาคมสั งคมและวั ฒนธรรมอาเซี ยน (Socio-Cultural Pillar) และ ๓. ประชาคมความมั่ นคงอาเซี ยน (Political and Security Pillar) นโยบายเสาหลั กที่ ๑ ประชาคมเศรษฐกิ จอาเซี ยน (ASEAN Economic Community – AEC) คื อการให อาเซี ยนเคลื่ อนย าย สิ นค า บริ การ การลงทุ น แรงงานฝ มื ออย างเสรี ส งผลให วิ ทยาลั ย ชุ มชนสระแก ว ซึ่ งตั้ งอยู ในจั งหวั ดที่ อยู ติ ดกั บชายแดน ต องปรั บ วิ สั ยทั ศน และกระบวนการจั ดหลั กสู ตรการเรี ยนการสอนเพื่ อรองรั บ นโยบาย AEC ที่ กำลั งจะเกิ ดขึ้ น โดยมี การจั ดหลั กสู ตรทั้ งในระยะ สั้ นและในระดั บอนุ ปริ ญญาให สอดคล องกั บความต องการของ ชุ มชน เพื่ อให สามารถนำไปปรั บใช ในชี วิ ต เพื่ อความก าวหน าใน การทำงานและเพิ่ มศั กยภาพในการติ ดต อค าขายร วมกั บประเทศ เพื่ อนบ านใกล เคี ยงคื อ กั มพู ชา ได อย างมี ประสิ ทธิ ภาพ ในขณะเดี ยวกั น บริ ษั ท เอสโซ (ประเทศไทย) จำกั ด (มหาชน) เล็ งเห็ นความสำคั ญของการเตรี ยมชุ มชนให พร อมรั บความเปลี่ ยน แปลงนี้ จึ งได ร วมมื อกั บวิ ทยาลั ยชุ มชนสระแก ว จั ดทำ โครงการ เตรี ยมความพร อมให แก นั กศึ กษาและประชาชนทั่ วไปแถบ ชายแดน ในการพั ฒนาความรู และทั กษะสู ประชาคมเศรษฐกิ จ อาเซี ยน โดยเอสโซ ได สนั บสนุ นงบประมาณในการดำเนิ นโครงการ รวมทั้ งมอบเครื่ องคอมพิ วเตอร แบบพกพาจำนวน ๒๐ เครื่ อง ให แก วิ ทยาลั ยชุ มชนสระแก วเพื่ อใช เป นศู นย ค นคว าและศึ กษา ข อมู ลทางอิ เล็ กทรอนิ กส อี กด วย การทำงานร วมกั นระหว างหน วยงานภาครั ฐและเอกชนครั้ งนี้ ถื อเป นการเป ดประตู บานใหม ของการเรี ยนรู แลกเปลี่ ยน รวมทั้ ง ร วมกั นเสริ มพลั งความเข มแข็ งให แก ชุ มชน “การพั ฒนาประเทศเพื่ อเข าสู ประชาคมเศรษฐกิ จอาเซี ยน ในป ๒๐๑๕ นั้ น เราเห็ นว าจะมี ผลกระทบต อชุ มชนไม มากก็ น อย” อิ ศรา สุ นทรวิ ภาต ที่ ปรึ กษากิ จกรรมองค กรและรั ฐกิ จสั มพั นธ บริ ษั ท เอสโซ ฯ เล าถึ งเส นทางสู ความร วมมื อระหว างเอสโซ กั บ วิ ทยาลั ยชุ มชนสระแก ว

“ล าสุ ด เราเพิ่ งมี นั กเรี ยนอายุ เจ็ ดสิ บกว าจบจากเราไป แล วไป ต อจนได ปริ ญญาตรี ” ผู อำนวยการวิ ทยาลั ยบอกด วยรอยยิ้ ม การออกแบบหลั กสู ตรการเรี ยนรู ของวิ ทยาลั ยที่ ตอบสนองต อ ผู เรี ยนในชุ มชนรวมทั้ งสามารถบู รณาการให เป นส วนหนึ่ งของการ เตรี ยมพร อมเพื่ อเข าสู ประชาคมเศรษฐกิ จอาเซี ยนที่ ทำอยู ในขณะนี้ คื อการจั ดทำหลั กสู ตรระยะสั้ นวิ ชาชี พต างๆ เช น ภาษาอั งกฤษ เพื่ อการสื่ อสาร การทำขนมไทยแห ง การค าชายแดน การเพาะเห็ ด การทำของใช ในครั วเรื อน การนวดแผนไทยเพื่ อสุ ขภาพ เป นต น ซึ่ งหลั กสู ตรเหล านี้ เกิ ดขึ้ นจากความต องการของคนในชุ มชนอย าง แท จริ ง ในการเรี ยนการสอนก็ ใช ครู ภู มิ ป ญญา ปราชญ ท องถิ่ น หรื อ กระทั่ งผู ที่ มี อาชี พ มี ความเชี่ ยวชาญในด านเหล านั้ นมาเป นผู สอน และขณะเดี ยวกั น ก็ สามารถยกระดั บของผู สอนให มี ความรู ความ สามารถเพิ่ มขึ้ นด วยการมาเป นผู เรี ยนไปด วย บุ ษบา ยิ นดี สุ ข อาจารย สอนพิ เศษสาขาการแพทย แผนไทย ประยุ กต มหาวิ ทยาลั ยมหาสารคาม คื อตั วอย างดั งกล าว เธอเป นทั้ งครู ผู สอนในหลั กสู ตรอนุ ปริ ญญานวดแผนไทย และ นั กศึ กษาในหลั กสู ตรแพทย แผนพื้ นบ านในวิ ทยาลั ยชุ มชนแห งนี้ ด วยเช นกั น “ในช วงที่ เราเป นครู สอน เราจะสอนเสาร อาทิ ตย ส วนถ าเป น ผู เรี ยน เราจะมาเรี ยนตอนเย็ นหรื อเรี ยนตอนกลางวั นบ าง ลั กษณะ การเรี ยนรู ของเราจึ งเป นการเรี ยนไปด วยและสอนไปด วยในตั ว” บุ ษบาให ความเห็ นเพิ่ มเติ มว า วิ ทยาลั ยแห งนี้ ถื อเป นสถานที่ เป ดกว าง ทางการศึ กษาให คนในชุ มชนได ยกระดั บความรู ของตนเองอย าง แท จริ ง โดยดู จากประสบการณ ของเธอที่ มี ลู กศิ ษย มาเรี ยนนวด แผนไทยว าการได สอนเหล านั กเรี ยนที่ มี อาชี พเป นลู กจ างให บริ การ ในร านนวด พอมาได ความรู เพิ่ มเติ มจากที่ แห งนี้ ก็ ทำให พวกเขามี โอกาสพั ฒนาตั วเองให กลายเป นเจ าของร านนวดได ถื อเป นความ ภู มิ ใจของทั้ งตั วผู สอนและของวิ ทยาลั ยเองที่ ได ทำหน าที่ นี้ ด วยเห็ นถึ งวิ สั ยทั ศน พั นธกิ จในการผสานนโยบายการเป ด ตลาดสู ประชาคมเศรษฐกิ จอาเซี ยนของวิ ทยาลั ยชุ มชนสระแก ว เอสโซ จึ งได ร วมสนั บสนุ นให สถาบั นแห งนี้ ทำหน าที่ เป นสถาบั นทาง วิ ชาการเพื่ อพั ฒนาและยกระดั บความเป นอยู ของชุ มชนอย างแท จริ ง นอกเหนื อจากการทำหน าที่ เผยแพร วั ฒนธรรมความเป นไทยไปสู เพื่ อนบ านให ได เข าใจเมื องไทยมากขึ้ น การสนั บสนุ นของเอสโซ จึ งเหมื อนสะพานเชื่ อมโอกาสใน อนาคตของผู คนในชุ มชนจั งหวั ดสระแก วให มี ความมั่ นคงทางอาชี พ ได สร างเสริ มศั กยภาพของตนเอง และนำความรู ที่ ได กลั บมารั บใช ชุ มชนของตนเองอี กทอดหนึ่ ง

และสั งคม ทำให วิ ทยาลั ยชุ มชนสระแก ว เป นตั วแทนของสถาบั น การศึ กษาที่ ไร ขี ดจำกั ดทั้ งผู เรี ยนและผู สอน “เราต องมี ความคล องตั วในการจั ดการศึ กษาที่ เอื้ อกั บชุ มชน ให มากที่ สุ ด แม จะถู กกำหนดจากกรอบระเบี ยบของทางหน วยงาน ต นสั งกั ดที่ เป นภาครั ฐ แต วิ ทยาลั ยก็ พยายามหาแนวทางที่ ทำให ทุ กฝ ายได ประโยชน มากที่ สุ ด” ศิ ระพจต จริ ยาวุ ฒิ กุ ล ผู อำนวยการ วิ ทยาลั ยชุ มชนสระแก ว ให ภาพที่ ชั ดเจนของหลั กการและปรั ชญา ในการจั ดการเรี ยนรู ของวิ ทยาลั ยแห งนี้ ซึ่ งถื อว ามี จุ ดเด นในการ บริ หารงานคื อ การสร างการมี ส วนร วมจากหน วยงานทุ กภาคส วน ของชุ มชนผ านคณะกรรมการสภาวิ ทยาลั ยที่ มาจากการสรรหา ผู ทรงคุ ณวุ ฒิ ผู มี ประสบการณ ครู ภู มิ ป ญญา ปราชญ ท องถิ่ น นั กธุ รกิ จท องถิ่ น และผู มี ความรู ความเชี่ ยวชาญ เพื่ อให มาร วมกั น ไม ใช เพี ยงมี หน าที่ ให คำปรึ กษาและควบคุ มการทำงานของวิ ทยาลั ย แต ยั งมี ส วนร วมในการกำหนดนโยบายจั ดหลั กสู ตรสถานศึ กษา อี กด วย เมื่ อคณะกรรมการสภาหารื อกั นว าอยากให วิ ทยาลั ยจั ด หลั กสู ตรที่ สอดคล องกั บความต องการของชุ มชนในพื้ นที่ อย างแท จริ ง ผู อำนวยการวิ ทยาลั ยในฐานะหั วขบวนขององค กรจึ งต องมี วิ สั ยทั ศน ที่ ชั ดเจน เข าใจถึ งความต องการของชุ มชนและออกแบบ แนวทางการจั ดการให ชุ มชนเข าถึ งความต องการได อย างแท จริ ง “เนื่ องจากการจั ดการเรี ยนรู ของวิ ทยาลั ยแห งนี้ ต องตอบโจทย ชุ มชนได ทุ กระดั บ ตั้ งแต ระดั บจั งหวั ดลงมาจนถึ งหมู บ าน ทำให เรา ต องทำงานร วมกั นอย างใกล ชิ ดทุ กระดั บไปด วย ตั วผมเองโชคดี ที่ เคยมี ประสบการณ ในการทำงานกั บหลายระดั บทั้ งในภาคประชา- สั งคมและหน วยงานธุ รกิ จ ทำให ได เรี ยนรู การบริ หารงานแบบแนว ราบมากกว าแนวดิ่ ง ขณะเดี ยวกั น เราต องจั ดการศึ กษาสองแบบ เป นหลั กคื อ ระดั บอนุ ปริ ญญา และระยะสั้ น แต มั นก็ ยั งไม เพี ยงพอ เราจึ งต องออกแบบหลั กสู ตรที่ เรี ยกว า โปรเจ็ คเบส (Project-Based Learning) คื อการจั ดการเรี ยนรู โดยคำนึ งผู เรี ยนเป นสำคั ญ ทำ อย างไรให ผู เรี ยนอยู ดี มี สุ ข เราต องเอาสถานที่ ของผู เรี ยนเป นตั วตั้ ง และให ความรู ทุ กด านทั้ งเป นการศึ กษาต อ การศึ กษาอาชี พ และ การศึ กษาที่ ตอบสนองความต องการของผู เรี ยนเป นหลั ก” ในการออกแบบหลั กสู ตรที่ ตอบสนองต อความต องการของ ผู ประกอบการและผู เรี ยนนั้ น ทางวิ ทยาลั ยวางแผนว าจะเชิ ญ ผู ประกอบการทั้ งหมดที่ ทำธุ รกิ จการโรงแรมมาพู ดคุ ยเพื่ อให ทราบ ถึ งความต องการว าหากอยากได ผู ช วยทำงานในโรงแรม พวกเขา มองหาคนแบบไหน มี คุ ณสมบั ติ อย างไร อี กทั้ งยั งต องฟ งเสี ยง ผู เรี ยนด วยเช นกั นว าจะเรี ยนด วยวิ ธี การอย างไร ในช วงเวลาไหน ระยะเวลาเรี ยนควรเป นเท าไหร กระบวนการนี้ จึ งถื อเป นการ ออกแบบการเรี ยนรู ที่ สร างการมี ส วนร วมจากผู มี ส วนได ส วนเสี ย อย างแท จริ ง โดยวิ ทยาลั ยชุ มชนสระแก วเป ดโอกาสให ผู เรี ยนอย าง แท จริ ง ก็ คื อทั้ งอายุ และเพศของผู เรี ยนไม มี ข อจำกั ดใดๆ ทั้ งสิ้ น

“คณะกรรมการเรามี การประชุ มกั นเดื อนละหนึ่ งครั้ ง โดยคณะกรรมการมาจากหลากหลายที่ เช น หอการค า สภา อุ ตสาหกรรม และผู ทรงคุ ณวุ ฒิ จากทุ กภาคส วน ในการประชุ ม แต ละครั้ ง ก็ มี วาระประจำเดื อน และพู ดคุ ยกั นถึ งการออกแบบ หลั กสู ตรสถานศึ กษาโดยเราเน นย้ ำถึ งการจั ดหลั กสู ตรที่ ต องให ผู เรี ยนนำไปใช ได จริ ง ตอบสนองกั บการที่ เขาจะนำไปประกอบ อาชี พได โดยแต ละหลั กสู ตร หากมี ผู เรี ยน ๒๐ คน เราก็ พร อมจะ เป ดให ตามความต องการ รวมทั้ งยั งให ครู ออกไปสอนตามศู นย การเรี ยนรู ที่ มี อยู ตามอำเภอและหมู บ านได โดยค าเรี ยนถู กมาก ซึ่ งเรื่ องนี้ ถื อเป นการเอื้ ออำนวยความสะดวก ทำให ผู เรี ยนมี โอกาส เข าถึ งการศึ กษาอย างแท จริ ง”

ศุ ภชั ย ยุ วถาวร ประธานกรรมการสภาวิ ทยาลั ยชุ มชนสระแก ว

“สิ่ งที่ เอสโซ สนั บสนุ นในขั้ นเริ่ มต นให แก วิ ทยาลั ยชุ มชน สระแก วแห งนี้ คื อการบริ จาคคอมพิ วเตอร โน ตบุ ค จำนวน ๒๐ เครื่ อง ให กั บศู นย การเรี ยนรู รวมทั้ งบริ จาคเงิ นเพื่ อสนั บสนุ น ในการจั ดการเรี ยนรู ของวิ ทยาลั ยเป นจำนวนเงิ นสามแสนบาทถ วน เมื่ อเอสโซ เข ามา จึ งเหมื อนเรามี เครื่ องยนต เพิ่ มมาอี กตั วในการ ขั บเคลื่ อนการทำงานของเราให เร็ วขึ้ น นั่ นแปลว าภาครั ฐก็ ต อง ตื่ นตั วมากขึ้ นตามไปด วย เอสโซ ทำให เห็ นว าเราต องจั ดการตั วเอง อี กหลายเรื่ อง เพื่ อให เราทำงานอย างมี ความพร อมกั บหน วยงาน ภายนอกได สะดวกมากขึ้ น”

ศิ ระพจต จริ ยาวุ ฒิ กุ ล ผู อำนวยการวิ ทยาลั ยชุ มชนสระแก ว

“วิ ทยาลั ยชุ มชนสระแก ว ถื อเป นสถานที่ ที่ ให โอกาสแก ผม ผมมาเรี ยนที่ นี่ เป นรุ นที่ ๒ การได มาเรี ยนในวิ ทยาลั ยทำให เราได รู จั กคนอี กมากมาย หลากหลายอาชี พ และเป ดโลกทั ศน ทั้ งในการ ทำงานและการใช ชี วิ ตของเรา หลั งจากนั้ น เราก็ เป ดให คนในอำเภอ คลองหาดมาใช สถานที่ แห งนี้ คื อ เทศบาลเป นที่ เรี ยนในวั นเสาร อาทิ ตย สำหรั บวิ ทยาลั ยด วย โดยไม คิ ดค าใช จ ายใดๆ ทั้ งสิ้ น ถื อเป น การตอบแทนบุ ญคุ ณแก วิ ทยาลั ย เพราะเราก็ มี คนในที่ ทำงานมา เรี ยนที่ วิ ทยาลั ยแห งนี้ ถ าไม มี วิ ทยาลั ย เราอาจจะต องใช ความ พยายามเพิ่ มมากขึ้ น และอาจไม มี แรงดึ งดู ดให ตั วเองมาไกลถึ ง ขนาดนี้ การได มาเรี ยนที่ นี่ ทำให เรามี โอกาสก าวหน าในชี วิ ตการ ทำงานได ในแบบที่ เป นจริ ง” นั่ นคื อคำกล าวย อนรำลึ กถึ งความก าวหน าในอาชี พของ ชาตรี จั นทกิ จ นายกเทศบาลอำเภอคลองหาด และเป นคำพู ดสะท อน ให เห็ นถึ งความสำคั ญของการจั ดการศึ กษาที่ สามารถตอบสนอง ความฝ นที่ ทำให เป นไปได จริ งได ไม ยากสำหรั บผู คนในท องถิ่ นที่ อยู ห างจากศู นย กลางการศึ กษา

Buddhist Holy Days and Shaving Days in Thai Calendars

Small yellow circles, dark circles and half circles on Thai calendars indicate the form of moon in the month. There are four Buddhist holy days in a month. As monks shave their head one day before the Buddhist holy days, the day is called a shaving day. The tradition of making merits on Buddhist holy days was dated back in the Sukhothai period. Aside from the monthly Buddhist holy days, there are special Buddhist holy days when Thais performed religious ceremonies to commemorate special Buddhist events.

â´Â ÃÍ§ÈÒÊµÃÒ¨ÒÃÂ ¹Ñ ¹·Ò ¢Ø ¹ÀÑ ¡´Õ

เดื อน ๖ เดื อน ๘ เดื อน ๑๐ และเดื อน ๑๒ วั นสิ้ นเดื อนตรงกั บ วั นแรม ๑๕ ค่ ำ แต ถ าเป น เดื อนขาด หรื อ เดื อนคี่ หมายถึ งเดื อน ที่ มี ๒๙ วั น คื อเดื อนอ าย เดื อน ๓ เดื อน ๕ เดื อน ๗ เดื อน ๙ และ เดื อน ๑๑ วั นสิ้ นเดื อนตรงกั บแรม ๑๔ ค่ ำ ซึ่ งวั นสิ้ นเดื อนที่ ตรงกั บ วั นแรม ๑๔ ค่ ำหรื อแรม ๑๕ ค่ ำนี้ เรี ยกได อี กอย างหนึ่ งว า วั นดั บ ทั้ งนี้ แต ละเดื อนมี ๒ ป กษ กึ่ งเดื อนข างขึ้ นเรี ยก กุ ศลป กษ หมายถึ ง ฝ ายขาว เน นเอาที่ แสงเดื อนสว าง ส วนกึ่ งเดื อนข างแรมเรี ยก กาฬป กษ หมายถึ งฝ ายดำ เน นเอาที่ เดื อนมื ด วั นพระ นั บจากการโคจรของดวงจั นทร กั บโลกล อมกั น ตั้ งแต พระจั นทร ขึ้ นถึ งพระจั นทร ดั บ เริ่ มขึ้ น ๑ ค่ ำจนเต็ มดวงเป น กลาง เดื อนขึ้ น ๑๕ ค่ ำ แล วค อยดั บที ละน อยจนดั บทั้ งดวงเป น สิ้ นเดื อน แรม ๑๕ ค่ ำ จั นทรคติ เป นวิ ธี นั บวั นอย างหนึ่ งโดยถื อเอาการ เดิ นของดวงจั นทร เป นหลั ก (คู กั บ สุ ริ ยคติ ซึ่ งเป นวิ ธี นั บวั นอย าง ป จจุ บั น โดยถื อกำหนดองศาของดวงอาทิ ตย เป นหลั ก) เดื อนคู หรื อ เดื อนเต็ มมี ๖ เดื อน เดื อนละ ๓๐ วั น รวม ๑๘๐ วั น เดื อนคี่ หรื อ เดื อนขาดมี ๖ เดื อน เดื อนละ ๒๙ วั น รวม ๑๗๔ วั น รวมทั้ งป จั นทรคติ มี ๓๕๔ วั น (น อยกว าป สุ ริ ยคติ ที่ มี ๓๖๕ วั น ซึ่ งหากป ใด มี วั นอธิ กสุ รทิ นหรื อวั นที่ เพิ่ มขึ้ นในป สุ ริ ยคติ คื อในป นั้ นเพิ่ มวั นเข า ในเดื อนกุ มภาพั นธ อี กวั นหนึ่ งเป น ๒๙ วั น ป นั้ นก็ จะมี ๓๖๖ วั น) ดั งนั้ นเมื่ อป จั นทรคติ ผ านไป ๓ ป จะมี เดื อนอธิ กมาสเพิ่ มขึ้ นในป จั นทรคติ ๑ เดื อน ในป นั้ นจะมี ๑๓ เดื อน เป นเดื อน ๘ สองหน เรี ยกว าเดื อน ๘ สอง ๘ และบางป ก็ มี อธิ กวารเป นวั นที่ เพิ่ มขึ้ นใน ป จั นทรคติ คื อในป นั้ นเดื อน ๗ ซึ่ งปกติ เป นเดื อนขาดก็ กลายเป น เดื อนเต็ มมี ๓๐ วั น วั นพระถื อเป นวั นสำคั ญทางพระพุ ทธศาสนา โดยเฉพาะวั น ขึ้ นหรื อแรม ๑๕ ค่ ำ หรื อหากเป นเดื อนขาดก็ แรม ๑๔ ค่ ำ เป นวั นที่ พระลงอุ โบสถฟ งพระปาติ โมกข ที่ มี พระพุ ทธานุ ญาตให สวดในที่ ประชุ มสงฆ ทุ กกึ่ งเดื อน และเป นวั นประชุ มสำคั ญของพุ ทธศาสนิ กชน เพื่ อปฏิ บั ติ กิ จกรรมทางพระพุ ทธศาสนาประจำสั ปดาห โดยตั้ งใจ

ผู คนส วนใหญ ในสั งคมย อมคุ นเคยกั บปฏิ ทิ นเพื่ อดู วั นเดื อนป ทั้ งที่ เป นแผ นพก เป นฉบั บ เป นอั น หรื อเป นเล มซึ่ งเป นปฏิ ทิ นหลวง พระราชทานสำหรั บความสุ ขป ใหม หากสั งเกตปฏิ ทิ นบางฉบั บ จะพบสั ญลั กษณ พระพุ ทธรู ป หรื อดวงจั นทร ครึ่ งดวงและเต็ ม ดวง มี ตั วอย างดั งนี้ ถ าเป นดวงจั นทร ครึ่ งดวงสี เหลื อง รู ปครึ่ ง วงกลมซี กขวา จะมี คำอธิ บายใต วั นที่ นั้ นว า “ขึ้ น ๘ ค่ ำ เดื อน...” ถ าเป นดวงจั นทร เต็ มดวงสี เหลื อง จะมี คำอธิ บายใต วั นที่ นั้ นว า “ขึ้ น ๑๕ ค่ ำ เดื อน...” ถ าเป นดวงจั นทร ครึ่ งดวงสี ดำรู ปครึ่ งวงกลม ซี กซ าย จะมี คำอธิ บายใต วั นที่ นั้ นว า “แรม ๘ ค่ ำ เดื อน...” หรื อ ถ าเป นดวงจั นทร เต็ มดวงสี ดำ ก็ จะมี คำอธิ บายใต วั นที่ นั้ นว า “แรม ๑๔ หรื อ ๑๕ ค่ ำ เดื อน...” เป นต น วั นพระบนปฏิ ทิ นไทย จากคำอธิ บายใต วั นที่ ของแต ละเดื อนดั งกล าวข างต น ทำให ผู ดู ปฏิ ทิ นที่ เป นพุ ทธศาสนิ กชนระลึ กได ว าวั นนั้ นคื อ วั นพระ ซึ่ งเป น วั นที่ มี กำหนดในปฏิ ทิ นจั นทรคติ ปรากฏเดื อนหนึ่ งมี ๔ วั น คื อวั น ขึ้ น ๘ ค่ ำ ขึ้ น ๑๕ ค่ ำ แรม ๘ ค่ ำ และแรม ๑๕ ค่ ำ ในกรณี เดื อน เต็ ม หรื อ เดื อนคู ซึ่ งหมายถึ งเดื อนที่ มี ๓๐ วั น คื อเดื อนยี่ เดื อน ๔

ไปวั ดเพื่ อทำบุ ญถวายภั ตตาหารแด พระสงฆ และฟ งพระธรรมเทศนา และถื อศี ล ๘ หรื ออุ โบสถศี ล จึ งเรี ยกว าวั นอุ โบสถด วย หรื อเรี ยกกั น ทั่ วไปอี กคำหนึ่ งว า วั นธรรมสวนะ คื อเป นวั นถื อศี ลฟ งธรรมนั่ นเอง ในสมั ยกรุ งสุ โขทั ยเป นราชธานี ปรากฏในศิ ลาจารึ กพ อขุ น- รามคำแหงมี ใจความว า กรุ งสุ โขทั ยเบื้ องทิ ศตะวั นออกมี วิ หารอั นราม คื อมี วิ หารอั นสวยงาม แสดงว าในกรุ งสุ โขทั ยมี วั ดและพระสงฆ ใน พระพุ ทธศาสนามาช านาน ต อมาพ อขุ นฯ ทรงสดั บกิ ตติ ศั พท พระ- สงฆ นิ กายเถรวาทลั ทธิ ลั งกาวงศ ที่ เมื องนครศรี ธรรมราชว าปฏิ บั ติ เคร งถู กต องตามระบอบพระธรรมวิ นั ยของพระพุ ทธเจ า น าศรั ทธา เลื่ อมใสมากกว าพระสงฆ ในนิ กายอาจริ ยวาท หรื อ มหายานที่ แพร มาจากจี น จึ งได ทรงอาราธนาให จาริ กขึ้ นไปโปรดชาวสุ โขทั ย พระสงฆ ชาวนครฯ เมื่ อจาริ กถึ งสุ โขทั ยแล วก็ นิ ยมอยู ในอรั ญญิ กคื อ ป าห างเมื องออกไปอั นเป นที่ สงั ดตามอริ ยประเพณี เมื่ อถึ งวั นธรรมสวนะพ อขุ นฯ ก็ ทรงช างเสด็ จไปยั งวั ดอรั ญญิ ก ทรงโอยทานและรั กษาศี ลเป นประจำ ในฐานะที่ ทรงเป นพุ ทธมามกะ ที่ ดี และทรงเป นเอกอั ครศาสนู ปถั มภกจึ งโปรดให พระสงฆ นั่ งเทศนา บนพระแท นมนั งคศิ ลาอาสน เพื่ อโปรดประชาชนในวั นธรรมสวนะ ด วย ทำให ประชาชนชาวเมื องสุ โขทั ยได เข าวั ดทำทานรั กษาศี ลตาม เสด็ จพระองค ทุ กวั นพระ ทั้ งยั งมี ศรั ทธาเลื่ อมใสช วยกั นสร างวั ด ให บุ ตรหลานได เข าบรรพชาอุ ปสมบทเป นจำนวนมาก นั บแต นั้ น พุ ทธศาสนิ กชนทั่ วไปจึ งถื อเอาวั นธรรมสวนะ เป นวั นเข าวั ดรั บศี ล ฟ งธรรมสื บมา ป จจุ บั นยั งคงเหลื อธรรมเนี ยมปฏิ บั ติ ศาสนกิ จในวั นพระอยู แต เฉพาะประเทศที่ นั บถื อพระพุ ทธศาสนาเถรวาท ได แก ศรี ลั งกา เมี ยนมาร ลาว กั มพู ชา และไทยเท านั้ น ซึ่ งเดิ มประเทศเหล านี้ ถื อวั นพระเป นวั นหยุ ดราชการ ทางราชการไทยในสมั ยรั ฐบาล จอมพลแปลก พิ บู ลสงคราม เป นนายกรั ฐมนตรี ก็ มี ประกาศให วั นโกนและวั นพระเป นวั นหยุ ดราชการเพื่ อให บรรดาข าราชการ ครู และนั กเรี ยนไปวั ดปฏิ บั ติ ศาสนกิ จซึ่ งเป นหน าที่ สำคั ญของ พุ ทธศาสนิ กชน วั นพระสำคั ญพิ เศษบนปฏิ ทิ นไทย โดยทั่ วไปชาวบ านถื อกั นว า วั นพระมี ๓ ระดั บ ได แก วั นพระ เล็ กคื อขึ้ นหรื อแรม ๘ ค่ ำ มี ความสำคั ญน อยกว าวั นพระใหญ คื อขึ้ น หรื อแรม ๑๕ ค่ ำ หรื อถ าเดื อนขาดก็ แรม ๑๔ ค่ ำดั งกล าวแล ว และ วั นพระสำคั ญพิ เศษคื อวั นเพ็ ญขึ้ น ๑๕ ค่ ำ ซึ่ งเป นวั นที่ มี เหตุ การณ สำคั ญที่ เกี่ ยวข องกั บพระพุ ทธเจ าเกิ ดขึ้ น ในป หนึ่ งมี ๓ วั น ได แก วั นมาฆบู ชา วั นวิ สาขบู ชา และวั นอาสาฬหบู ชา วั นมาฆบู ชา หรื อ วั นจาตุ รงคสั นนิ บาต เป นวั นเพ็ ญเดื อน ๓ เป นวั นพระสำคั ญพิ เศษอั นดั บแรกของป เป นวั นทำบุ ญพิ เศษทาง พระพุ ทธศาสนาเพื่ อระลึ กถึ งเหตุ การณ สำคั ญที่ เกิ ดขึ้ นอั นเกี่ ยวข อง

กั บพระพุ ทธเจ า ดั งนี้ ๑) พระสงฆ พระพุ ทธสาวกจำนวน ๑,๒๕๐ รู ป (จาก ๑,๓๔๐ รู ป) เป นพระอรหั นต ปฏิ สั มภิ ทาญาณ ๒) พระ สงฆ พระพุ ทธสาวกทั้ งหมดนั้ นเป นเอหิ ภิ กขุ พระพุ ทธเจ าประทาน อุ ปสมบทด วยพระองค เอง ๓) พระสงฆ พระพุ ทธสาวกทั้ งหมดนั้ น มาเองโดยมิ ได นั ดหมายกั น และ ๔) วั นนั้ นเป นวั นเพ็ ญมาฆะ พระจั นทร เสวยฤกษ มาฆนั กษั ตร โอกาสนั้ นซึ่ งเป นเหตุ การณ อั นอั ศจรรย นั กและตลอดพระ ชนมชี พมี เพี ยงครั้ งเดี ยวเท านั้ น ดั งนั้ นพระพุ ทธเจ าจึ งโปรดให การ มาของพระพุ ทธสาวกทั้ งหมดนั้ นเป นการประชุ มใหญ พิ เศษโดย พระพุ ทธองค ทรงแสดงโอวาทปาติ โมกข คื อทรงประกาศ หลั ก คำสอน ที่ เป นหั วข อใหญ ในลั ทธิ ใหม ของพระองค และหลั กครู หรื อ หลั กของผู ทรงสอนลั ทธิ นั้ นในที่ ประชุ มพระสงฆ เพื่ อเป นหลั กการ สั่ งสอนในกาลต อมาตราบป จจุ บั น ทรงประกาศว าโอวาทปาติ โมกข เป น หลั กคำสอนสำคั ญของ พระพุ ทธศาสนา มี ใจความสำคั ญ ๓ ประการดั งนี้ ๑) ไม ทำบาป ทุ กชนิ ด สพฺ ปาปสฺ ส อกรณํ ๒) ทำกุ ศลตามสามารถ กุ สลสฺ สู ปสมฺ ปทา ๓) ทำจิ ตของตนให ผ องแผ ว สจิ ตฺ ตปริ โยทปนํ แล วทรง แสดง หลั กคร ู หรื อหลั กของผู สอนไว ดั งนี้ ๑) ต องมี ขั นติ ความอดทน ๒) ต องมุ งสอนความสงบ ๓) ต องไม ร ายต อผู ใด ๔) ต องเอาดี ต อดี ๕) ต องอยู ในระเบี ยบวิ นั ย ๖) ต องรู ประมาณการกิ นอยู ๗) ต อง ตั้ งใจให แน วแน ทำแต สิ่ งที่ ดี มี คุ ณประโยชน เท านั้ น การทรง ประกาศและการทรงแสดงดั งกล าวเป นเหตุ การณ พิ เศษครั้ งแรก ที่ เกิ ดขึ้ นที่ เกี่ ยวกั บพระพุ ทธเจ าในวั นเพ็ ญมาฆะ ก อนหน าเสด็ จปริ นิ พพานประมาณ ๓ เดื อน พระพุ ทธเจ า ประทั บ ณ ปาวาลเจดี ย นครเวสาลี แคว นวั ชชี วั นนั้ นพระพุ ทธองค ทรงแสดงอิ ทธิ บาทธรรม ๔ ประทานพระอานนท ดั งนี้ ๑) ฉั นทะ ความรั กงานในหน าที่ ๒) วิ ริ ยะ เพี ยรทำงานในหน าที่ ๓) จิ ตตะ เอาใจจดจ อฝ กใฝ ในการงาน และ ๔) วิ มั งสา ตรวจตราการงาน ที่ ทำแล วและยั งไม ทำ โดยมี พระพุ ทธาธิ บายว า อิ ทธิ บาทธรรมนี้ มี อานิ สงส มากนั ก ผู ที่ เจริ ญให มี ในตน แม หมดอายุ แล วก็ ยั งต ออายุ ได ครั้ นเมื่ อพระอานนท ออกจากที่ เฝ าแล ว พระยามารมี โอกาสเข า ไปเฝ าพร อมทู ลขอให เสด็ จปริ นิ พพาน พระพุ ทธองค ทรงพิ จารณา สั งขารแล วปลงพระทั ยอย างมี พระสติ สั มปชั ญญะว าจะเสด็ จปริ - นิ พพาน จึ งมี พระพุ ทธดำรั สว า “ดู กรมาร อี กสามเดื อนนั บแต นี้ ตถาคตจั กนิ พพาน” ซึ่ งนั บเป นเหตุ การณ พิ เศษอี กประการหนึ่ ง ที่ เกิ ดขึ้ นเกี่ ยวกั บพระพุ ทธองค ด วยเหตุ การณ พิ เศษที่ เกิ ดขึ้ นทั้ ง ๒ ครั้ งที่ ล วนเกี่ ยวข องกั บ พระพุ ทธเจ าในวั นเพ็ ญมาฆะดั งกล าว ดั งนั้ นวั นมาฆบู ชาจึ งเป น วั นพระสำคั ญพิ เศษของพระพุ ทธศาสนาที่ บรรดาชาวพุ ทธพึ งทำ บู ชาพิ เศษ หากปล อยให วั นนี้ ผ านไปโดยมิ ได ทำบู ชาใหญ เลย ย อม จั ดว าเสี ยป อี กทั้ งเสี ยที ที่ ปล อยให ชี วิ ตว างความหมาย

วั นวิ สาขบู ชา เป นวั นเพ็ ญเดื อน ๖ เป นวั นพระสำคั ญพิ เศษ อั นดั บสองของป เป นวั นทำบุ ญพิ เศษทางพระพุ ทธศาสนาเพื่ อระลึ ก ถึ งเหตุ การณ สำคั ญที่ เกิ ดขึ้ นอั นเกี่ ยวข องกั บพระพุ ทธเจ าที่ พุ ทธ- ศาสนิ กชนควรจดจำไว เป นพิ เศษ ดั งนี้ ๑) เป นวั นประสู ติ ของ พระพุ ทธเจ า ณ ป าลุ มพิ นี วั น ซึ่ งเป นดิ นแดนที่ อยู ระหว างกรุ ง กบิ ลพั สดุ กั บกรุ งเทวทหนครติ ดต อกั น ๒) เป นวั นตรั สรู ของพระ- พุ ทธเจ าในอี ก ๓๕ ป ต อมา ณ ตำบลอุ รุ เวลาเสนานิ คม แขวงเมื อง พาราณสี ๓) เป นวั นเสด็ จดั บขั นธปริ นิ พพานของพระพุ ทธเจ าเมื่ อ เวลาผ านไปอี ก ๔๕ ป ที่ สาลวโนทยานใต ต นรั งคู แขวงเมื องกุ สิ นารา นั บเป นเหตุ การณ พิ เศษที่ เกิ ดขึ้ นกั บพระพุ ทธเจ าในวั นเพ็ ญ วิ สาขะดิ ถี เดี ยวกั น จึ งถื อว าวั นวิ สาขบู ชาเป นวั นพระสำคั ญพิ เศษ ในพระพุ ทธศาสนาที่ บรรดาพุ ทธศาสนิ กชนต างเข าวั ดบู ชาพระ พุ ทธเจ าเป นพิ เศษและเดิ นเที ยนเพื่ อรำลึ กถึ งพระป ญญาธิ คุ ณ พระ บริ สุ ทธิ คุ ณ และพระกรุ ณาธิ คุ ณแห งพระพุ ทธองค วั นอาสาฬหบู ชา เป นวั นเพ็ ญเดื อน ๘ เป นวั นพระสำคั ญ พิ เศษอั นดั บสุ ดท ายของป เป นวั นทำบุ ญพิ เศษทางพระพุ ทธศาสนา เพื่ อระลึ กถึ งเหตุ การณ สำคั ญที่ บั งเกิ ดขึ้ นอั นเกี่ ยวข องกั บพระพุ ทธ- เจ าที่ พุ ทธศาสนิ กชนควรจดจำไว เป นพิ เศษเช นกั น ดั งนี้ ๑) เป นวั น ที่ พระพุ ทธเจ าทรงแสดงปฐมเทศนาธั มมจั กกั ปปวั ตตนสู ตร ซึ่ งเป น หลั กสั จธรรมที่ ทรงค นพบใหม ประทานแก คณะป ญจวั คคี ย ณ ป าอิ สิ ปตนมฤคทายวั น เมื องพาราณสี มี ผู เข าใจเพี ยงผู เดี ยวคื อ อั ญญาโกณฑั ญญะก็ พอพระทั ยมากแล ว ถื อเป นพยานการทรง ตรั สรู อั นแสดงว าหลั กสั จธรรมที่ ทรงค นพบใหม ถู กต องใช ได และถื อ ว าได ทรงทดสอบแล ว ๒) เป นวั นที่ พระพุ ทธเจ าทรงได ปฐมสาวก เนื่ องจากอั ญญาโกณฑั ญญะเกิ ดความเลื่ อมใสในพระธรรมคำทรง สอนของพระพุ ทธเจ า ได ทู ลขออุ ปสมบทด วยวิ ธี เอหิ ภิ กขุ อุ ปสั มปทา จึ งได ชื่ อว าเป นพระสงฆ รู ปแรกของโลก ๓) เป นวั นที่ มี พระรั ตนตรั ย ครบองค สามบริ บู รณ เป นครั้ งแรกในโลก บางที จึ งมี ผู เรี ยกวั นนี้ ว า “วั นพระธรรม” หรื อ “วั นพระธรรมจั กร” ซึ่ งหมายถึ งวั นที่ ล อแห ง พระธรรมของพระพุ ทธเจ าหมุ นเป นครั้ งแรก และ “วั นพระสงฆ ” อั นหมายถึ งวั นที่ พระสงฆ อุ บั ติ ขึ้ นครั้ งแรกในโลก แต เดิ มมาวั นอาสาฬหบู ชาไม มี พิ ธี บู ชาพิ เศษ อาจเนื่ องมาจาก เป นวั นใกล กั บวั นเข าพรรษาซึ่ งพุ ทธศาสนิ กชนทำบุ ญกุ ศลกั นเป น ประจำอยู แล ว จนกระทั่ ง พ.ศ. ๒๕๐๐ คณะสั งฆมนตรี ซึ่ งทำหน าที่ ปกครองคณะสงฆ ไทยอยู ในเวลานั้ นปรารถนาที่ จะเห็ นวั นอาสาฬห- บู ชามี ความสำคั ญเป นพิ เศษทางพระพุ ทธศาสนาอยู เป นอั นมาก จึ งออกเป นประกาศสำนั กสั งฆนายกเมื่ อวั นที่ ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๐๑ กำหนดให วั นอาสาฬหบู ชาเป นวั นสำคั ญทางพระพุ ทธ- ศาสนาพร อมทั้ งกำหนดพิ ธี อาสาฬหบู ชาขึ้ นอย างเป นทางการเป น ครั้ งแรกในประเทศไทย โดยมี พิ ธี ปฏิ บั ติ เที ยบเท ากั บวั นวิ สาขบู ชา อั นเป นวั นสำคั ญทางพระพุ ทธศาสนาสากล

อ างอิ ง

เกษม บุ ญศรี . ประเพณี ทำบุ ญเนื่ องในพระพุ ทธศาสนา. พิ มพ ครั้ งที่ ๕. กรุ งเทพมหานคร: โรงพิ มพ คุ รุ สภาลาดพร าว, ๒๕๓๑. พจนานุ กรมฉบั บราชบั ณฑิ ตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรุ งเทพฯ: นานมี บุ กส พั บลิ เคชั่ นส , ๒๕๔๖. พระไตรป ฎกฉบั บสำหรั บประชาชน. พิ มพ ครั้ งที่ ๑๐. กรุ งเทพมหานคร: โรงพิ มพ มหามกุ ฎราชวิ ทยาลั ย, ๒๕๓๐. พระเทพสุ วรรณโมลี . เจ าอาวาสวั ดป าเลไลยก วรวิ หารและ เจ าคณะจั งหวั ดสุ พรรณบุ รี . สั มภาษณ , ๙ ตุ ลาคม ๒๕๕๕. อาจ อารั ทธกานนท . “พระพุ ทธศาสนากั บลายสื อไทย,” ๗๐๐ ป แห งลายสื อไทย. กรุ งเทพมหานคร: โรงพิ มพ กรุ งสยามการพิ มพ , ๒๕๒๖.

แต วั นอาสาฬหบู ชาถื อเป นวั นสำคั ญแห งวั นเพ็ ญอาสาฬห ที่ กำหนดให เป นวั นหยุ ดราชการเฉพาะในประเทศไทยเท านั้ น ส วนใน ต างประเทศอื่ นๆ ที่ นั บถื อพระพุ ทธศาสนานิ กายเถรวาท ยั งไม ได ให ความสำคั ญกั บวั นอาสาฬหบู ชาเที ยบเท ากั บวั นวิ สาขบู ชาสากล

ข อสั งเกตเกี่ ยวกั บปฏิ ทิ นไทย ในพระไตรป ฎกระบุ ถึ งพระพุ ทธปณิ ธานของพระพุ ทธองค ก อนตั ดสิ นพระทั ยทรงปลงสั งขารว าทรงตั้ งความปรารถนาให พุ ทธศาสนิ กชนทั่ วไปเข าใจธรรม ปฏิ บั ติ ธรรม และเผยแผ ธรรม จนกระทั่ ง พ.ศ. ๒๓๖ มี การเผยแผ พระพุ ทธศาสนามายั งดิ นแดน สุ วรรณภู มิ นั กโบราณคดี เชื่ อว า เมื องอู ทองเป นจุ ดกำเนิ ดพระพุ ทธ ศาสนาในสยาม มี เสาเสมาธรรมจั กรสมั ยพระเจ าอโศกมหาราช ประดิ ษฐานเป นหลั กพยานอยู กั บมี พระโสณะและพระอุ ตตระเถระ ชาวอิ นเดี ยเดิ นทางมาเผยแผ ที่ เมื องนครปฐม โดยมี พระปฐมเจดี ย องค เดิ มและรู ปธรรมจั กรกวางหมอบเป นหลั กฐานสำคั ญยื นยั นได ป จจุ บั นพระพุ ทธศาสนาบริ เวณเมื องอู ทองและเมื องนครปฐมยั งคง เจริ ญรุ งเรื องเช นเดี ยวกั บทุ กภู มิ ภาคของประเทศไทยที่ พุ ทธศาสนิ กชน รั บพระพุ ทธปณิ ธานมาปฏิ บั ติ ตามเป นหลั กธรรมประจำจิ ตใจ บั ดนี้ ภาวการณ ของโลกเปลี่ ยนไป ชาวโลกกลายเป นอั นหนึ่ ง อั นเดี ยวกั นด วยเหตุ แห งความเจริ ญทางวั ตถุ ธรรม เป นต นว าวั น ป ใหม ของไทยเปลี่ ยนไปเป นวั นเดี ยวกั บวั นป ใหม สากล ป จจุ บั นปฏิ ทิ นไทยส วนใหญ มี น อยที่ เน นสั ญลั กษณ วั นพระ ยิ่ งราชการไทยเปลี่ ยนวั นหยุ ดราชการจากวั นโกนและวั นพระมา เป นวั นหยุ ดสากลวั นเสาร และวั นอาทิ ตย ด วยแล ว พุ ทธศาสนิ กชน ไทยอาจจะลื มไปว า วั นพระ เป นวั นพระพุ ทธศาสนาที่ พึ งควรจะ รั กษาไว มิ ให เสื่ อมไป จึ งน าเสี ยดายถ าปฏิ ทิ นไทยจะไม ใส สั ญลั กษณ วั นพระไว ให ได ดู กั นต อไป

วั นโกนบนปฏิ ทิ นไทย ดั งเป นที่ ทราบแล วว า เดื อนทางจั นทรคติ มี ปรากฏวั นพระ อยู บนปฏิ ทิ นไทยเดื อนละ ๔ วั น สมั ยก อนไม มี ปฏิ ทิ นใช กั นทั่ วไป จะมี ใช เฉพาะในกลุ มชนชั้ นสู งเท านั้ น คนบ านนอกไม มี ปฏิ ทิ นดู “จึ งอาศั ยดู หั วพระเป นปฏิ ทิ น...” เมื่ อใดชาวบ านสั งเกตเห็ นพระ ปลงผมก็ ทราบทั นที ว าวั นนั้ นเป น วั นโกน พระวิ นั ยป ฎกไม ได ระบุ ว าพระสงฆ จะต องปลงผมในวั นใด แต ระบุ เรื่ องข อห ามเกี่ ยวกั บผมของพระสงฆ ดั งนี้ “ทรงห ามไว ผม เกิ น ๒ เดื อน หรื อไว ผมยาวเกิ น ๒ นิ้ ว...” จึ งเกิ ดขนบธรรมเนี ยม โกนผมหลั งเที่ ยงวั นในวั นขึ้ น ๑๔ ค่ ำของทุ กเดื อน หากพระสงฆ ไม โกนผมจะดู หน าซี ด แต ถ าโกนผมจะดู หน าใส เวลาลงโบสถ ทำ อุ โบสถสั งฆกรรมจะมองเห็ นศี รษะโล นเหมื อนๆ กั น ด วยเหตุ ที่ พระสงฆ ปลงผมในวั นขึ้ น ๑๔ ค่ ำ จึ งเรี ยกวั นนั้ นว าเป นวั นโกน รวมทั้ งวั นขึ้ นและแรม ๗ ค่ ำ กั บ วั นแรม ๑๓ หรื อ ๑๔ ค่ ำก็ เป น วั นโกนด วยเพราะก อนวั นพระ ๑ วั น แต ทั้ งนี้ ไม มี สั ญลั กษณ ของ วั นโกนปรากฏบนปฏิ ทิ นไทยแต อย างใด

รองศาสตราจารย นั นทา ขุ นภั กดี อดี ตรองศาสตราจารย ระดั บ ๙ ประจำภาควิ ชาภาษาไทย คณะอั กษรศาสตร มหาวิ ทยาลั ยศิ ลปากร ป จจุ บั นข าราชการบำนาญ มหาวิ ทยาลั ยศิ ลปากร เคยได รั บเชิ ญจาก บริ ษั ท เอสโซ (ประเทศไทย) จำกั ด (มหาชน) ให เป นบรรณาธิ การและผู แต งคำประพั นธ ร อยกรอง โครงการจั ดทำหนั งสื อ “ของดี ร อยสิ่ ง มิ่ งเมื องไทย”

สามโคกบ านเมื องนี้ มี ชื่ อปรากฏมาแล ว ตั้ งแต สมั ยกรุ งศรี - อยุ ธยาเป นราชธานี เป นบ านเมื องติ ดเขตพระนครทางด านทิ ศใต ริ มฝ งแม น้ ำเจ าพระยาเส นทางการค าสำเภาที่ จะออกสู ทะเลทาง อ าวไทย ในหนั งสื อ “คำให การขุ นหลวงวั ดประดู ทรงธรรม” ซึ่ งความส วนใหญ เกี่ ยวกั บประวั ติ ศาสตร สมั ยอยุ ธยาตอนปลาย ในส วนที่ ว าด วยตำแหน งยศพระราชาคณะฐานานุ กรม ได แบ ง เขตการปกครองของคณะสงฆ เป นเจ าคณะฝ ายขวา และ เจ าคณะฝ ายซ าย ในส วนเจ าคณะฝ ายซ ายมี เมื องฝ ายเหนื อ ขึ้ นสั งกั ดอยู ๔๙ เมื อง มี ชื่ อเมื อง “ สามโคก คื อ เมื อง บั วทอง ” ปรากฏอยู เป นหลั กฐาน สามโคก คื อ เมื องบั วทอง ตั้ งบ านตั้ งเมื องอยู ฝ งตะวั นตกของ แม น้ ำเจ าพระยาบริ เวณคุ งน้ ำที่ กว างใหญ ระหว างวั ดสะแก และวั ดไก เตี้ ย แม น้ ำเจ าพระยาที่ ไหลคดโค งทำให เกิ ดการ ตกตะกอนดิ นดอนลาดล้ ำชายฝ งแม น้ ำเกิ ดเป นดงบั วตลอด ริ มสองฝ งน้ ำชู ดอกออกฝ กสะพรั่ งงามตาเนิ่ นนานจนชาวพระนคร ศรี อยุ ธยาเรี ยกเมื องสามโคกนี้ ว า เมื อง “บั วทอง” เมื องที่ มี ดอกบั ว หลวงงามดั่ งทอง ดอกบั ว (Lotus) เป นบั วในสกุ ล Nelumbo มี ชื่ อทางวิ ทยา- ศาสตร Nelumbo nicifera มี ถิ่ นกำเนิ ดแถบเอเซี ยในเขตร อนและ อบอุ น เช น จี น อิ นเดี ย และไทย ดอกตู มจะป อมกลมปลายแหลม ดอกใหญ ชู ก านดอกพ นน้ ำ ดอกบานในเวลากลางวั นมี กลิ่ นหอม เกสรอ อนๆ ตรงกลางดอกเป นฝ กบั วอ อน ด านบนเป นปุ มเกสรตั วเมี ย สี เหลื องทองกระจายเต็ มรอบฝ ก มี ก านเกสรตั วผู โดยรอบเป นฝอย หนาหลายชั้ นสี ทอง ปลายก านเกสรตั วผู มี สี ขาวโดดเด นสวยงาม อยู ตรงกลาง กลี บดอกประกอบด วยกลี บเลี้ ยง ๔ – ๖ กลี บ กลี บ ดอกซ อนกั น ๔ ชั้ น มี กลี บดอกประมาณ ๑๕ – ๒๐ กลี บ ต อ ๑ ดอก กลี บดอกบั วมี สี ชมพู ปนสี ขาวสวยงามสะดุ ดตา โคนกลี บเล็ กตรงกลาง กว างปลายเรี ยวแหลม โคนกลี บมี สี เหลื องปนขาวและสี ชมพู อ อน และเป นสี ชมพู เข มเพิ่ มขึ้ นตรงปลายกลี บดอกบั ว ดอกบั วหลวงเมื่ อ ออกดอกพร อมกั นจะบานสะพรั่ งเป นสี ชมพู เกสรสี ทองเหลื องอร าม ชู ก านเต็ มดงบั วที่ มี ใบบั วสี เขี ยวเป นพื้ นริ มสองฝ งแม น้ ำเจ าพระยา ที่ สามโคก ฝ กของบั วหลวงนั้ นในส วนของเมล็ ดใช ประกอบอาหารได ทั้ งอาหารคาวและอาหารหวาน รากเหง าบั วใช ต มน้ ำดื่ ม ส วนเกสร ก็ ใช เป นสมุ นไพรรั กษาโรค และใบบั วก็ ใช เป นภาชนะห อข าวห อ อาหารการกิ นใช กั นมาตั้ งแต โบราณ ดอกของบั วหลวงกั บพระพุ ทธศาสนามี ความสำคั ญเกี่ ยวกั บ พุ ทธประวั ติ มาตลอดตั้ งแต ประสู ติ ตรั สรู ปริ นิ พพาน ดอกบั วจึ ง เป นดอกไม ที่ ชาวพุ ทธใช บู ชาพระรั ตนตรั ยมากว า ๒,๐๐๐ ป แล ว

â´Â ÇÕ ÃÇÑ ²¹ Ç§È ÈØ »ä·Â

ซ ายบน: รั ชกาลที่ ๒ พร อมขุ นนางผู ใหญ ตามเสด็ จไปรั บบั วที่ สามโคก

บน: ศาลาท าน้ ำวั ดปทุ มทอง ต.บ านปทุ มทอง อ.สามโคก ในอดี ตสมั ยรั ชกาลที่ ๒ เป นสถานที่ เสด็ จมาประทั บรั บดอกบั ว จากพระยาพิ ทั กษ ทวยหาญ ในวั นจั นทร ที่ ๑๖ ตุ ลาคม พ.ศ. ๒๓๕๘ ล าง: วั ดปทุ มทองที่ รั ชกาลที่ ๒ เสด็ จมาประทั บรั บดอกบั วที่ พลั บพลา ริ มฝ งแม น้ ำเจ าพระยาที่ สามโคก

พระราชนิ พนธ ในพระบาทสมเด็ จพระจุ ลจอมเกล าเจ าอยู หั ว ความว า “เทศนาสำหรั บแผ นดิ นเป นพระราชกุ ศลนิ จสมั ยมี มาแต เดิ มนั้ น ๓๓ กั ณฑ ซึ่ งมี เครื่ องกำหนดเครื่ องกั ณฑ คล ายบริ วารกฐิ น คื อผ าไตรแพร เงิ น ๑๐ ตำลึ ง ขนบต างๆ ดั งเช นกล าวมาในเทศนา เดื อน ๑๒ นั้ น ธรรมเนี ยมแต เดิ มเป นเทศนามหาชาติ ๒ จบ ๒๖ กั ณฑ อริ ยสั จ ๔ กั ณฑ เดื อนสิ บสอง ๓ กั ณฑ รวมเป นเทศนาวิ เศษ สำหรั บแผ นดิ น ๓๓ กั ณฑ ในรั ชกาลที่ ๑ ที่ ๒ ที่ ๓ ในเดื อนสิ บเอ็ ด วั นขึ้ น ๑๔ ค่ ำ ๑๕ ค่ ำ มี มหาชาติ แรมค่ ำ มี อริ ยสั จครบทั้ ง ๓๐ กั ณฑ เมื่ อเทศนาจบแล วจึ งเสด็ จลงลอยประที ปแต ในรั ชกาลที่ ๓ นั้ นถ าป ใดมี พระองค เจ าหม อมเจ าทรงผนวชเป นภิ กษุ และสามเณร มาก ป นั้ นก็ มี มหาชาติ ป ใดไม ใคร มี พระองค เจ าและหม อมเจ าผนวช ก็ เปลี่ ยนเทศนาปฐมสมโพธิ์ แบ งวั นละ ๓ กั ณฑ ครั้ นมาในแผ นดิ น พระบาทสมเด็ จพระจอมเกล าเจ าอยู หั ว กลางเดื อนสิ บเอ็ ดต องกั บ การฉลองพระพุ ทธรู ปพระชนมพรรษา ซึ่ งทรงทำเติ มขึ้ นเมื่ อรั ชกาล ที่ ๓ แรกมี พระพุ ทธรู ปประจำพระชนมพรรษานั้ น เคยถึ งเดื อน ๕ ขึ้ นค่ ำ ๑ ได ฉลองทุ กป ครั้ นมาถึ งรั ชกาลที่ ๔ วั นประสู ติ เดิ มอยู ใน เดื อน ๑๑ จึ งโปรดให เลื่ อนการหล อพระชนมพรรษามาหล อใน เดื อน ๑๐ การฉลองพระชนมพรรษา จึ งได มาฉลองในเดื อน ๑๑ ขึ้ น ๑๔ ค่ ำ ๑๕ ค่ ำ ที่ พระที่ นั่ งอนั นตสมาคม เทศนามหาชาติ ก็ ต อง เลื่ อนไป มี เทศนาวิ เศษเปลี่ ยนแทนวั นละกั ณฑ การเทศนามหาชาติ คงไปตกอยู ในเดื อน ๑๒ ข างขึ้ นบ าง ถึ งว าการฉลองพระพุ ทธรู ป พระชนมพรรษาไม ตกในเดื อน ๑๑ ก็ จริ ง แต ต องทำบุ ญวั นประสู ติ วั นสวรรคตพระบาทสมเด็ จพระจอมเกล าเจ าอยู หั ว ในกลางเดื อน ๑๑ จึ งเลื่ อนมหาชาติ มามี ตามเดิ มไม ได ยั งซ้ ำเดื อน ๑๒ เมื่ อเลื่ อน ฉั ตรมงคลมาทำเป นเดื อน ๑๒ ก็ ทำให การในเดื อน ๑๒ มากจน ไม มี เวลาว าง แต ถึ งกระนั้ นก็ ถู กคราวเสด็ จหั วบ านหั วเมื องเสี ยไม ได

เทศน มหาชาติ คื อ การเทศน เรื่ องมหาเวสสั นดรชาดก พระ โพธิ สั ตว บำเพ็ ญบารมี เพื่ อปรารถนาความเป นพระพุ ทธเจ ามาตั้ งแต เกิ ดเป นสั ตว เดรั จฉานหลายภพ หลายชาติ จนไม อาจกำหนดได แล วเกิ ดเป นมนุ ษย สามั ญชนจนถึ งเป นกษั ตริ ย ๑๐ ชาติ สุ ดท าย ก อนตรั สรู แต ละชาติ ทรงบำเพ็ ญบารมี ด วยจิ ตแน วแน มั่ นคง ทศบารมี ๑๐ ประการ ๑. เนกขั มบารมี ๒. วิ ริ ยบารมี ๓. เมตตา บารมี ๔. อธิ ฐานบารมี ๕. ป ญญาบารมี ๖. ศี ลบารมี ๗. ขั นติ บารมี ๘. อุ เบกขาบารมี ๙. สั จจาบารมี ๑๐. ทานบารมี การเทศน มหาชาติ ในพระบรมมหาราชวั งในสมั ยกรุ งรั ตน- โกสิ นทร นั้ นมี ปรากฏในเอกสาร “พระราชพิ ธี สิ บสองเดื อน”

“การตกแต งเครื่ องบู ชาเทศนานั้ น แบบที่ พระที่ นั่ งอมริ นทร- วิ นิ จฉั ย หลั งพระที่ นั่ งเศวตฉั ตรผู กกิ่ งไม มี ดอกไม ร อยห อยย อยเป น พวงพู ผู กตามกิ่ งไม ทั่ วไป บนพระแท นถมตั้ งพานพุ มดอกไม พานทอง สองชั้ นขนาดใหญ ขนาดเล็ กเรี ยงสองแถว ตะบะถมตั้ งหญ าแพรก ข าวตอก ดอกมะลิ ถั่ ว งา และมี พานเครื่ องทองน อยตรงหน าพระ ที่ นั่ งเศวตฉั ตรออกไป ตั้ งหมากพนมพานทองมหากฐิ นสองพาน หมากพานใหญ พานแว นฟ าสองพาน แล วพานนี้ เปลี่ ยนเป นโคมเวี ยน มี ต นไม เงิ นทองตั้ งรายสองแถว กระถางต นไม ดั ดลายคราม โคม พโอมแก วรายตลอดทั้ งสองข าง หน าแถวมี กรงนกคี รี บู น ซึ่ งติ ดกั บ หม อแก วเลี้ ยงปลาทองตั้ งป ดช องกลาง ปลายแถวตั้ งคั นเที ยนคาถา- พั น ตามตะเกี ยงกิ่ งที่ เสาแขวนฉากเทศน ทั้ ง ๑๓ กั ณฑ หน าท อง พระโรงมี ซุ มตะเกี ยง ๔ ซุ ม มี ราชวั ติ ฉั ตรธงผู กต นกล วยต นอ อย ตามธรรมเนี ยม “ธรรมเนี ยมเสด็ จออกมหาชาติ กั ณฑ แรกทศพร เจ ากรมปลั ด กรมพระตำรวจต องนำตะเกี ยงที่ ซุ มเข ามาถวายทรงจุ ดซุ มละ ตะเกี ยง ต อไปไม ต องถวายอี ก มหาดเล็ กต องคอยเปลี่ ยนเที ยน เครื่ องนมั สการ ในเวลาที่ เสด็ จกลั บมาประทั บทุ กครั้ ง เวลาทรง จุ ดเที ยนแล วต องรั บเที ยนประจำกั ณฑ และเที ยนคาถาพั นทุ กคราว ไม มี เวลายกเว นนอกนั้ นไม มี การอั นใดซึ่ งจะต องขาดเหลื อ” จากหลั กฐานเอกสารสมั ยกรุ งศรี อยุ ธยา “คำให การขุ นหลวง วั ดประดู ทรงธรรม” ที่ กล าวถึ งการมี เทศนามหาชาติ คำหลวงใน พระบรมมหาราชวั งทุ กป มิ ได ขาดที่ พระตำหนั กกลางสระด านเหนื อ พระที่ นั่ งบั ญญงครั ตนาศมหาปราสาทและถื อปฏิ บั ติ สื บต อเนื่ อง มาถึ งต นกรุ งรั ตนโกสิ นทร ในรั ชกาลที่ ๑-๓ เดื อนสิ บเอ็ ดขึ้ น ๑๔

มี เนื องๆ และเจ านายที่ ทรงผนวชก็ ไม ค อยมี ใครอยู ถึ งเดื อนอ าย จึ งไม ชวนให มี ด วย เพราะฉะนั้ นเทศน มหาชาติ จึ งมี บ างไม มี บ าง บางป มี ๒ จบ บางป มี จบเดี ยว สุ ดแท แต เวลาสมควรเท าใด แต ก็ มี จบเดี ยวด วยมาก เทศน มหาชาติ แต ใน ๓ รั ชกาลก อนนั้ น เทศน บน พระแท นที่ นั่ งเศวตฉั ตร ในพระที่ นั่ งอมริ นทรวิ นิ จฉั ยแห งเดี ยว ยกไว แต มี พระบรมศพอยู บนพระที่ นั่ งดุ สิ ตมหาปราสาท จึ งได ยก ขึ้ นไปเทศน บนพระแท นมุ ก พระที่ นั่ งดุ สิ ตมหาปราสาท

Page 1 Page 2 Page 3 Page 4 Page 5 Page 6 Page 7 Page 8 Page 9 Page 10 Page 11 Page 12 Page 13 Page 14 Page 15 Page 16 Page 17 Page 18 Page 19 Page 20 Page 21 Page 22 Page 23 Page 24 Page 25 Page 26 Page 27 Page 28 Page 29 Page 30 Page 31 Page 32 Page 33 Page 34 Page 35 Page 36